Ik zal een bepaalde categorie van lezers wellicht teleurstellen, maar ondanks de venijnige titel boven dit stuk zal ik niet op de m/v/x spelen. Het is de Australische klimaatfilosoof Clive Hamilton die in dergelijke bewoordingen spreekt over de mens in het algemeen. Hij vraagt zich zelfs af of die mens misschien een doodswens heeft.

Ach ja, het is ‘maar’ een klimaatfilosoof natuurlijk. Zou hij niet beter op zoek gaan naar een échte job? Vermogensbeheerder bijvoorbeeld?

Zet die plaat af

Dat brengt me bij het dubbelinterview in Knack met Peter Praet en Johan Van Overtveldt, respectievelijk ex-directeur van de Europese Centrale Bank en ex-minister van Financiën van België. Geen haar op mijn hoofd zou eraan denken deze beide heren dom en of gevaarlijk te noemen. Integendeel, volgens mij zijn het beiden bekwame experten in hun vakgebied. Alleen is er iets mis met dat vakgebied. Het is nauwelijks geëvolueerd sinds de tijd van Adam Smith en David Ricardo. We spreken dan van de achttiende eeuw, een tijd waarin natuurlijke hulpbronnen zo alomtegenwoordig waren dat economen de kostprijs ervan afrondden naar beneden, zeg maar gelijk stelden aan nul. Natuurlijk is het wél geëvolueerd, maar dan vooral op het vlak van inzichten in de werking van de financiële economie, van financiële ‘derivaten’, van ‘derivaten van derivaten’ enzovoort. Boeiend allemaal, ik twijfel er geen seconde aan. Ik ken zelfs mensen die hele nachten achter hun laptop doorbrengen om te sjacheren met bitcoins. Dat brengt tenminste brood op de plank, in tegenstelling tot klimaatfilosofie…

In het dubbelinterview las ik dingen die ik ondertussen al vijftig jaar lees. Zoals ‘Wie gaat dat allemaal betalen?’. Zet alstublieft die plaat af. Of ook: ‘Onze economische modellen kloppen als een zwerende vinger, alleen worden ze voortdurend verstoord door allerlei onverwachte gebeurtenissen: een pandemie, een oorlog, een misoogst door hitte of overstroming’. Nu ja, de communistische planeconomie klopte ook. Alleen werd ze voortdurend in de war gestuurd door de agenten van het imperialisme.

Een democratisch doodvonnis

En dat die pandemie, die oorlog en die misoogst, wel eens de gevolgen zouden kunnen zijn van ons economisch model, daar staan beide heren niet eens bij stil.

Het kapitalistische verdienmodel is gestoeld op twee principes die steeds harder botsen met de natuurwetten: het principe van de oneindige groei en het principe van de relatieve transfer van inkomen van arm naar rijk. De maatschappij wordt sneller vet aan de bovenkant dan aan de onderkant. Het resultaat daarvan zal de totale ineenstorting zijn. Ik voorspel dat die merkwaardig genoeg zal plaatsvinden rond de tijd dat ik zelf het loodje zal leggen. Laat ons zeggen binnen twintig of vijfentwintig jaar.

Nee, ik wil daar zelfs niet meer over discussiëren. Het is gewoon zo. We zijn te week en te ongedisciplineerd om daar nog wat aan te doen. Zelfs maximaal 100 kilometer per uur rijden op de autosnelweg is al te veel gevraagd. Dat vinden we betuttelend. Ons collectieve doodvonnis werd trouwens enkele weken geleden getekend door het Amerikaanse Hooggerechtshof. Die mensen menen immers dat er geen uitstootnormen mogen worden opgelegd aan de energiesector. Bakken en braden dan maar, zoals de afgelopen dagen. In 1976 was er immers ook al een hittegolf, dus al die flauwekul…

Overigens vind ik die uitspraak van het Hooggerechtshof, alsook de eerdere uitspraak over abortus, democratisch volkomen gelegitimeerd. Ik distantieer mij van al die linkse rakkers die vinden dat dit niet het geval is. Dat het Hof gedomineerd wordt door conservatieve rechters is nu eenmaal een weerspiegeling van het stemgedrag van de Amerikanen. Zij willen dat zo. En kom niet af met de riedel dat het de Amerikanen uit de lagere klassen te moeilijk wordt gemaakt om te gaan stemmen. Elders, zoals in Hong Kong of in Soedan trekken mensen de straat op met gevaar voor eigen leven om de democratie af te dwingen. In de VS en Frankrijk geraken ze op zondag niet eens uit hun bed.

Major Tom

Vijftig jaar geleden, op 3 maart 1972, lanceerden de Amerikanen de Pioneer 10. Aan het ruimteschip werd een gouden plaat bevestigd met daarop de afbeelding van een naakte man en een vrouw met perfecte lichaamsproporties. De Ode an die Freude, op muziek gezet door Beethoven, reisde ook mee. Geven we buitenaardse beschavingen daarmee niet een wat te geflatteerd beeld van onszelf? Ik stel voor dat we de volgende keer een SUV de ruimte inschieten met daarin Major Tom, een obese crashtestdummy van rond de 120 kilogram, begeleid door een koor van nasale mekkermeisjes en rappende zageventen die het oeuvre van David Bowie verkrachten . Stop de kofferbak vol met van PFAS, kaas en tomaat doordrenkte pizzadozen, enkele granaatscherven uit Oekraïne en een bodemstaal uit Zwijndrecht. Dat geeft die arme aliens een beetje een idee van wat hen te wachten staat, mochten ze ooit eens op bezoek willen komen.

Clive Hamilton

Een dom en gevaarlijk wezen