Een gepensioneerde Marokkaanse imam uit Molenbeek beroert al dagen de gemoederen op sociale media. Politieke kopstukken zoals Theo Francken (N-VA) en Georges-Louis Bouchez (MR) fulmineren dat het schande is dat ‘haat-imam’ Mohamed Toujgani de Belgische nationaliteit en dus ook verblijfsrecht ontvangt uit handen van het Franstalige Brusselse hof van beroep. Nochtans noemde de Staatsveiligheid hem in 2019, toen hij al veertig jaar in België woonde, een spion, antisemiet en moslimextremist. Daarom werd hem ook het verblijfsrecht ontzegd.

Maar wie het verhaal probeert te reconstrueren stuit op een aantal tegenstrijdigheden.

De eerste reactie op de rechterlijke beslissing kwam overigens van de Nederlandse Islam Omroep. Die had het over een arrest dat er was gekomen ‘na onthullingen dat de veiligheidsdiensten fouten hebben gemaakt in hun eerdere beoordeling, die leidde tot zijn uitzetting in 2021’. Het besluit van de omroep loog er ook niet om: ‘De hele gang van zaken lijkt exemplarisch voor de naar islamofobie neigende wijze, waarop recent veiligheidsbeleid door Europese overheden is vormgegeven’.

In België zorgde de reactie van een met de imam bevriende politicus voor extra olie op het vuur. Fouad Ahidar etaleerde via de sociale media zijn vreugde over het arrest. Ahidar belde naar eigen zeggen recent een paar keer met de Molenbeekse controversiële imam. Tegelijk kondigde Ahidar aan met zijn partij ook in Antwerpen op te komen bij de gemeenteraadsverkiezingen in oktober. (We leggen verder uit waarom de naam Toujgani ook in Antwerpen bekend is.)

Nadien bonden ook Theo Francken en Georges-Louis Bouchez de kat de bel aan op X. En van Tom Van Grieken kwam er een heus persbericht: ‘We mogen ons hier niet bij neerleggen en moeten er alles aan doen opdat deze uitspraak onmiddellijk teruggedraaid wordt. Er is hier geen plaats voor dit soort haatpredikers.’

Sjeik

Waar gaat dit allemaal over?

Volgens zijn advocate Colombe Dethier ‘mag Toujgani inderdaad Belg worden’. Terwijl hij Frans noch Nederlands spreekt. Toch woonde en werkte hij vele jaren lang als hoofdimam in de Molenbeekse Al Khalil-moskee. Toujgani zou ook elf kinderen hebben die in België wonen.

Mohamed Toujgani is in elk geval geen randfiguur. Hij laat zich aanspreken als sjeik, net als zijn neef Taher Toujgani die in Antwerpen actief is. Die laatste blijkt eigenlijk nog invloedrijker. Taher Toujgani is immers de voorzitter van de Raad van Theologen in België en hij is ook voorzitter van de Hoge Raad van Marokkaanse Geleerden in Europa. Taher Toujgani bepaalt met zijn collega’s in die raad het moment waarop in ons land de vastenmaand ramadan begint en eindigt. Beide sjeiks staan bekend als voormannen van de Moslimbroederschap in België. Frèristes, zoals dat heet in Franstalig politiek jargon. Ze zijn openlijke voorstanders van de sharia en van een zeer conservatieve islam. De broeders zijn politiek goed georganiseerd: elke kritiek zetten ze weg als islamofobie.

Met Mohamed Toujgani beginnen de problemen als de imam in 2019 zijn verblijfsvergunning moet verlengen. Hij dient op dat moment twee aanvragen in: hij vraagt de verblijfsvergunning bij de Dienst Vreemdelingenzaken, maar hij vraagt tegelijk genaturaliseerd te worden tot Belg. De gemeente Molenbeek vraagt daarop, zoals bij elke naturalisatie, advies bij het Brussels parket. En dan gaat de bal aan het rollen.

Spion

Bij de Staatsveiligheid blijkt Toujgani immers bekend te staan voor een aantal antisemitische uitspraken; hij onderhoudt ook radicale contacten. Hij is mogelijk ook spion voor Marokko. Al is dat op zich niet zo uitzonderlijk. Volgens de inlichtingendiensten zijn alle leden van de Liga voor Marokkaanse Imams eigenlijk agenten van Marokko. Uitgewezen Marokkaanse imams blijken trouwens steevast gekwalificeerd als betaald spion, en ze fungeren daarnaast vaak ook als jihadistische ronselaars. Het Brussels parket geeft met de gegevens van de Staatsveiligheid in de hand negatief advies.

De zaak komt voor de Franstalige rechtbank van eerste aanleg in Brussel. Tot ieders verbazing vindt die in oktober 2021 de informatie van de Staatsveiligheid onvoldoende recent. Het parket gaat in beroep.

Ondertussen weigert toenmalig staatssecretaris voor Asiel en Migratie Sammy Mahdi de verblijfsvergunning. Daardoor mag Toujgani, die op dat moment in Marokko verblijft, tien jaar lang het Belgisch grondgebied niet meer betreden.

Maar in beroep heeft Toujgani dus gelijk gekregen. Het maakt dat het hele dossier vandaag staat of valt bij een eventueel cassatieberoep door het federale parket. Maar dat kan alleen gaan over procedurefouten. Zonder cassatieberoep moet Toujgani zijn Belgische identiteitskaart nog voor het einde van dit jaar krijgen.

Het hele verhaal kan trouwens ook nog een (duur) staartje krijgen. De imam kan [schadevergoeding vragen na de aangebrachte ‘reputatieschade’.

Comité I

Noch de rechter in eerste aanleg noch het beroepshof hebben de beschuldiging over islamextremisme ernstig genomen. Tussen die twee zit ook nog een onderzoek van het Comité I, het controleorgaan op de inlichtingendiensten, dat zeer kritisch is voor de Staatsveiligheid. Het comité vindt het ongeloofwaardig dat de imam, na veertig jaar verblijf in België, door de Staatsveiligheid pas in 2019 werd gesignaleerd. De spionage is bovendien onbewezen en ook de antisemitische haatspraak op YouTube, zegt het comité, is meer dan tien jaar oud. Terwijl de Moslimbroederschap al van in de jaren ’80 bekend staat als fundamentalistisch en terroristisch.

Het hof van beroep verwijst overigens in zijn arrest naar het Comité I. Dat comité noemt het luik spionage en inmenging ‘slechts zeer magertjes voorzien van tastbare elementen’. Verder zegt het hof nog: ‘Zoals ook de eerste rechter terecht aangaf, valt het te betreuren dat de exacte inhoud van de preken, sermoenen, tussenkomsten enzovoort van meneer Tojgani, niet geciteerd worden door de Staatsveiligheid. Bij afwezigheid van exacte elementen, is het hof niet in staat om de analyse gemaakt door de Staatsveiligheid te controleren en kan het slechts vaststellen dat de aangeleverde informatie onvoldoende is om het bestaan van ernstige persoonlijke feiten te bewijzen.’

Conclusie? Het lijkt erop dat de inlichtingendiensten hun werk niet naar behoren hebben gedaan. Ook al hebben de Dienst Vreemdelingenzaken en ook staatssecretaris Mahdi hun informatie wél ernstig genomen. Het weigeren van de verblijfsvergunning was ‘niet lichtzinnig’ gebeurd. ‘Ik weet dat ik gedaan heb wat juist en noodzakelijk is’, klonk het. Ook huidig staatssecretaris Nicole De Moor noemt Mahdi’s beslissing van toen ‘de juiste’.

Colombe Dethier

Gepensioneerde ‘haat-imam’ mag Belg worden