Vlaanderen scoort niet enkel met havens, informatica, nano-kennis en biotechnologie. Antwerpen was wereldklasse in de zestiende eeuw met de klavecimbels van Rucker en Couchet. Vandaag vernieuwen Chris Maene en zonen die traditie. De Maene-Vinoly Concert Grand is het zoveelste bewijs. Een vleugel met een ergonomisch klavier en een opzienbarende klank.

De eerste klank van een nieuwe piano

Op het festival van Verbier in de Zwitserse bergen klonk gisteren voor de allereerste keer de Maene-Vinoly Concert Grand, een vleugelpiano met een ergonomisch klavier. Een wereldprimeur. De renaissance van de Vlaamse pianobouw voltrekt zich buiten een kunststad, op het platteland in de navel van de Vlaanders.

Piano’s Maene van Ruiselede, met een 100-tal medewerkers en zes winkels, is de grootste pianozaak in de Lage Landen: Steinways, Bechsteins, Bösendorfers, Japanners en eigen merken (onder meer de Doutreligne, een eerbetoon aan moeder Maene, geboren Zulma Doutreloigne) staan er. In de ateliers in Ruiselede en Alkmaar ontstaan spectaculaire creaties. De Maene-Vinoly Concert Grand is een vleugel met een gebogen toetsenbord, een stunt, een doorbraak en een vooruitgang. Een ergonomisch klavier huwt beter de handen en de toetsen, en de klankkast is spectaculair.

Chris Maene

In 2015 scoorde Chris Maene, in tandem met maestro Daniel Barenboim, met de rechtsnarige vleugelpiano. Traditioneel zijn die snaren gekruist. Een rechtsnarige vleugel heeft een meer heldere (transparante) klank en met het nieuwe type werden al honderd CD’s opgenomen. Barenboim speelt op niets anders meer.

In 2006 herschiep Chris Maene, met volle instemming van Steinway, dat vandaag opereert vanuit de Bronx in New York, de ‘kitchen piano‘ van 1836 toen Steinway nog Steinweg in het Duitse Seesen was. Die herbouw werd gevolgd in de documentaire: ‘Building a Legend‘. ‘De Japanse massaproductie leidde tot standaardisering en veel klankkleuren verdwenen’, vertelt Chris Maene. ‘Het herbouwen van de geschiedenis en de aparte creaties zijn de sleutels voor veel deuren. De Maene-Vinoly Concert Grand is een idee waar de Amerikaanse architect Vinoly al jaren mee rondloopt en in Ruiselede kreeg hij eindelijk gehoor en expertise. Zijn droom werd onze droom.’

Voor de rechtsnarige vleugelpiano, een investering van twee miljoen euro, ontving Piano’s Maene een subsidie van rond 250.000 euro van de Vlaamse gemeenschap. Chris Maene: ‘Voor het gespecialiseerde agentschap Vlaio was dat soort onderzoek iets totaal nieuw. We hebben materiaal van de snaren en de klankkast laten testen bij metaalbouwers in Aalter. Als ik een instrument begin te bouwen heb ik een duidelijk beeld van hoe de klank zal worden, maar het blijft altijd spannend om te zien hoe artiesten er op zullen reageren.’

Ruiselede

Piano’s Maene startte met de verkoop in Ruiselede wat vroeger een nadeel was. Vandaag ligt het verkooppunt centraal in de driehoek Brugge, Gent en Kortrijk met een autostrade vlakbij. De pianobouwer werkt intensief samen met de Belgische concertzalen en in de eigen muziekzaal in Ruiselede krijgen jonge kunstenaars laagdrempelig een podium.

De winkel in Brussel volgde toen Chris Maene veertig werd en bestaat ondertussen 28 jaar. Hij mikte op de expat-markt, de duizenden buitenlandse ambtenaren en zakenlui in de hoofdstad die voor het heimwee en het plezier van vrouw en kinderen een piano kochten.

Piano’s Maene was reeds marktleider in Oost- en West-Vlaanderen en uitbreiden naar Brussel was een logische volgende stap. Chris Maene: ‘De Waalse klandizie bedienden wij eerst vanuit Brussel. Een nieuwe winkel, met concertzaal in Oud-Rekem, openden wij in een ex-paterskerk in 2017 voor de Limburgse en de Waalse markt. Oud-Rekem is op 40 minuten van Luik en vlakbij Aken en Maastricht.’

Koopgedrag

Vroeger gingen er twee à drie bezoeken vooraf aan een aankoop, nu zien wij een voorselectie en stapt de kandidaat-koper geïnformeerd binnen, aldus Chris Maene: ‘Vlamingen beslissen in de herfst door de goede voornemens die zij maken na de zomervakantie. Het koopgedrag is veranderd door corona en de groeiende handigheid met het digitale. (lacht) Omstreeks vijf voor twaalf op oudejaarsavond 2021 werd via het internet een digitale piano besteld. Dat geldt voor de nieuwe piano’s, maar ook voor de tweedehandse – en de verhuur. Wat dat laatste betreft gaat het om ongeveer 2000 huurpiano’s die in België in omloop zijn.

Oekraïne zaait angst en daardoor voorzichtigheid en uitstel, geen afstel, van een aanschaf. Een piano is oerdegelijk, behoudt een goede prijs en blijft verkoopbaar. Wij kunnen onze markt redelijk inschatten en bezorgen de fabrikanten in het begin van het jaar een raming en een bestelling. Een concertvleugel komt op 190.000 euro en de goedkoopste digitale piano op 400 euro.

China is de grootste fabrikant ter wereld, de prijzen stijgen daar, ook in Japan, en Indonesië volgt. Het is nooit de bedoeling geweest om marktleider te worden, maar ik heb wel altijd de ambitie gehad om de best mogelijk piano’s en service te bieden. Dat valt in de smaak en zo zijn we op een natuurlijke en gestage manier uitgegroeid tot de marktleider. Piano’s Maene is de Belgische nummer één met 3000 klanten en is de officiële dealer voor Steinway & Sons in België en Nederland.’

Organist

Chris Maene groeide op tussen de piano’s als jongste van zes kinderen. Vader Albert was koster-organist in Ruiselede en moeder de zakenvrouw. Het eigen merk Doutreligne is een eresaluut voor haar. Chris Maene: ‘Tekenen, schilderen en knutselen waren mijn hobby’s en aan mij is er geen groot muzikant verloren. Het bouwen van piano’s past perfect bij mijn aanleg. Belangrijk is ons atelier, want zo weten wij elke dag waar wij mee bezig zijn.

Een piano is en blijft handwerk en bestaat uit natuurlijke materialen. Wij zijn uniek als fabrikant en service is hier geen hol woord. Wij hebben 35 pianostemmers die rond rijden. Hier werken Fransen met een opleiding in een topschool in Le Mans. Met Syntra vormen wij samen pianotechnici. Zestien zijn er nu op cursus, waaronder een burgerlijk ingenieur, na een selectie van 67 kandidaten.

Wij testen ook of zij passen in de groep en Piano’s Maene is een goede werkgever want je kan hier groeien. Christiaan De Vos, financieel directeur, werkte hier 36 jaar in een waaier van functies en zwaait af. Hij is een van de vele voorbeelden van medewerkers die met hart en ziel meeleven met het bedrijf en meegroeien.’

Lage Landen

De overname van Ypma in Alkmaar in 2019 maakt van Piano’s Maene een kracht in de Lage Landen. Chris Maene: ‘Ypma bestond 150 jaar en was de officiële verdeler voor Steinway & Sons in Nederland. Het bedrijf had geen opvolging en de eigenaar zag dat onze overname de kans van zijn leven was. De tien mensen van het atelier van Ypma worden verweven met de vijftien medewerkers in het atelier in Ruiselede. Ook Ypma heeft een nieuw gebouw met een moderne concertzaal.’

In 2016 boekte Piano’s Maene een omzet van 10,5 miljoen euro, in 2021 haalde België 16,6 miljoen en Nederland 6,5 miljoen euro. Chris Maene opgewekt: ‘In de niche van de eigen piano’s kunnen en willen we blijven vernieuwen en groeien.’

Couchet

Chris Maene: een Vlaamse pianobouwer in de wereldliga