Wie geïnteresseerd is in de moderne cultuurgeschiedenis van de Verenigde Staten, kent de ‘Duke Lacrosse’-zaak. In 2006 werden drie leden van de Lacrosseploeg van Duke University, een elite-universiteit, vervolgd voor de verkrachting van een medestudent. De atleten werden door media en universiteit aan de schandpaal genageld, waarna de hele zaak als een kaartenhuisje in elkaar stortte. Eerder deze maand, bijna twintig jaar na datum, gaf het ‘slachtoffer’ toe dat ze alles verzonnen had.

Een verkrachtingszaak op een universiteitscampus. Een uitgelezen kans om de vermeende verkrachtingscultuur aan de kaak te stellen: studentes dienden aan universiteiten systematisch af te rekenen met ‘toxische mannelijkheid’ die meer dan eens uitmondde in seksueel geweld. Dat de drie lacrossespelers blank waren en het ‘slachtoffer’ zwart, gaf de zaak ook een raciale dimensie. #MeToo én #BlackLivesMatter, dus.

Korte metten

De openbare aanklager die de zaak toegespeeld werd, concludeerde na luttele uren dat de drie spelers schuldig waren, niet enkel aan verkrachting, maar aan een ‘raciaal gemotiveerde verkrachting’. Die boodschap verkondigde hij tijdens de daaropvolgende week in meer dan vijftig interviews aan journalisten, goed voor meer dan veertig uur aan accusatoir audiomateriaal. In diezelfde periode werd de schuld van de drie verdachten evenwel niet hard gemaakt, integendeel.

Crystal Mangum, studente en stripster (een bijbaantje), kon haar verkrachters niet identificeren toen ze foto’s getoond werd. Niet één keer, maar meerdere keren. Er werd geen DNA-materiaal van de beschuldigden aangetroffen op haar lichaam, een feit dat door de aanklager achtergehouden werd. Daarnaast leek ze niet zeker van wat er nu net gebeurd was; uit onderzoeksjournalistiek door nieuwsprogramma 60 Minutes bleek dat Mangum tijdens het onderzoek minstens twaalf verschillende versies van het verhaal had verteld. Twaalf.

Pas een half jaar nadat Mangum voor de eerste keer haar verhaal had verteld, werd de vervolging gestaakt. Dit nadat de procureur-generaal de aanklager uit zijn verantwoordelijkheden had ontzet. Daarop stelde de balie van de staat North Carolina een deontologisch onderzoek in naar de parketmagistraat. Hij werd veroordeeld en zou nooit meer pleiten. ‘Een losgeklagen aanklager’, aldus de procureur-generaal.

Het verhaal

Hoe kon het zover komen? Hoe kon een uiterst dubieuze getuigenis leiden tot een maandenlange heksenjacht, niet enkel in de rechtszaal, maar ook op de televisie en aan de universiteit?

De rector schorste de spelers en annuleerde de rest van het seizoen, niet enkel voor de verdachten maar voor het hele team. 88 (!) professoren betaalden voor een advertentie in de studentenkrant van de universiteit, waarin ze de vervolging van de drie Lacrosse-spelers aangrepen om het ‘institutioneel racisme en seksisme’ aan te kaarten. Die advertentie opende met deze veelzeggende zinsnede: ‘Ongeacht wat de resultaten van het onderzoek ook mogen zijn (…)’.

Ongeacht? Inderdaad: de (on)schuld van de studenten was blijkbaar niet het punt. Het narratief, het verhaal dat verteld moest worden, was dat wel. Het verhaal van bevoorrechte blanken die hun spreekwoordelijke laars op de nek van hun zwarte landgenoten drukten. Het verhaal ook van onschuldige vrouwen die moesten vrezen voor (seksueel) geweld, niet van bendeleden in Amerika’s binnensteden maar van elitaire, witte mannetjes. Daarover moest en zou de zaak gaan, ook als ze daarover niet ging.

Feiten

Wie een verhaal schrijft, doet dat best op basis van de beschikbare feiten. Zoals het feit dat de belangrijkste oorzaak voor zwarte overlijdens zwarte handen zijn. Zo werden er in 2019 — het laatste jaar waarvoor FBI-cijfers voorhanden zijn — 2.906 moorden op Afro-Amerikanen geregistreerd waarvoor ook iemand veroordeeld werd. 2.574 werden om het leven gebracht door andere Afro-Amerikanen, ofwel net geen 90 procent. Dat is extra opmerkelijk, aangezien de Verenigde Staten vijf keer meer blanken dan zwarten tellen.

Blank-op-zwartgeweld is uiterst zeldzaam, op universiteitscampussen en daarbuiten. Wie vindt dat zwarte levens van belang zijn, negeert daarom de BLM-beweging en vestigt zijn aandacht op de honderdduizenden zwarte mannen, vrouwen en kinderen die elk jaar het slachtoffer worden van bendegeweld, veelal gelieerd aan een patsercultuur van drugs, geld en prostitutie. Maar toegegeven, dat is een ongemakkelijke waarheid.

Crystal Mangum

‘Black Lives Matter’ en de (on)zin van een verhaal