In antwoord op de verklaringen van de Tsjechische premier Andrej Babiš dat het afgelopen moet zijn met nog meer bevoegdheden over te dragen aan de Europese Unie, zette de Europese Commissie in alle stilte een vette pad in zijn korf voor de algemene verkiezingen op 3 oktober.

Politieke zet tegen de premier

De Europese Commissie wees woensdag 22 september een verzoek van de Tsjechische regering af. Het verzoek handelde over een rapport met procedures of mechanismen waarmee de regering denkt belangenverstrengeling rond de miljardair en premier Andrej Babiš automatisch te beperken. De Europese Commissie is doorgaans gul met persberichten, en dat was ze dus ook na de collegevergaderingen van woensdag 22 september. Maar over dit heikele dossier gaf de Commissie geen enkele officiële verklaring uit. Anderzijds is ze wel de eerste om steevast kritiek te uiten op Babiš.

Eerder vroeg de Tsjechische regering 60 extra dagen om te antwoorden op de eisen van de Europese Commissie. Door de afwijzing is de deadline nu dus 22 september: de dag van de weigering van het uitstel. De facto stelde de EU de regering in Praag dus in gebreke. Dit is op zich een politieke daad van de Commissie, want de Tsjechen houden op 3 oktober algemene verkiezingen. Het feit dat de Commissie nooit voor de afloop van die verkiezingen op het rapport zou kunnen reageren, speelt daarbij blijkbaar geen rol.

Wat de Europese Commissie wel onmiddellijk doet, is EU-geld blokkeren. Hierdoor maakt de huidige regering in Praag een slechte beurt en kunnen de socialisten en communisten dus voluit oppositie voeren. Voor de linkse oppositie is de niet-gepubliceerde afwijzing een soort overwinning op hun rivaal. Tsjechië ontvangt geen terugbetalingen meer voor subsidies aan Agrofert: de holding van Babiš. Bovendien dreigde de Europese Commissie al sedert augustus met het stopzetten van EU-subsidies. Dit zal naar verluidt in volle aanloop naar de algemene verkiezingen nu ook gebeuren, ‘zolang de regering in Praag haar beleid uit de doeken doet’.

Politieke chantage

Erg subtiel kan zo’n politieke chantage met EU-gelden voor kleine en middelgrote landbouwbedrijven niet genoemd worden. Hoewel Babiš duidelijk het doelwit blijkt, destabiliseert de EU zo de financiering van tal van bedrijven waarvan de kleine eigenaars tot de achterban van Babiš behoren.

Het Tsjechisch rekenhof vroeg dan ook uitstel om de nodige stappen te kunnen zetten om alle vragen vanuit Brussel te beantwoorden. Temeer omdat diverse ministeries en overheidsdiensten erbij betrokken zijn. Daniela Grabmüllerová, de directeur van de afdeling die bij het ministerie van Regionale Ontwikkeling de EU-fondsen coördineert, gaf nog aan dat zo’n mars door de overheidsgeledingen tijdrovend zou zijn. De Europese Commissie bleef echter doof voor dergelijke argumenten.

EU-subsidies aan bedrijven van de premier

Brussel steekt zelfs een tandje bij. De Commissie begint in oktober 2021 met minstens 12 onderzoeken naar dochterondernemingen of bijhuizen van Babiš’ holding Agrofert. Dit gebeurt niet via de gloednieuwe Europese openbare aanklager of de Europese rekenkamer, maar vanuit de Europese Commissie.

De holding Agrofert is inderdaad de grootste ontvanger van EU-middelen in Tsjechië en de Europese Commissie. De Commissie is geen fan van Andrej Babiš, die dikke maatjes blijkt met zijn Poolse, Sloveense en Hongaarse ambtsgenoten. Al lang wil zij daar een stokje voor steken. De socialisten en groenen in het Europees Parlement vormen nationaal een heel zwakke oppositie met weinig electorale steun in eigen land. Dus spelen zij het spel uiteraard mee door geen kans onbenut te laten om via partijgenoten in alle geledingen van de EU, en dan vooral via de Europese Commissie, druk op de ketel te houden.

De EU weigert dus de EU-subsidies, die Agrofert kreeg via de gangbare nationale administraties, terug te betalen aan Tsjechië. Dit is nochtans al decennia lang de procedure in alle lidstaten van de EU. Daarom trok de Tsjechische regering al naar het Hof van Justitie van de EU in Luxemburg. Tegelijk loopt er ook een gerechtelijk onderzoek in Tsjechië naar het congrescentrum Čapí hnízdo, ‘Het Ooievaarsnest’. Dat congrescentrum is eigendom van de zoon van Babiš en ontving 2,3 miljoen euro subsidies. Dit waren subsidies bestemd voor kleine agrarische bedrijven. De Praagse politie pakte 20 september al uit met mededelingen rond vermeende fraudebeschuldigingen. De openbare aanklager voor economische delicten Jaroslav Šaroch liet echter weten niet voor de verkiezingen met nieuwe informatie te willen uitpakken.

Poging om kritiek op EU te smoren

Los van het feit dat er in 2017 een belangenconflict bestond en dat de agrochemische holding eigendom van de Praagse premier is, is de manier van handelen van de Europese Commissie verre van fatsoenlijk. De Europese Commissie en het Europees Parlement hebben geen van beide scrupules om aanzienlijke subsidies aan de VRT te geven om te berichten over de EU en haar instellingen. Maar een bedrijf van een premier in de lidstaat die een EU-kritische stem laat horen doet dienst als breekijzer om veertien dagen voor algemene verkiezingen zijn electoraat van kleine boeren in hun portemonnee te treffen.

Daniela Grabmüllerová

Europese Commissie beïnvloedt verkiezingen in Praag