Tot op vandaag is er geen enkel rapport openbaar gemaakt van het comité P aangaande de dood van Yannick Verdyck, libertarisch activist en zogenaamd prepper. Hij werd tijdens een ‘huiszoeking’ door een Speciale Eenheid uit Charleroi (‘Ta gueule!’ – ‘Bek dicht!’) in zijn woning neergekogeld. Als juwelier en wapenliefhebber had hij een aantal vergunde wapens in huis, maar hij werd niet verdacht van enig voornemen om een terreuraanslag te plegen. Ook ontbreekt elk spoor van bendevorming.

Dat was met de arrestatie van acht moslimextremisten in Antwerpen en Brussel, nu een week geleden, wel even anders. De plannen voor een aanslag waren concreet en vergevorderd, Bart De Wever zou een van de doelwitten geweest zijn. Niettemin werdEN deze mannen proper uit hun appartement gehaald, netjes afgeleverd voor de raadkamer, vier zijn er alweer op vrije voeten.

Ik blijf de zaak Verdyck onder de aandacht brengen, door de flagrante disproportie tussen het geweld waarmee zijn arrestatie gepaard ging, en het flinterdunne dossier. Waarbij de stilte rond het onderzoek, vanwege de verantwoordelijke justitieminister Vincent Van Quickenborne maar ook in de media, vragen oproept.

Koranverbranders

Rasmus Paludan in actie.

Ondertussen krijgt ook het tolerante, superdiverse Zweden het deksel op de neus. Daar zijn vijf moslimextremisten opgepakt, die een terreuraanslag planden als vergelding voor de publieke verbranding van de koran door de rechtsradicale politicus Rasmus Paludan. Die had daar ook de toestemming voor gevraagd en gekregen, én de voorziene 320 Zweedse kronen (28 euro) voor een manifestatie netjes betaald. Volgens bepaalde media is dat bedrag overgeschreven via een voormalige medewerker van Russia Today, en zit dus Poetin erachter. Dat valt natuurlijk niet uit te sluiten, maar 28 euro! Zo’n astronomisch bedrag kan Paludan nooit zelf opgehoest hebben, en Poetin zal daar veel gas voor moeten verkopen.

Rasmus Paludan heeft zijn specialiteit gemaakt van provocatieve acties tegen de islam. Het pleit voor de rechtstaat Zweden dat zijn acties vallen onder het recht op vrije meningsuiting. Of ze slim en doordacht zijn, is een andere kwestie. En of de in een pedofilieschandaal betrokken Paludan ze nog wel alle vijf heeft, is ook een heikele vraag. De verbranding van de (in varkensbloed geweekte) korans vóór de Turkse ambassade haalde het tv-nieuws, en was vervolgens een aanleiding voor Turkije om het NAVO-lidmaatschap van Zweden te blokkeren. Had de koranverbrander nu niet even met zijn ‘symbolische’ acties kunnen wachten tot na de toetreding? Neen dus. Ofwel zit het Kremlin er echt achter, ofwel is de politicus Rasmus Paludan gewoon oerdom.

Paludan bereikt totaal niets met zijn pyromane exploten, tenzij trammelant. Het is pure aandachtzoekerij van een politicus die niet verkozen geraakt. Filip Dewinter – die zich overigens distantieerde van zijn Zweedse collega – heeft nog nooit een koran verbrand, en geeft daar zelf ook een reden voor op: ‘Je moet de Koran niet verbranden, je moet hem lezen. Je moet weten wat de tegenstander doet.’ Dat is de nagel op de kop. Zomaar in het wilde weg wat provoceren is lachwekkend, bij elke actie moet men vooruitdenken wat het resultaat is. Provocatie kan zin hebben, als je er de mainstream mee dooreenschudt en het publiek doet nadenken. Het effect van de hond in het kegelspel of de stier in de porseleinenwinkel. Het is een tactiek die je goed in de vingers moet hebben, en zin voor timing en proportie vereist.

‘Ramadan friendly’

De Brusselse Beursschouwburg: nu moslimproof.

In die zin is het betreurenswaardig dat de professionals van de performance, de cultuurmakers, de kunst van de provocatie helemaal verleerd hebben, toch wat betreft de actuele breuklijnen in de samenleving. Iemand als Jan Fabre, bij het grote publiek bekend van de hespenzuilen en katten die van de trap worden gegooid, heeft zich altijd ver van de vraag gehouden in hoeverre de steeds dominanter wordende islam nog compatibel is met onze cultuur. Integendeel primeert vandaag het ontkenningsdenken, het alsmaar blaten over inclusiviteit en verbinding, in een context van toenemende polarisatie.

Terwijl een holebi-iftar in Antwerpen moest worden afgelast omwille van intimidaties uit de moslimhoek, stellen een aantal Brusselse cultuurhuizen, waaronder Kaaitheater, de KVS en Beursschouwburg, zich ramadan friendly op, inclusief halal-catering. Los van het feit dat de Brusselse moslims zich geen reet aantrekken van wat deze gesubsidieerde kunstencentra te bieden hebben, is het een signaal van dhimmitude naar het eigen publiek.

Deze capitulatie voor het religieuze fanatisme is verontrustend, ze is overigens al decennia aan de gang uit schrik om als racistisch of islamofoob weggezet te worden. Ik moet de Vlaamse of Belgische kunstenaar nog tegenkomen die eens iets doet met Houellebecq’s Soumission (waarvan nu wel een Frans-Duitse tv-serie is gemaakt). Misschien zijn ze het lot van Theo Van Gogh indachtig, in november 2004 vermoord door een moslimfanaticus. Dat er een onderhuidse angst aanwezig is in het inclusiedenken, de schrik om te provoceren en gemeenschappen te ‘bruuskeren’, heeft het moderne kunstenbedrijf compleet onderhorig gemaakt aan de diversiteitsindustrie.

Verdronken land met minaretten

Installatie ‘Entropa’, Brussel, EU-gebouw 2009.

Het motto van Dewinter dat we de Koran beter bestuderen dan hem te verbranden, moet aangevuld worden met het devies dat de islamkritiek dringend moet (her)ontdekt worden door de cultuurmakers, om te beletten dat geschifte amateurs als Rasmus Paludan de ‘symboliek’ monopoliseren. Daarvoor zijn disruptieve én creatieve krachten nodig.

In dat opzicht blijft het statement van de Tsjechische kunstenaar David Cerny uit 2009 onovertroffen: onder het Tsjechische EU-voorzitterschap werd het Brusselse Justus Lipsius-gebouw opgevrolijkt door een kunstwerk dat de eigenheid van de lidstaten in de verf had moeten zetten. In de plaats kregen de verschrikte eurocraten een satire op de Europese eenmaking te zien, genaamd Entropa, waarin elk land via een karikatuur te kakken werd gezet. Zo werd Bulgarije bedacht met een serie hurktoiletten, Roemenië met een Dracula-pretpark, Italië met een veld vol masturberende voetballers, en Nederland werd gezien als een overstroomd land waar alleen nog de minaretten boven het water uitsteken.

Dat is ook provocatie, maar het komt uit een scherpe, fantasierijke geest. Ondanks het schandaal bleef de grap van David Cerny hangen, om technische redenen wellicht, alleen de Bulgaarse toiletten werden met een zwart doek afgedekt. Geef toe: door die censuurmaatregel wordt het statement nóg sterker.

Politici moeten zich met politiek bezig houden, laat de symboliek over aan de artiesten. Op voorwaarde natuurlijk dat deze hun angsten en remmingen opzij durven zetten. Inclusiviteit is een waardeloze notie als het gaat om dingen benoemen en zaken scherp stellen. Of gaat het alleen nog om een flou artistique, puur om de sector in leven te houden? Artistieke werkplekken als het Brusselse Kaaitheater mogen zich bezinnen over hun missie.

David Cerny

Sinds Theo Van Gogh is islamkritiek een absoluut taboe in de cultuurwereld