Het was eigenlijk een kwakkel, gelanceerd door De Morgen, die een eigen leven ging leiden na de recente politieke peiling waarin het Vlaams Belang naar de 25% piekt, en Open VLD en CD&V lijken te verschrompelen tot kiesdrempelpartijtjes.

Vlaanderens Twitterorakel nummer één Rik Torfs reageerde aanstonds op het resultaat: ‘Er is duidelijk behoefte aan een nieuw en geloofwaardig centrum, onbaatzuchtig, daadkrachtig en aansluitend bij wat de gemiddelde Vlaming denkt en hoopt.’ Dat niemand minder dan Abou Jahjah Torfs’ bericht retweette, naast de minder bekende grondwetspecialist David D’Hooghe, was voor De Morgen direct een reden om een ‘project’ van een nieuwe centrumpartij te ontwaren. Bij navraag zeggen Torfs en Abiu Jahjah gewoon dat ze met elkaar praten. De eveneens geciteerde ex-Unizo topman Karel Van Eetvelt vindt het een sympathiek idee maar distantieerde zich ondertussen van elke groep of beweging daar rond.

Cultuurchristen

Rik Torfs als jurylid in ‘De Slimste Mens’, 2009

Een beetje opgeklopt nieuws dus. Maar wel relevant gezien de commentaar van de twee aanstichters, Rik Torfs en Abou Jahjah, die men niet samen aan één toog zou verwachten, rond het idee van een centrumpartij die de ‘gemiddelde Vlaming’ naar politiek rustiger water moet brengen. Maar zit die modale Vlaming wel te wachten op zo’n CVP nouveau met een links-liberaal randje? Want afgaand op de ideologische achtergrond van deze founding fathers zou het daar toch op neerkomen. Even kort het profiel van beide heren resumeren.

Rik Torfs is een geboren en getogen cultuurchristen die zweert bij gematigdheid, gezond verstand, en het midden van het bed. Van beroep professor Kerkelijk Recht ontpopte hij zich tot een mediagenieke, geestige intellectueel pur sang bij wie het af en toe kriebelt om ook eens aan het stuur te zitten. In 2009 probeerde hij al aan een nieuwe politieke beweging op te starten, gebaseerd op een brede links/rechts-dialoog. De dialoog bleek vooral een monoloog. Toen al was het politieke centrum voor Torfs een belichaming van zijn eigen weifelende, wikkende en ironiserende natuur waar modale politici weinig affiniteit mee hebben.

Een jaar later werd hij verkozen op een CD&V-senaatlijst en vocht hij vooral verbale robbertjes uit met Bart De Wever. Deze wedstrijd eloquentie werd voor een deel beslecht via de TV-kwis ‘De Slimste Mens’. Dat was en is Torfs ontegenzeggelijk: een slimme Vlaming, misschien te slim en te subtiel voor Vlaanderen en de politiek. Dus zegde hij de senaat weer vaarwel en werd rector van de KUL tussen 2013 en 2017. Nadien legde hij zich, naast zijn job van prof, steeds meer toe op het BV-schap, was van het TV-scherm niet meer weg te slaan en voerde het welbekende kransje Vlaamse opiniemakers aan. Op Twitter heeft hij een massa volgers die zijn spitse, grappig-ironische tweets wel kunnen smaken. Politiek blijft Torfs een Einzelgänger en briljant observator.

Cultuurmoslim

In 2009 nog poserend met een kalashnikov

Dyab Abou Jahjah heeft een totaal andere achtergrond, die op een bizarre manier convergeert met Torfs’ politieke ambities. Van geboorte Libanees en via een schijnhuwelijk Belg geworden, richtte hij de Arabisch-Europese Liga (AEL) op, waaruit later de splintergroep Shariah4Belgium zou ontstaan. Jahjah noemde (en noemt) zich een linkse cultuurmoslim, een begrip dat in de moslimwereld zelf als niet-kosjer wordt aanzien.

Op de vraag of volgens hem de sharia in België moet worden ingevoerd, zei hij ooit dat hij ‘daar nog niet helemaal uit is’. Ondertussen is hij dat vermoedelijk wel. Dyab Abou Jahjah werd een dagje ouder, geeft les in het middelbaar onderwijs, heeft vier dochters, de oudste twaalf, en is naar eigen zeggen nu vooral huisvader. Dat verandert een mens. Hij zegt af en toe best wel zinnige dingen waar zelfs rechts Vlaanderen zich in kan vinden, is fervent tegen woke en tegen het politiek correcte gepamper van allochtonen.

In 2018 ging hij met de partij Be.One, omschreven als een ‘links-liberale burgerpartij’ naar de verkiezingen, maar dat werd een flop. Sindsdien ontpopte hij zich, zoals Rik Torfs, tot columnist en ‘opiniemaker’, politiek dakloos maar compleet afgekickt van het activisme. Voor hem blijft extreemrechts hét grote gevaar en moeten al die Vlamingen, die volgens de peilingen op het VB zouden stemmen, dringend verkassen naar een constructief-gematigde schaapstal.

Immobilisme

We hebben hier dus een intellectuele supertsjeef en een gede-radicaliseerde linkse allochtoon, beiden dakloos en met vage plannen om samen te wonen. Wie zijn wij om hen deze idylle te misgunnen.

Als men dan doorvraagt naar het programma van die nieuwe centrumpartij, dan blijkt het om een Vivaldi-soepje te gaan waarin de vier traditionele ingrediënten zijn gemixt: een beetje groen (maar niet te wereldvreemd), een beetje liberalisme (maar niet te roekeloos), een beetje socialistisch (maar niet té veel overheid) en dat alles overgoten met een christelijk sausje van verbinding en personalisme.

Deze mix toont al aan dat Torfs en zijn Libanese partner-in-crime het politieke midden verstaan als de ruimte van het compromis, het geven-en-nemen, het water in de wijn. Maar laat dit nu net hét grote euvel zijn, ook merkbaar in de huidige Vivaldi-regering, waardoor het beleid blijft steken in gepalaver, het eindeloze pappen-en-nathouden. België is hét land waarin dagelijks bewezen wordt dat compromissen niet werken, waar het overlegmodel vastloopt in immobilisme, en waar vooral de achterkamertjespolitiek floreert van lieden die de kunst verstaan om hun eigen belang te verkopen als het algemeen belang. Net deze kakistocratie heeft kiezers weggejaagd van het centrum en maakt mensen echt boos. Dat keer je niet met een project dat eigenlijk het status-quo verdedigt, al is het in een gefatsoeneerde vorm en met zogenaamde ‘onbaatzuchtige, daadkrachtige’ lieden.

Bezigheidstherapie

Het centrisme van Emannuel Macron is vooral gesteund op marketing en façadepolitiek

Mensen snakken naar ‘andere ‘politiek, maar niemand zit te wachten op meer van hetzelfde. Het centrum is, als broedplek van rotte compromissen, uitgewoond, en dat heeft alles te maken met de structuur en de regimefilosofie van dit land. Het monster van Loch Ness, genaamd ‘politieke herverkaveling’, kan maar iets betekenen als de staat en de structuren zelf in vraag worden gesteld. Er zijn partijen genoeg, maar een systeem dat een partij – en daarmee de kiezers – uitsluit die een kwart van de stemmen behaalt, verliest alle credibiliteit. Een middenpartij die ideologisch van alle walletjes eet, zal ons van de particratie niet verlossen, ze zal hooguit een paar zieltogende centrumpartijen opslorpen.

In Frankrijk belichaamt het Macronisme het nieuwe centrum, maar de gele hesjes en het duurzame succes van Marine Le Pen hebben de leuze ‘En marche!’ ook ontmaskerd als lege marketingtaal van een nieuwe zonnekoning. Bij ons zal het zover niet eens komen, daarvoor zijn de Belgische politieke instituties te verkalkt.

Een partij die de democratie niet herdefinieert en het systeem niet ten gronde herdenkt, inclusief de belabberde staat van de vrije meningsuiting waar Rik Torfs zo aan houdt, zal beperkt blijven tot de hobby en eventueel de bezigheidstherapie van een paar geprivilegieerde influencers. Radicaal out-of-the box denken is dus een must. De toekomst is aan de disruptieve spelers die zich buiten de mainstream bewegen. Daarbij is het project van een Vlaamse soevereine staat, los van het Belgische verband, de grote uitdaging. Weinig kans dat het traditionele midden hier wat in de aanbieding heeft.

Het nieuwe boek van Johan Sanctorum, getiteld ‘Kakistocratie – Pleidooi voor méér antipolitiek’, is verkrijgbaar bij Doorbraak-boekhandel, of, indien u een gesigneerd exemplaar thuis bezorgd wil krijgen, via de blog van de auteur.

Wie geïnteresseerd is in een lezing rond dit thema, kan eveneens met de auteur contact opnemen.

David D'hooghe

Zit er iemand te wachten op nóg een centrumpartij?