Canada trekt op 20 oktober 2025 naar de stembus om nieuwe federale volksvertegenwoordigers te kiezen, maar eerst zijn er nog verschillende provinciale verkiezingen. Onlangs vonden er drie plaats: in British Columbia, in New Brunswick en in Saskatchewan. De resultaten zijn verrassend.

De huidige Canadese regering is liberaal en Justin Trudeau is eerste minister. Trudeau heeft geen meerderheid, maar hij krijgt vanuit de oppositie steun van de National Democratic Party (NDP), de sociaaldemocraten onder leiding van Jagmeet Singh.

Die steun is recent weggevallen en Trudeau is al een tijd aan het onderhandelen met de Franstalige Parti Québécois om zijn regering overeind te houden. Maar ook binnen zijn eigen liberale partij worden vragen over zijn leiderschap gesteld. De provinciale verkiezingen van British Columbia, New Brunswick en Saskatchewan waren dé test.

British Columbia

De rijkste Canadese provincie is British Columbia, met 5,6 miljoen inwoners op een oppervlakte van maar liefst 944.000 vierkante kilometer. Deze westelijk gelegen provincie wordt al jaren bestuurd door de NDP, maar premier David Eby is bij de provinciale verkiezing zwaar onderuitgegaan. De NDP zakte naar 47 zetels (-8) op 93 en heeft dus nog net een meerderheid.

De liberale partij was in de afgelopen legislatuur in British Columbia uiteengevallen en behaalt geen enkele zetel meer

De liberale partij was in de afgelopen legislatuur in British Columbia uiteengevallen en behaalt geen enkele zetel meer, en de groenen behouden hun twee zetels. Maar de grote winnaars zijn de conservatieven, die uitkomen op 44 zetels (+36). Het uiteenvallen van de federale meerderheid heeft dus in British Columbia Trudeau, noch Singh iets opgeleverd.

New Brunswick

Het oostelijk gelegen New Brunswick is traditioneel een liberale provincie, met een kleine 800.000 inwoners en een oppervlakte van 72.900 vierkante kilometer. Deze provincie is de enige volledig tweetalige provincie van Canada, waar ruim één op drie Franstalig is. Ook is er een meerderheid van 55 procent katholieken. New Brunswick is een van de armere provincies, waar het in de campagne vooral ging over de slechte werking van de ziekenhuizen en de gebrekkige huisvesting.

De grote winnaar is de liberale uitdaagster Susan Holt

De afgelopen periode zijn de conservatieven er aan de macht geweest, maar ook in New Brunswick heeft de kiezer hevig huisgehouden: uittredend premier Blaine Higgs is zijn meerderheid kwijt en haalt nog 16 (-9) van de 49 zetels. De grote winnaar is de liberale uitdaagster Susan Holt met 31 (+15) zetels. Daar is de stembusslag dus wel een opsteker voor Trudeau.

Saskatchewan

Het meer westelijk gelegen Saskatchewan wordt bestuurd door de Saskatchewan Party, een samenbundeling van conservatieven en een kleine groep rechtse liberalen. Hun bedoeling is vooral de NDP van de macht te houden in de provincie die niet alleen olie en gas in de bodem heeft zitten, maar ook uranium.

Daarnaast is Saskatchewan een zeer belangrijke tarweproducent. Een erg dunbevolkte provincie ook: 1,2 miljoen inwoners voor 651.000 vierkante kilometer. Premier Scott Moe heeft er — ondanks een zwaar verlies — zijn meerderheid behouden, met 35 (-13) zetels op 61. De NDP stijgt er naar 26 zetels (+13).

Nationaal

De voorbije drie verkiezingen geven dus een zeer verschillend beeld voor de diverse politieke partijen. De liberalen doen het alleen goed in New Brunswick. De sociaaldemocraten kunnen de provincie nipt behouden en doen het wel goed in Saskatchewan. De conservatieven verliezen New Brunswick, maar behouden Saskatchewan en boeken veel winst in British Columbia.

De vraag is nu of het liberale minderheidskabinet nog zal worden gedoogd. Of gaan de NDP en de conservatieven voluit voor een vervroegde stembusslag? Blijft Justin Trudeau de leider van de liberalen? En wat gaat die partij doen in Ottawa? Toch gokken op vervroegde verkiezingen, of een akkoord sluiten met de Franstalige partij uit Québec?

Het ziet er dus naar uit dat het Bloc Québécois, met zijn 33 zetels in het Canadese Lagerhuis, hoe dan ook de sleutel in handen heeft. Die partij beslist: trekt ze de steun voor Trudeau in, dan komen er in Canada vervroegde verkiezingen.

David Eby

Vervroegde verkiezingen in Canada?