Het is moeilijk om emoties in te tomen bij de moord op de kleine Dean Verberckmoes (4), gisteren in Zeeland aangetroffen op aanwijzen van de dader Dave De Kock (34). De wellicht gruwelijke details zijn op dit moment door het gerecht nog niet vrijgegeven: de Kock was niet aan zijn proefstuk.

We weten dat de dader in 2008 al eens als stiefvader een kind had doodgemarteld, uiteindelijk niet naar Assisen werd gestuurd en er met tien jaar vanaf kwam. In 2020 kwam hij vrij zonder enige verdere opvolging, terwijl hij door de psychiaters als een sadistische psychopaat was gekwalificeerd. Het systeem van terbeschikkingstelling was toen nog niet van kracht, zegt justitieminister Vincent Van Quickenborne (Open VLD). En er moet meer opvang gecreëerd worden voor zware psychiatrische gevallen.

‘Onschuldig in de gevangenis’

Het zal allemaal wel zijn, er zullen nu vast wel weer paraplu’s opengetrokken worden door gerecht, politiek en deskundigen, zoals bij de moord op Julie Van Espen, eveneens met een seriemoordenaar die door de grote mazen van het net was geglipt. Ik vermoed dat Nederland, dat deze zaak van nabij volgt omwille van het vluchtpad van de dader, toch wel de wenkbrauwen fronst over deze Belgische tragedies. Voor de kleine Dean doet het er sowieso niet toe. We hebben weer een kind prijsgegeven aan een beul, en enige bezinning is gepast.

Het systeem heeft gefaald, andermaal, en dat Dave De Kock opnieuw zijn slag zou slaan, stond in de sterren geschreven. Dat hij daarvoor enkel bij de juiste mensen moest terecht komen en de juiste omstandigheden moest afwachten, al evenzeer. Anders gezegd: de kleine Dean had niet echt het groot lot getrokken, de sociale context was verre van rooskleurig.

Het kind had op school moeten zijn maar was door een lichte medische ingreep een paar dagen thuis. De moeder liet zich behandelen voor depressie en dat was de reden waarom ze hem die dag aan een bevriend koppel toevertrouwde, waarvan de vrouw heel goed wist wat de man op zijn kerfstok had. De mama, Elke Verberckmoes, wist dat naar eigen zeggen niet. Wel dat hij tien jaar ‘onschuldig in de gevangenis had gezeten’. Tja. De vriendin van Dave De Kock gaat allerminst vrijuit, zij heeft hem na een ruzie laten lopen – met het kind – en deed er een dag over om de moeder in te lichten (‘bang dat hij terug de gevangenis in zou moeten’), waardoor er kostbare tijd verloren ging.

Pluspapa’s, stiefvaders en nonkels

We zitten hier, laat ons eerlijk zijn, in een lichtjes marginaal milieu, en dat doet niets af aan ons medeleven. Maar als ik het bekijk vanuit het kind zelf, dat in Dave De Kock een soort pluspapa zag wegens het ontbreken van een echte, zie ik volwassenen zonder verantwoordelijkheidsgevoel prutsen in relationele moerassen waar kinderen vroeg of laat in dreigen te verdrinken. Zij ondergaan de context, ze worden links en rechts opgevangen, gelukkig meestal zonder veel erg, in het beste geval bij liefhebbende grootouders, in het slechtste geval dus bij een koppel waarvan de helft een roofdier in schaapsvacht blijkt.

Is dit een pleidooi voor het ouderwetse twee-oudergezin? Misschien wel. Onze maatschappij is veel te rekkelijk geworden voor allerlei ‘plus’-constructies, ‘hersamenstellingen’, bricolages waarbij ook de genderidentiteiten zich doen gelden. Scheiden is vandaag een fluitje van een cent. Er worden vlotjes bezoekregelingen afgesproken, de valies van de kinderen staat altijd klaar voor de wekelijke wissel, als gold het meubelstukken. Eénoudergezinnen ontstaan meestal als de vader verdwijnt en de moeder er alleen voor staat. En dan wordt het puzzelen.

Als man wil ik hier streng zijn voor mijn seksegenoten: ik ken weinig verhalen van vrouwen die kleuters mishandelen, van mannen jammer genoeg des te meer. Hele, halve of gelegenheidsstiefvaders zijn een potentieel gevaar, vrouwen zijn daar veel te naïef in. Het kind staat tussen hen en die vrouw, mishandelingen komen in die context regelmatig voor. Natuurlijk gaat het niet altijd om sadistische psychopaten, er zijn ook heel lieve zorgzame mannen die als zogenaamde pluspapa door het leven gaan. En er zijn ook biologische vaders die niet deugen. Een universum vol pluspapa’s en allerlei nonkels die uit het niets opduiken, is echter de omgekeerde wereld. Misschien is de slinger richting sociale maakbaarheid echt wel te ver doorgeslagen.

Terwijl het aantal mensenrechten alsmaar toeneemt, zou het misschien niet slecht zijn, te stellen dat een kind recht heeft op een vader en een moeder. Simpelweg. En als het even kan de echte. Voor de rest past stilte en diep medeleven met de mama van Dean.

Dean Verberckmoes

Er is een kind vermoord