Ooit kende dit land het zogenaamde dubbelmandaat. Wie werd verkozen in kamer of senaat kreeg daar een zetel in de Vlaamse raad bovenop. Aan de overzijde leverde een groene kamerzetel of het rode pluche als Belgisch senator ook zitjes op in de Waalse Gewestraad en de Franse Gemeenschapsraad. Wanneer de Belgische kamers werden vernieuwd, veranderde ook automatisch de samenstelling van gewest- en gemeenschapsraden. In 1995 werd dat systeem afgeschaft met de invoering van de rechtstreekse verkiezing van de deelstaatparlementen.

Toon van Overstraeten zorgde in 1985 voor een politieke stunt via dat systeem van het dubbelmandaat. Hij werd verkozen tot senator voor de Volksunie in het Waalse arrondissement Nijvel. Toen bestond nog geen provinciale kieskringen. Niet gebruikte stemmenoverschotten in het ene arrondissement werden overgeheveld naar een ander in dezelfde provincie. Brabant lag in drie taalgebieden, het Nederlandse, het Franse (Nijvel) en het tweetalige (Brussel). Door dat systeem van apparentering werden bij elke verkiezing enkele kandidaten onverwacht verkozen met een handvol stemmen dankzij de aanvulling met de ongebruikte stemmenreserves in een ander kiesarrondissement.

Van Overstraeten trad uiteraard toe tot de Volksunie-fractie in de senaat maar maakte als verkozene in Nijvel wettelijk deel uit van de Franse taalgroep in de senaat. Dus zou hij ook opgenomen moeten worden in de Waalse Gewestraad en de Franse Gemeenschapsraad. Dat Van Overstraeten Vlaams-nationalist en gewezen Oostfrontstrijder was, zinde de Franstaligen allerminst. De ‘meerderheid’ (52 zetels op 103 als Van Overstraeten geen deel zou uitmaken van de Waalse gewestraad) weigerde hem echter vooral om politiek-rekenkundige redenen toegang tot de assemblées waarin hij wettelijk nochtans zitting had. Van Overstraeten werd zowaar manu militari verwijderd en kon nooit zetelen. Toon Van Overstraetens overleed op 9 juni 2011.

Voor de PVV, de vroegere naam van Open Vld, werd in 1978 Aline Bernaerts verkozen in Nijvel. De Franse Cultuurraad zou weigeren haar geloofsbrieven te aanvaarden, hoewel ze van rechtswege deel uitmaakte van die raad. In 1981 behaalde het FDF een Senaatszetel in Leuven. De verkozene, Armand Tournis, nam ontslag ten voordele van zijn opvolger Peetermans. Die legde de eed af in de senaat in het Frans, zoals Bernaerts en Van Overstraeten dat in het Nederlands deden. De Vlaamse Raad aanvaardde hem echter wel als lid maar daar zou hij nooit verschijnen. Peetermans bood zich aan bij de Franse Gemeenschapsraad, dat zijn geloofsbrieven wel aanvaardde. De Franstalige Vlaming Peetermans, verkozen in het Vlaamse Leuven, mocht zetelen in de Franse Gemeenschapsraad; de Vlamingen Bernaerts en Van Overstraeten, verkozen in het Waalse Nijvel, werden geweigerd hoewel dat inging tegen de wet.

Werden Vlamingen consequent geweigerd in de Waalse Gewestraad of de Franse Gemeenschapsraad? Neen, zo hebben we ontdekt, want er deed zich nog een – minder beschreven – geval voor.

Onze zoektocht naar de laatste communistische verkozenen (‘Geen communisten in de kamer sedert 1950?’ ) leidde ons naar Jacques Nagels. Die zag op 4 februari 1937 het levenslicht in Antwerpen en bevorderde in 1960 tot doctor in de economische wetenschappen aan de ULB waar hij later professor werd. Tijdens zijn studies geraakte Nagels in de ban van het communisme. Hij zou uitgroeien tot een van de denkers van de KPB/PCB, de Belgische communistische partij. Hij zetelde in het centraal comité, in het politiek bureau en trok in 1981 de kamerlijst in Nijvel. Opnieuw sloeg de grillige apparentering toe en voorzitter Louis Van Geyt, lijsttrekker in Brussel, verloor zijn zetel ten voordele van Nagels. Van Geyt zou nooit meer terugkeren in het parlement want de twee verkozenen van 1981 waren de laatste voor de KPB/PCB.

Nagels woonde in de Vlaamse faciliteitengemeente Sint-Genesius-Rode, dus ook hij was een in Nijvel verkozen Vlaming. Nagels zou wel probleemloos opgenomen worden in de Franse Gemeenschapsraad en de Waalse gewestraad. Na enkele maanden nam Nagels trouwens ontslag, zodat opvolger Didier Bajura de laatste rit voor de communisten uitreed samen met Daniel Fedrigo.

<Vindt u dit artikel informatief? Misschien is het dan ook een goed idee om ons te steunen. Klik hier.>

Didier Bajura

Vlamingen in het Waalse parlement: de ene mag, de andere niet