Komt dat zien, komt dat zien! CD&V trok vorige week (11 maart) een communautair blik open. De christendemocraten willen de komende vijf jaar in het Vlaams Parlement een consensus zoeken voor een nieuwe staatshervorming in… 2024. De opinies vlogen ons om de oren. Een deeltje van de pla verhuist van de diepvriezer naar de frigo, lazen we ergens. Voor wie honger heeft is dat geen slecht nieuws.

CD&V grijpt terug naar de formule uit 1999 toen het Vlaams Parlement onder impuls van Luc Van den Brande (CVP) vijf resoluties goedkeurde die de krijtlijnen van een latere staatshervorming moesten vormen.

Was die strategie van Vlaams overleg een succes? Was de consensus toen indrukwekkend? Neen, want Agalev stemde niet mee en de socialisten maar half. Steve Stevaert noemde dat ‘jagen met de fanfare op kop’, omdat de tegenstanders al weten wat je wil. Het liet PS-kopstuk Philippe Moureaux toe meteen in graniet te gieten dat de Franstaligen ‘demandeur de rien’ waren.

Processie

Het ging moeizaam, maar dit grootschalig overleg van de late jaren 1990 heeft toch geleid tot het voortzetten van de processie van staatshervormingen. Lambermont, de splising van BHV, het Vlinderakkoord van Di Rupo…

Als de nodige artikels voor een aanpassing van de Grondwet niet voor herziening vatbaar worden verklaard – en zo ziet het ernaar uit – zal Vlaanderen opnieuw moeten hopen dat het samenspel van de Vlaamse partijen in een of andere commissie opnieuw tot meer kan leiden. Alvast meer dan de communautaire stilstand van de voorbije vijf jaar.

‘Wat wij voorstellen is hetzelfde als wat Peumans en Bourgeois hebben gezegd op 11 juli,’ zei CD&V-voorzitter Wouter Beke. Dat toont aan dat de verontwaardiging binnen de N-VA nu wat goedkoop is. Kamervoorzitter Siegfried Bracke (N-VA) zei een paar weken geleden duidelijk dat hij niet zag hoe zijn partij een meerderheid zou vinden om de Grondwet voor herziening te openen.

“Elk grondwetsartikel dat niet voor herziening vatbaar verklaard wordt, vormt een potentiële blokkering voor de volgende vijf jaar”, zeggen Kamer- en Senaatsfractievoorzitters @PeterDeRoover1 en @KarlVanlouwe via: https://t.co/oJfoL8EqXD. https://t.co/uLjE6xdS0e

— N-VA (@de_NVA) March 12, 2019

De N-VA kan bij monde van Peter De Roover wel vragen om een totale herziening van de Grondwet, in de regering van lopende zaken – die ze zelf hebben verlaten — zit niemand te springen om de N-VA nu snel te geven wat vijf jaar geleden in atomaschriftjes als belofte werd genoteerd. ‘De val van de regering heeft dat sterk bemoeilijkt,’ stelt Beke fijntjes.

Waarom wachten?

‘Waarom tien jaar wachten?’ vraagt de N-VA. ‘De mankementen van ons staatsbestel moeten onmiddellijk aangepakt worden,’ aldus Jambon. Was de kandidaat-premier van de N-VA er niet bij toen het confederalisme in de koelkast werd geduwd? Hoe denkt hij werkelijk dat de N-VA de deur van de diepvriezer kan forceren?

‘Als onbestuurbaarheid tot confederalisme leidt, dan is dat maar zo,’ zei de voormalige minister van Buitenlandse Zaken een paar maanden geleden. Maar bij een patstelling of bij onbestuurbaarheid rollen alle tricolore troepen meteen uit hun kazernes, van de groenen en de blauwen tot de Franstaligen, van de opiniemakers tot de kopstukken van cultureel, oud-politiek, economisch en financieel België. Hoelang zullen de bazen van Jambon volgen?

Verdeeld

Gelooft hij in de kracht van het Vlaams Parlement, prima. Maar dan zal hij toch tenminste de steun van één traditionele partij nodig hebben (in de veronderstelling dat ook Vlaams Belang stille steun zou willen geven) om nieuwe confederale lijnen te trekken. En daarna wacht nog de federale barrière. Hoe gaat men die passeren?

Hoe zit het trouwens met de andere partijen? Groen onderhandelt liever aan federale tafels, niet op een Vlaams eiland en dan liefst alleen over meer samenwerking, en al helemaal niet over een verdere splitsing van het land. Groen wil naar meer België, niet naar meer Vlaanderen. Zelfs de introductie van een ‘federale kieskring’ staat op haar agenda. De liberalen van Open Vld denken in dezelfde richting. Het moet een tijd geleden zijn, maar de socialisten tonen zich in deze de voorzichtigste tegenspeler.

Opiniemakers

Wat denken de Vlaamse opiniemakers over de gang van zaken? Het geluid van dit orkest is een baarlijke kakofonie.

In De Standaard noemt de Leuvense politicoloog Bart Maddens het standpunt van CD&V niet ten onrechte ‘een mooi cadeau voor de flaminganten’ (11 maart). Zijn redenering is simpel: een nieuwe commissie staatshervorming kan een ‘communautaire krachtcentrale” worden. De communautaire wanorde blijft nu te vaak toegedekt en beroert de publieke opinie niet.

Ook Maddens wijst er op dat er in1999 meer eensgezindheid was onder de grote Vlaamse partijen. Die basisconsensus ligt vandaag aan diggelen. Zelfs CD&V is al jaren het communautaire noorden kwijt. Maar kan dat niet evenzeer gezegd van N-VA? Er zal volk nodig zijn om het communautaire vliegwiel weer aan de gang te krijgen.

Maddens stelt wel pertinente vragen: houdt de partij nog vast aan de basisprincipes van de resoluties? Wat met de tweeledigheid van het land en met Brusse? (Als de partij bvb. de gezondheidszorg wil splitsen, zullen de Brusselaars dan moeten kiezen tussen een Vlaams en een Franstalig pakket?)

In Het Laatste Nieuws stelt ook Dieter Dujardin dat N-VA en CD&V, de ‘bevriende vijanden’, in mekaars buurt horen. Ook om centrumrechts aan het bewind te houden. Dujardin maant De Wever aan om niet de socialisten, maar de liberalen als partner te kiezen. Maar Dujardins inkt kleurt donkerblauw, en daar rinkelt altijd dezelfde bel: ‘geen gram energie verspillen aan communautaire avonturen!’ Centrumrechts moet voortwerken aan de pensioenhervorming, de betonstop, de onderwijshervorming, de begroting, het klimaatbeleid, de afschaffing van de Senaat.

Volgens de links-groene krant De Morgen geeft Beke aan de N-VA een signaal dat er met de christendemocraten gepraat kan worden na de verkiezingen. De krant noemt het voorstel van Beke en co een beredeneerde gok. De N-VA zal na de verkiezingen op een communautaire muur botsen, geïsoleerd staan en moeten kiezen. De enige optie wordt er uiteindelijk een in overleg met CD&V.

Ook in De Morgen geen gram sympathie voor meer Vlaanderen. ‘Is er één maatschappelijk probleem — en we hebben er een paar — opgelost door die grote institutionele herschikking?’ zo jammer Bart Eeckhout. Zou hij het hebben gemist dat Vlaanderen met zijn bevoegdheden en autonomie erg zinnige zaken deed en doet? En dat Vlaanderen resultaten behaalt waar Brussel en Wallonië duidelijk minder scoorden: van cultuur en onderwijs, tot welzijn en werk, of kleinere dossiers. Tel uit je winst, Vlaming.

Het Belang van Limburg ging te rade bij Dave Sinardet (VUB). Voor hem ontpopt CD&V zich tot een N-VA light, maar campagne voeren over een thema waar je geen eigenaar bent is dom, want dat versterkt eigenlijk N-VA. Is dat zo? Dus moet iedereen, behalve Groen, zwijgen over het milieu en het klimaat? En moet iedereen zwijgen over migratie, behalve Vlaams Belang? Daar gaat het niet om. Het gaat over waar een partij voor staat, en daarmee winnen of verliezen is een beetje complexer dan wat de professor zegt. Voor het overige kunnen we hier kort zijn: voor Sinardet, de eeuwige advocaat van de herfederalisering, lijkt meer Vlaanderen pure horror.

In De Tijd geeft ook de Gentse politicoloog Nicolas Bouteca CD&V gelijk. Eerst een diepgaand debat en de burgers informeren over de voor- en nadelen. ‘De afwijzing van Jambon klinkt hol als je de staatshervorming net zelf vijf jaar in de koelkast hebt gestoken,’ merkt hij op. Maar ook Bouteca noemt het ‘positief confederalisme’ van CD&V sloganesk, want niemand weet wat het inhoudt. Ook hij wil geen Vlaams, maar federaal overleg, ook hij vindt een terugkeer naar meer België (herfederaliseren) een goede zaak. De zin om te herfederaliseren hangt samen met de hoeveelheid ‘belgitude’ in uw lijf, schrijft hij. Sinardet en Bouteca hebben er duidelijk geen gebrek aan.

Mankementen

Na zes staatshervormingen vertoont het Belgische staatsbestel nog altijd serieuze mankementen. Het Lambertmontakkoord (2000-2001) en het Vlinderakkoord (2012) zorgden voor lamentabele ‘Belgische compromissen’.

Dat leidde tot een hilarische bevoegdheidsverdeling, onder meer over gezondheidszorg (ziekenhuis federaal, preventie en thuiszorg Vlaams), over werkloosheid (activering Vlaams, financiering federaal), over mobiliteit (spoor federaal, bussen Vlaams), over verkeer (snelheid federaal, wegenwerken Vlaams), over werk (RVA federaal, VDAB Vlaams)… Ze liet dit land aanmodderen met vier ministers voor klimaat en acht voor volksgezondheid. Vlaanderen heeft er maar eentje. Kijk eens over de taalgrens …

De staatshervormingen gunden Vlaanderen ook geen oplossing voor een niet krimpende, niet efficiënte, maar blijkbaar al een halve eeuw onaantastbare geldstroom naar de andere gewesten. Vlaanderen moet prutsen en tijd verliezen in een federaal parlement, waar de wat conservatievere en rechtse Vlaamse parlementsleden in een permanent conflict moeten besturen met de veel progressievere overkant. Vlaanderen moet een hoofdstad accepteren, waar het zelf politiek dood is.

Maar zonder staatshervormingen zaten we nog in de communautaire prehistorie. Een zevende kan een pas vooruit zijn. Of meer… Met partijen die alleen op eigen borst kloppen blijft zelfs de frigo dicht.

Dieter Dujardin

Meer Vlaanderen? CD&V brengt geen slecht, maar mager nieuws