De rechts-radicale Vlaams-nationalistische zanger/scenarist Jef Elbers zal dus geen bestuurslid worden van het Vlaams Audiovisueel Fonds, kortweg VAF. De pers had namelijk zijn doopceel gelicht, en ‘homofobe’ uitspraken ontdekt over Gay Prides en strontkarren. Met het gekende resultaat: tonnen bagger vanwege de LGBTQ+-brigades, politici, regenboogvlaggen aan openbare gebouwen, en alle mogelijke opiniemakers die hun politieke correctheid nog eens wilden demonstreren in de daartoe bestemde krantenkolommen.

Ik heb me even in de bio van Jef verdiept: kind van een Brusselse vader en een Oekraïense moeder die beiden een naziconcentratiekamp hebben overleefd. Taalactivist in Brussel waar hij school liep en de francofone arrogantie leerde kennen, VMO-militant, Colruyt-filiaalmanager, protestzanger, én scenarist van BRT-kinderseries als Merlina waar mijn zoon stapelzot van was. Onder meer wegens de aldaar gebruikte parafix, een paraplu die booswichten kon doen verstijven. Tussendoor flirtte Jef met het Vlaams Blok, dat hij in de jaren 90 een tijdje vertegenwoordigde als bestuurslid van de openbare omroep. Een spotlied over Mohammed Ambras leverde hem in 1998 een aanklacht wegens racisme op, maar de rechtbank oordeelde dat het om vrije meningsuiting ging en sprak hem vrij. Nadien verdween hij als ‘verbrande figuur’ op de achtergrond, schreef een boek en vertaalde een roman uit het Frans.

Een bewogen levenswandel van een compromisloze recht-voor-de-raap-figuur waar ik wel enige sympathie voor kan opbrengen. Zo iemand hoeft zich ook niet genuanceerd uit te laten, we hebben al tsjeverige pastoors genoeg. Er mag best wat provocatie zijn, van mensen die zeggen wat anderen alleen in stilte denken. Aan een democratie van brave meningen en lieden die alleen nog over punten en komma’s discussiëren, hebben we niets. En ja, daar mag ook trammelant van komen, opspattend slijk van de kikkerpoel, controverse, wat de dag van vandaag zeer denigrerend ‘polarisatie’ wordt genoemd.

Parafix

Bij zo’n storm wordt iedereen uitgenodigd om er zich mee te moeien en partij te trekken, zonder dat dit hoeft uit te monden in Rwandese toestanden. Dat maakt toch het verschil uit met de barbarij, hoera de democratie is niet perfect. Het is een misverstand dat homo-onvriendelijke uitspraken en grappen tot haat zouden aanzetten, laat staan tot geweld, anders moet men ook de Aalsterse Voil Janetten verbieden. De wetgever bepaalt het recht van eenieder op vrije seksuele beleving en legt de grenzen vast (wat bijvoorbeeld met pedo’s?), maar men kan niemand verbieden om homoseks onwelriekend te vinden. En daarvoor uit te komen, op zijn/haar manier. Ook dat is een grondrecht, misschien zelfs een verdienste. De overheid moet neutraal zijn; een ‘neutrale’ burger echter, daar is wat mis mee, dat is iemand zonder smaakpapillen.

Het kan me verder niet bommen wat de paus, het Vaticaan of bisschop Bonny van homoseksualiteit denken — wat is dat trouwens voor iets, een christelijke homo? —, maar de mannenleut in bos en hei of op autostradeparkings, en hoe dat er concreet aan toe gaat, daar mag toch iedereen een appreciatie van hebben. We zien het af en toe ook concreet voor ons. Het gefriemel van lesbiennes vinden we nog sensueel en een bewijs van een goed functionerende fijne motoriek, maar een man die zijn parafix in het achterwerk van een andere man steekt, dat blijft soms niet zonder gevolgen, en daar wilde Jef op zijn beeldende manier lucht aan geven. Vele vrouwen zijn er overigens vies van en roepen dit onderdeel uit tot een no go-zone, geen strontkar dus, maar ik had me zelf gewaarschuwd om hier geen gynaecologisch praatje van te maken.

Benoemingscarrousel

Ach, natuurlijk moet je een rebel als Jef Elbers niet droppen in zo’n door-en-door gepolitiseerde cultuurbureaucratie als het VAF. Het Vlaams Belang corrigeerde snel — want Tommeke wil meespelen met de grote jongens — en schoof Dimitri Hoegaerts naar voor: een saaie, onberispelijke partijsoldaat die in maatpak lijkt geboren en zich nooit laat betrappen op een uitspraak met een hoek af. In het VAF moet hij ‘mijnheer-de-voorzitter’ zeggen tegen iemand die al even geknipt is voor de job: de door de N-VA voorgedragen Siegfried Bracke, een man zonder fobieën, vrij van beladen uitspraken, én zonder principes.

Wat ons naadloos bij de kern van de zaak brengt: de benoemingscarrousel waarbij alle partijen hun mannetjes/vrouwtjes mogen droppen, in kabinetten, administraties, intercommunales, cultuurhuizen, agentschappen, noem maar op, en dus ook het Vlaams Audiovisueel Fonds. Volgens onderlinge deals en met criteria die doorgaans weinig rond competentie draaien. Of waarom ik denk dat de homofoob Jef Elbers in stilte blij is dat het feest niet doorgaat.

Onze inheemse ziekte heet niet homofobie maar particratie. Het gaat er bij mij niet in dat politici en partijen zich moeten bezighouden met de productie van films, tv-series en computerspellen. Misschien moeten filmmakers eens leren wat fundraising is, in plaats van aan subsidiekraantjes te draaien. Door de staat bevoogde cultuur werkt niet. Er mag best wat geld zijn om patrimonium te restaureren, het dak te herstellen van musea en de spots te laten branden in theaterzalen, maar de creativiteit moet haar eigen wegen zoeken. En de politiek moet zich met haar kerntaken bezighouden: efficiënt besturen, waarbij de door ons verkozen waakhonden in het parlement ook echt horen te blaffen, in plaats van gehoorzaam op een knopje te duwen.

Dat is misschien wel de meest belangrijke les uit het verhaal van Jef Elbers en zijn wraking: het Vlaamse cultuurwezen is in handen van klerken en schoolmeesters, die alsmaar roepen over vrije expressie (‘verbeelding werkt’), maar zich eigenlijk strikt aan de politiek correcte taboes houden. Posten die moeten ingevuld worden omwille van het machtsevenwicht tussen partijen. Afschaffen die handel, het is er het perfecte tijdstip voor.

Dimitri Hoegaerts

Jef Elbers, de strontkar en het Vlaamse cultuurwezen