Maandag nam het uitgebreid bureau van het Vlaams parlement de beslissing om voor deze legislatuur geen leden aan te duiden voor de raad van bestuur van het interfederaal gelijkekansencentrum Unia. Volgens Vlaams Belang is dit een manoeuvre om hen als kritische stem te weren. Chris Janssens, fractievoorzitter van het VB in het Vlaams parlement, legt uit hoe zijn fractie de situatie analyseert.

‘Het uitgebreid bureau besliste maandag om geen nieuwe voordrachten te doen voor de raad van bestuur van Unia. In het reglement van het Vlaams parlement staat dat een vertegenwoordiging namens dat parlement moet gebeuren volgens de evenredige vertegenwoordiging van de fracties, het zogenaamde systeem D’Hondt. Dat bepaalt dus de afvaardigingen die het Vlaams parlement doet. Volgens dit systeem heeft het VB nu recht op een zetel in de raad van bestuur van Unia. Daar zien ze dit absoluut niet zitten.’

Drie pistes

‘Om dit scenario te omzeilen’, vervolgt Janssens, ‘lagen er drie pistes op tafel. De eerste was een voorstel van Unia om te werken met experten, aangeduid via een publieke oproep. Die heeft men afgewezen, omdat ze dan een oproep zouden moeten doen voor een periode van twee jaar. Dat wordt als te kort beschouwd om experten aan te stellen. In maart 2023 zou de samenwerking met Unia namelijk stoppen.’

‘De tweede piste bestond eruit om gewoon de huidige leden van de raad van bestuur te laten zitten. Dat kan juridisch niet, omdat het mandaat op drie februari 2021 terug open komt te staan. Alle juristen, evenals de diensten van het Vlaams parlement, beamen dat dit niet kan. De derde piste is degene die men nu volgt: we laten de zitjes maar leeg. De enige betrachting van dit manoeuvre is om te verhinderen dat het VB een kritische stem zou laten horen in de raad van bestuur van Unia.’

Geen continuïteit van dienstverlening

Bij Unia is men eerder karig met commentaar. ‘Wij nemen akte van de beslissing van het Vlaams parlement’, klinkt het bij Els Keytsman, directeur van Unia. ‘Die doet niets af aan de werking van Unia. Wij werken gewoon voort, in het belang van alle burgers in dit land, en de betrokken bestuursleden blijven hun functie uitoefenen. Essentieel is dat burgers bij ons kunnen blijven aankloppen met vragen over discriminatie, racisme en (on)gelijke behandeling.’

Die beweringen trekt Janssens in twijfel. ‘Op 3 februari aanstaande valt het mandaat open en moet er volgens alle reglementen en wetten — ook volgens het samenwerkingsakkoord met Unia — een nieuwe voordracht gebeuren. Bij Unia gaat men ervan uit dat er een continuïteit van dienstverlening is, een beetje te vergelijken met een regering in lopende zaken. Maar juristen zeggen mij dat er in deze géén continuïteit van dienstverlening is, simpelweg omdat dit niet geregeld is. Dat betekent dat er voor de daaropvolgende twee jaar een vacuüm is. Volgens mij kan Unia dan niet beslissen over zaken die gaan over Vlaamse bevoegdheden.’

‘In de raad van bestuur zitten 21 leden, waarvan er dus vier worden aangeduid door het Vlaams parlement’, verduidelijkt Janssens. ‘Die vormen de “Vlaamse kamer” en zijn exclusief bevoegd voor discriminatiegronden die behoren tot de Vlaamse bevoegdheid: onderwijs, welzijn, wonen… Ik geef een voorbeeld: een mindervalide die vindt dat hij op de woningmarkt gediscrimineerd wordt en daarvoor klacht indient bij Unia, gaat zijn dossier niet meer kunnen laten behandelen, omdat er geen functionerende Vlaamse kamer meer is. Volgens het samenwerkingsakkoord en het decreet dat dit bekrachtigd heeft, is er geen continuïteit van dienstverlening en gaapt er een vacuüm, waardoor er geen rechtsgeldige beslissingen meer genomen kunnen worden.’

Geen duidelijkheid bij bevoegd minister Somers (Open VLD)

Bij het kabinet van minister van samenleven Bart Somers, bevoegd voor gelijke kansen, valt weinig commentaar te rapen. ‘Unia is een onafhankelijk interfederaal gelijkheidsorgaan’, stelt woordvoerder Arthur Orlians. ‘De aanduiding van leden van de raad van bestuur is een zaak van het Vlaams parlement. Of dit problemen stelt voor de werking van Unia en wat er gebeurt met de zetels van de Vlaamse kamer, vraagt u dan ook beter aan het Vlaams parlement en Unia.’

Vraagtekens voor Vlaams parlement

Bij het Vlaams parlement krijgen we woordvoerder Dirk Nuyts aan de lijn in de hoop dat hij ons enige duidelijkheid kan verschaffen. Dat valt enigszins tegen. ‘De enige communicatie vanuit het Vlaams parlement over dit dossier is dat het uitgebreid bureau maandag de beslissing heeft genomen niemand te zullen voordragen voor de nieuwe raad van bestuur. Men heeft zich niet uitgelaten over hoe het nu verder moet. Dat blijft momenteel een vraagteken.’

Tot zover de formele communicatie. In de wandelgangen wordt wel een tipje van de sluier opgelicht. Daar vernemen we dat er een resolutie zou worden opgemaakt, maar die is nog niet ingediend. Van de inhoud is nog niets bekend. Na de beslissing van maandag wordt er dus wel iets verwacht, maar welke richting het uitgaat, blijft een raadsel. Op de plenaire vergadering van woensdag jl. werd er in elk geval met geen woord over het dossier gerept.

Janssens beaamt dit. ‘De beslissing van het uitgebreid bureau moet door de plenaire vergadering bekrachtigd worden. De meerderheid wil daar een resolutie aan koppelen om een reglementswijziging door te voeren, maar daar zijn nog geen teksten over beschikbaar.’

Depolitisering van benoemingen?

Unia houdt in haar persmededeling vast aan haar voorstel om de benoemingen niet meer politiek te doen, maar ze te laten verlopen volgens een publieke oproep, zoals momenteel in de andere parlementen gebeurt. Janssens fileert dit voorstel echter. ‘Het werken met een publieke oproep is een doorzichtig schijnmanoeuvre om te verhinderen dat VB en N-VA door hun grote fracties kunnen zetelen in hun raad van bestuur. Ze doen dit onder het mom van depolitisering van de benoemingen, maar dat is een rad dat voor de ogen van de bevolking wordt gedraaid’.

‘In de federale kamer heeft men dit gedaan en experten opgeroepen om zich kandidaat te stellen. De kamer heeft daar dan een selectie uit gemaakt en die kandidaten voorgedragen. Je zou dus kunnen stellen dat dat een niet-politieke voordracht is op basis van een publieke oproep, maar dat is natuurlijk onzin. De partijen die in de regering zitten, bellen namelijk een aantal experten op met de vraag zich kandidaat te stellen. Zij steunen dan hun voordracht. Via een omweggetje kom je zo bij een politiek correcte samenstelling die toch politiek bepaald is. De politieke benoeming gebeurt alleen niet meer door de parlementen, maar door de meerderheid en het VB wordt de facto buiten spel gezet.’

Naar een nieuw Vlaams gelijkekansencentrum

Een ander excuus voor het niet voordragen van nieuwe kandidaten is het plan om een eigen Vlaams gelijkekansencentrum op te richten dat vanaf 2023 de rol van Unia moet overnemen. Daardoor werd in elk geval het voorstel om via een publieke oproep te werken van tafel geveegd. Janssens staat daar kritisch tegenover. ‘Dat men dit tracht voor te stellen als een soort voorbereiding voor de stopzetting van de samenwerking is complete nonsens. De enige betrachting is verhinderen dat het VB in de raad van bestuur van Unia terecht komt. Daarom heeft Unia ook haar voorstel voorgelegd om te ‘depolitiseren’.

Janssens blijft overigens ook op zijn hoede voor het voornemen om de samenwerking met Unia in 2023 stop te zetten. ‘Daar moet nog altijd officieel een beslissing over genomen worden die de Vlaamse regering dan moet bekrachtigen. Dat is tot op heden nog niet gebeurd.’

Op de vraag hoe het staat met de plannen voor dat nieuwe Vlaamse gelijkekansencentrum formuleert het kabinet Somers het volgende antwoord: ‘Wat betreft de oprichting en samenstelling wordt alles voorbereid om klaar te zijn tegen 2023 en dat zal te gepasten tijde gecommuniceerd worden.’

Dirk Nuyts

Kan Unia wel verder zonder Vlaams Belang?