Via een klacht bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen (RvVB) pogen groene actiegroepen de vergunning voor grondwaterverwerking te vernietigen. Op die manier hopen ze de Oosterweelverbinding verder te vertragen of te blokkeren. De ironie wil dat de Vlaamse overheid de grootste vzw onder de actiegroepen in 2022 royaal subsidieerde als sociaal-cultureel volwassenenwerk.

Maandag 23 januari kondigden vier organisaties van milieuactivisten aan om naar de Raad voor Vergunningsbetwistingen (RvVB) te stappen tegen de milieuvoorwaarden voor het bouwen van de Scheldetunnel, onderdeel van de Oosterweelverbinding. De vier actiegroepen zijn Climaxi, Actiegroep Leefmilieu Rupelstreek (ALR), Red onze kleiputten (ROK) en Burgerplatform OnzeMobiliteit (BPOM).

Bedrijfsafvalwater of niet?

De vergunning die ze betwisten dateert van 18 november. Toen gaf minister van leefmilieu Zuhal Demir een vergunning voor het lozen van grondwater in het Natura 2000-gebied Blokkersdijk en de Schelde. De actiegroepen beweren dat het bemalingswater (dat opgepompt wordt om de Scheldetunnel te bouwen) eigenlijk bedrijfsafvalwater is.

Bouwheer Lantis laat het water nochtans zuiveren in een waterzuiveringsinstallatie alvorens het te lozen. Maar de actiegroepen beweren dat de normen onvoldoende zijn om de natuur en de volksgezondheid te beschermen.

Daarmee volgen ze de milieubeweging Greenpeace, de actiegroep Grondrecht en activist Thomas Goorden (PVDA) die eind 2021 al een milieu-stakingsvordering indienden voor grondwerken. Toen was het argument dat de werken ‘zwaar vervuilde grond’ met PFOS en andere PFAS zouden bevatten afkomstig van 3M.

Slechte technieken

De werken aan de Oosterweeltunnel onder de Schelde liggen gedeeltelijk stil door een klacht bij de Raad van State. De voorbereidende werken voor de tunnel starten de laatste week van januari. Het oppompen van grondwater is daarbij noodzakelijk om te kunnen graven.

In het persbericht schrijven de milieuactivisten het volgende: ‘De bescherming van waardevol natuurgebied, wetenschappelijke evidentie en adviezen, het voorzorgprincipe en zelfs de toepassing van (eigen) normen lijken wederom ondergeschikt aan de realisatie van de Oosterweel – no matter the ecological cost.’

De actiegroepen beweren dat Lantis kiest voor goedkopere en slechtere technieken. Iets wat de bouwheer stellig ontkende. Volgens de milieuactivisten twijfelen het Agentschap Natuur en Bos (ANB) en het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) aan de ‘effectieve impact van de zuivering op de waterkwaliteit’.

Natura 2000-gebied

Blokkersdijk is een Natura 2000-gebied dat ligt tussen 3M en de site waar de tunnelbouw begint. Natura 2000 is een Europees programma voor natuurherstel waarbij de Europese Commissie via de Vlaamse administratie subsidies verleent. Natuurpunt dat de subsidies ontvangt, beheert dit gebied met vrijwilligers. Het Agentschap Natuur en Bos (ANB) zou volgens de activisten waarschuwen voor de verdere aantasting van Blokkersdijk. Dat laatste klopt niet.

INBO schrijft letterlijk: ‘Voor de aanleg van een Oosterweeltunnel zou grondwater opgepompt worden. Daardoor zou een volume van meer dan 1.000.000 m³ grondwater moeten afgevoerd worden. Een deel (100.000 m³) hiervan zou in de Blokkersdijkplas geloosd worden, dit ter compensatie van het dalende waterpeil. In eerste instantie zou het gaan om een grote hoeveelheid water dat bij de aanleg van de tunnel vrij komt. In tweede instantie, na de aanleg van de tunnel, zou het over kleine hoeveelheden van de lekdebieten van de polderconstructie gaan. Zowel de kwantiteit als de kwaliteit van dit meer permanente aangevoerd water zijn momenteel echter onbekend.’

Klimaat

Lantis vroeg zelf advies aan het INBO wat het effect hiervan is op de fauna en flora van de plas.

De conclusies waren ten eerste dat de zoutconcentratie in het water een impact zou kunnen hebben. Ten tweede zou tijdelijk stikstof een impact kunnen hebben. Ten derde zouden ‘nutriënten’ een negatieve impact kunnen hebben. Driemaal ‘zou’ echter want het antwoord van de auteurs Luc Denys en Gert Spanoghe was: ‘Deze vraag kan bij de huidige stand van kennis niet worden beantwoord.’

De milieuactivisten beschuldigen de Vlaamse Regering er niettemin van haar eigen richtlijnen en decreten flexibel te interpreteren. De activisten interpreteren het antwoord dat de impact ongewis is als een negatief advies: ‘Zonder betrouwbare kennis, is men bereid om de biodiversiteit, het leefmilieu en de bevolking bloot te stellen aan schadelijke effecten’ luidt het in het communiqué. Werkelijk elk trefwoord van de milieubeweging komt aan bod. Naast PFAS en PFOS schermen de activisten met stikstof ‘wegduwen van Vlaanderen in de stikstofput’ en klimaatdoelstellingen: ‘zo halen we de afgesproken klimaatdoelstelling nooit’.

De belangrijkste vraag is waarom natuurbeweging Natuurpunt, dat de Blokkersdijksplas beheert, geen procedure startte? Die lazen toch ook het advies?

Wie zijn die milieuactivisten?

Climaxi is een vzw die beweert op te komen voor ‘Klimaat en Sociale Rechtvaardigheid’. In 2022 was Climaxi goed voor een Vlaamse subsidie van 152.490 euro voor sociaal-cultureel volwassenenwerk. De groep leunt aan bij de PVDA. De Actiegroep Leefmilieu Rupelstreek (ALR) geleid door Dominique Kiekens en Paul Segers is normaal actief langs de andere oever van de Schelde. Paul Segers uit Bornem is actief bij Groen en bij Natuurpunt. Uit dezelfde regio komt Red onze kleiputten (ROK). ROK is een in 2020 opgerichte vzw uit Boom waarvan het voltallige bestuur in Boom en deelgemeente woont. Eén van de bestuurders is Leen Schamp (Groen), die werkt als trajectcoach bij ‘Buurwinkel’ La Luna. Dit is de sociale kruidenier van Voedselhulp Mechelen en Ecoso vzw. Het Burgerplatform OnzeMobiliteit (BPOM) wordt geleid door Michel Maes, Luc Desmedt (ook lid van de groene vzw’s VELT en de Reizigersbond) en Paul Van den Bossche.

Opvallend is dat geen enkele van de actiegroepen uit de streek van de werken komt of betrokken is bij het natuurgebied waarover het gaat. De werken aan de Oosterweeltunnel bevinden zich op de linkeroever van de Schelde in Zwijndrecht. Op behoorlijke afstand van Boom, Mechelen, Bornem of de Rupelstreek.

De voorbereidingswerken voor de Oosterweeltunnel beginnen trouwens in Brugge. Daar worden de tunnelelementen in beton geproduceerd. Het enige doel van de klacht lijkt om de graafwerken te verhinderen. De woordvoerster van Lantis Annik Dirckx zei tegen Radio 2 het volgende: ‘Het water wordt wel degelijk gezuiverd. Daarna zit zo weinig PFAS dat zelfs de meest moderne meetinstrumenten nog PFAS kunnen detecteren in het water. We voldoen echt aan alle normen’. Op andere werven van de Oosterweelverbinding pompt Lantis trouwens al grondwater op en zuivert het op dezelfde manier.

Dominique Kiekens

Milieuactivisten proberen alweer werken Oosterweeltunnel te blokkeren