Deze week bezochten naar schatting 7.000 ondernemers de 160 standen van de 15de editie van de Horecabeurs in Bredene. Dat gebeurt op een moeilijk moment voor de sector. ‘Heel wat cafés staan op een kantelmoment: sluiten of desondanks voortploeteren’, zegt Yves Van Moorter, voorzitter Horeca West-Vlaanderen. ‘In 2015 werd het Geregistreerde Kassa Systeem of de witte kassa ingevoerd, en de sector kreeg als compensatie de introductie van de flexijobs om de sociale lasten te verlichten. Maar deze regering heeft het stelsel van de flexijobs systematisch uitgebreid. Sinds dit jaar is dat mogelijk in liefst 22 sectoren. Het voordeel dat we destijds verkregen, verdampt. Maar de witte kassa is gebleven.’

Cowboys

Van Moorter signaleert dat café-uitbaters moeten kiezen tussen de legaliteit of minder correcte wegen om te overleven. ‘Er zijn nog altijd cowboys die zich weinig van de regels aantrekken en hun zaak overeind houden met zwarte geldstromen’, verzucht hij. ‘Ze zijn een valse concurrent, heel dikwijls van starters die zich wel aan de regels houden. Caféhouders houden hun zaak bewust klein, omdat ze geen personeel vinden. Ze transformeren zich dikwijls tot kleinere brasserieën, waar de zaakvoerder en zijn partner ook eten aanbieden. Dat rendeert beter. De lokale kroegen verdwijnen, zeker in West-Vlaanderen trouwens. Het platteland loopt immers leeg.’

De koopkracht staat onder druk. Onze brouwers vechten voor hun verkoopvolumes

Niet alleen de horecazaken hebben het moeilijk: ook heel wat brouwerijen zitten in een dip, blijkt op de beurs. ‘De voorbije tien, vijftien jaar werden steeds meer brouwerijen opgestart’, signaleert Yves Panneels, die het e-commercebedrijf Het Huis van de Geuze uitbaat. ‘Maar zij kregen klappen toen de afzet van hun product tijdens de pandemie wegviel, vooral in de lokale horeca. Dat is nooit gerecupereerd. Ook de export verloopt moeilijk. In de Verenigde Staten waren onze craftbeers lang een succes-product. Er werden veel brouwerijtjes opgestart met de droom snel rijk te worden. Maar ook de Amerikanen stortten zich op dit segment met succesvolle microbreweries. Veel export droogde op.’

Het aantal brouwerijen in België is vorig jaar met 13 gedaald tot 417, becijferde de vereniging van bierliefhebbers Zythos. Volgens de sectorfederatie Belgische Brouwers komt het rendement in gevaar door de hoge energie- en grondstofprijzen en duurdere grondstoffen. ‘Bovendien staat de koopkracht onder druk’, aldus de organisatie. ‘Onze brouwers vechten voor hun verkoopvolumes.’ Panneels: ‘Veel brouwers herbekijken hun ondernemingsplan, als het er al is. Er beweegt veel in de sector.’

Consolidatie bierhandel

Daarbovenop daalde ook de bieromzet van brouwers in de warenhuizen en verkoopcentrales. Er vindt een consolidatie plaats in de sector van de bierhandelaars, getuigt Dominique Vanderstraeten, gedelegeerd bestuurder van Dranken Pauwels uit Heule. ‘Heel wat bierhandelsbedrijven hebben een probleem met de opvolging’, klinkt het. ‘Grote brouwerijen zoals AB InBev nemen die bedrijven over. Kleine brouwerijen worden uit hun assortiment geweerd omdat de grote hun eigen product willen verkopen. De kmo-brouwers verliezen een belangrijke afzetmarkt bij de particulier, net op het moment dat er in Vlaanderen elke dag een kroeg verdwijnt.’

‘Vorig jaar stond de biermarkt voor het eerst onder druk en het zal nog een tijd duren eer de situatie verbetert’, bevestigt Michael Lys, verkoopsdirecteur van de Waaslandse Brouwerij The Musketeers, die ondermeer de bieren Troubadour en Jack’s produceert. Het bedrijf brouwde vorig jaar 11.000 hectoliter bier en groeide in capaciteit, omzet en marge. Toch sleept het een verlies mee van bijna 1 miljoen euro. Dat is een gevolg van de investering van 4 miljoen euro in een nieuwe brouwerij, net voor de pandemie. Toen daalde de omzet met driekwart. Die haalt momenteel het pre-coronaniveau, met 45 procent export. ‘Bij ons steeg de omzet vorig jaar, maar andere kleine en middelgrote brouwerijen hebben het moeilijk’, aldus Lys. ‘En het zal dit jaar nog slechter worden. Er waren te veel amateurs actief in de sector. Met alle respect: maar een brouwerij is meer dan een hobby.’

Bieren met verhaal

‘Brouwen is wel degelijk mijn hobby’, repliceert Didier Ghevaert, van SeaKing Bieren (De Haan), dat jaarlijks zo’n 30.000 liter laat brouwen door een externe brouwerij. “We maken winst omdat we geen dure installaties hebben, maar de marges blijven laag. Ik verdien mijn dagelijkse boterham in de verlichtingsdistributie voor zelfstandigen. Zo kwam ik in contact met de horeca-ondernemers die vandaag ons product afnemen. Wij verwerken de streekproducten zeewier en -zout in onze kustbieren. Als brouwers verkopen we een verhaal. Dat heb je nodig.’

Ook The Musketeers creëerde een commercieel verhaal rond het IPA-bier Jack’s. Het is gebaseerd op de olifant Jack, die, volgens een stadslegende, na de sluiting van de Gentse zoo in 1904 zou zijn opgegeten tijdens een feestmaal. ‘Met een sterk narratief verkoop je een product’, bevestigt Lys. ‘Mensen keren terug naar een café voor een speciaal bier.’

‘Zo kunnen de handel, de horeca en de brouwerij elkaar versterken’, bevestigt Panneels. ‘Met een goed product en een sterk verhaal kunnen ook De Struise Brouwers of de Antwerpse Brouw Compagnie zich internationaal positioneren.’

Die brouwerij haalde vorig jaar met het Seefbier de World Beer Cup van de Brewers Association, de federatie van Amerikaanse kleine en onafhankelijke brouwers. De voormalige verkoopsdirecteur van Duvel Moortgat startte in 2012 met het bier, dat refereert naar de volkse Antwerpse Seefhoekwijk. Het startte ook met het Minervabier, eerst als eenmalige geste bij de verjaardag van de Antwerpse stadszender voor retro-nostalgici en wat oudere Sinjoren.

Klein-Antwerpen

Rob Dyseryck, commercieel verantwoordelijke van ABC: ‘Minerva zit nog altijd in ons gamma, omdat de klanten er naar blijven vragen. Vandaag promoten we het bier in West-Vlaanderen, vooral in De Haan, Wenduine en Blankenberge; Klein-Antwerpen, zeg maar, waar wat oudere Senioren thuis zijn in hun tweede verblijven. Deze week staan we voor de eerste keer op de beurs in Bredene. Tegen mijn verwachting in, reageren de meeste West-Vlaamse horecaprofessionals vrij positief. Zij weten ook dat hun klanten uit Antwerpen onze bieren smaken, nu én in de vakantie.’

De omzet van ABC steeg de voorbije jaren gestaag. Toen de horeca dichtging in de pandemie, schakelde de brouwerij over naar e-commerce. Vlaanderen en Nederland werden in 48 uur bediend. Dyseryck: ‘Er werd thuis heel wat bier verzet in de lockdown. We waren één van de weinige brouwerijen waar omzet én winst stegen. Hoeveel? Veel. Wij geven geen cijfers. Dat wekt alleen maar jaloezie.’

Dominique Vanderstraeten

Kommer, kwel en toch ook hoop bij bierbrouwers op de Horecabeurs in Bredene