Volgens opiniepeilingen van enige weken terug is een meerderheid van de Russische bevolking voor een gewapend optreden tegen Oekraïne. De verklaring daarvoor is het hier al vaker genoemde belangrijke feit dat de Russische burger zijn/haar nieuws bijna uitsluitend via de televisie krijgt. Toch zijn er nogal wat tegenstemmen.

Manipulatie

Praktisch alle kanalen zijn in handen van het Kremlin of van bevriende oligarchen. Sinds jaren overheerst in de nieuwsvoorziening daar een eenvoudige zwart-wit beeld: aggressieve Verenigde Staten (VS) en NAVO, een door hen aangestuurd Oekraïne en een arm omsingeld Rusland dat het tegen al die gevaarlijke agressievelingen moet opnemen om zijn veiligheid te waarborgen.

De laatste maanden is daar een voor ons onvoorstelbare agressieve propaganda bijgekomen. Oekraïne zou bestuurd worden door een ‘Nazistische’ ‘junta’, die naar de pijpen van de VS en NAVO danst (n.b. Oekraïne’s president Zelensky is joods, evenals Eerste Minister Groysman onder voormalig president Poroshenko).

Uit persoonlijke ervaring weet ik dat Russische tv-kijkers, soms zelfs goed opgeleide, dit echt geloven. Veel goed opgeleide Russen, met kennis van het westen, gaan zelf op zoek naar informatie. Hetzij op buitenlandse sites of op de weinige nog bestaande onafhankelijke in Rusland. Maar dat kost moeite.

Achter hun president

Zo is het niet juist om te stellen dat ‘de meerderheid van de Russen echt’ achter hun president staan. Andrei Solomin, journalist bij een gerespecteerde onafhankelijke onafhankelijke nieuwssite, bevestigde dat enkele dagen geleden. Solomin: ‘De Russische samenleving is het niet eens met het uitvoeren van de vijandelijkheden in Oekraïne.’ Hij gebruikt doelbewust niet de woorden ‘aanval’, ‘invasie’ of ‘oorlog’. Dat komt doordat de Russische mediawaakhond ‘Roskomnadzor’ alle media heeft verordonneerd die woorden niet te gebruiken, op straffe van een uitzendings- of publicatieverbod.

Dat Solomin het bij het juiste eind heeft blijkt uit de straatprotesten de afgelopen dagen op het hele Russische grondgebied en de vele open brieven en petities die allerlei organisaties tegen de oorlog met Oekraïne hebben gepubliceerd.

Hieronder lees je de oproepen tot nog toe. Helaas is er geen ruimte om van elke oproep de essentie weer te geven, maar ze liggen alle in dezelfde lijn. Omdat die van de artsen en wetenschappers het indrukwekkendst geformuleerd zijn worden die wat uitgebreider vermeld. Evenals die van de komieken, omdat dat een nogal onverwachte groep is.

De lijst

– Komieken: ‘Ons werk heeft letterlijk als doel mensen vanuit een andere gezichtshoek naar hun problemen te laten kijken, te lachen en plezier hebben. Maar er zijn gebeurtenissen die slechts één emotie oproepen: angst, kwaadheid, een gevoel van verlies en hulpeloosheid. Zo’n gebeurtenis is oorlog. Mensen sterven, steden worden vernietigd, paniek en angst sluipt binnen bij iedereen die de situatie niet kan veranderen. Mensen hebben geleerd om te spreken, opdat ze praten en onderhandelen. Stop daarom de vijandelijkheden en los meningsverschillen op door onderhandelingen.’

– Artsen (enkele honderden handtekeningen enkele dagen geleden): ‘De oorlog zal vele levens kosten en zoveel levensbestemmingen verminken dat we een tijd zullen hebben om voldoende te helpen. Iedereen zal in dezelfde taal schreeuwen van pijn en om zijn moeder roepen. Onze medische eed volgend, en om een menswaardig en gelijke behandeling te verzekeren van elk leven, vragen wij een onmiddellijk stoppen van alle operaties met dodelijke wapens.’

– Russische wetenschappers en wetenschapsjournalisten (4100 handtekeningen enkele dagen geleden): ‘Wij protesteren fel tegen de vijandelijkheden van ons leger op het grondgebied van Oekraïne. Deze fatale stap leidt tot immense menselijke verliezen en ondermijnt de grondvesten van het bestaande systeem van internationale veiligheid. Rusland is geheel verantwoordelijk voor het ontketenen van een nieuwe oorlog in Europa. Oekraïne vormt geen gevaar voor de veiligheid van ons land. Wij respecteren Oekraïne’s staatsbestel, dat berust op daadwerkelijk werkende democratische instellingen en gaan met begrip om met de Europese keus van onze buur.Wij eisen een onmiddellijk stopzetten van alle militaire operaties, respect voor de soevereiniteit en territoriale integriteit van de Oekraïense staat. En ten slotte eisen wij vrede voor onze landen.’

En verder waren er nog open brieven van architecten, onderwijzend personeel, economen, advocaten, notarissen en medewerkers justitie, verkozenen in lokaal bestuur, filmmakers en werknemers in de IT-industrie.

Voldoende?

Of alle straatprotesten en open brieven voldoende zijn om het Kremlin op andere gedachten te brengen is natuurlijk maar de vraag. Maar het is overduidelijk dat er iets belangrijks broeit in de Russische samenleving.

Eén groep die nog wel eens een belangrijke rol kan gaan spelen is het ‘Comité van Moeders van Soldaten’. Tijdens de Russische invasie van Oekraïens Donbas in 2014/15 waren die zeer actief, met resultaat. De moeders protesteerden fel tegen het verzwijgen van de vele doden onder jonge dienstplichtige Russen. Velen werden onder valse voorwendsels naar de grens met Donbas vervoerd en ter plekke werden ze gedwongen om ‘vrijwillig’ een contract te tekenen om in het oorlogsgebied dienen.

Enkele dagen geleden kwam het Comité met vergelijkbare klachten. Oekraïne spreekt officieel van inmiddels 5000 gesneuvelde Russische soldaten. Dat is waarschijnlijk een overtrokken aantal. Maar zelfs als het om aanzienlijk minder doden gaat is het nog altijd meer dan voldoende om de Moeders in actie te laten komen

Donbas

Russisch protest tegen de oorlog: ‘Iedereen schreeuwt van pijn in dezelfde taal’