Op 1 juni 2015 sloten de Europese Unie en Bosnië-Herzegovina een Associatieverdrag met als doel hun banden nauwer aan te halen en dit zowel politiek als zakelijk en economisch.

Nu heeft Sarajevo op 15 februari 2016 officieel gevraagd lid van de Unie te worden. Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker verklaarde eerder al dat er tijdens zijn ambtstermijn (loopt tot november 2019, nvda.) geen verdere EU-uitbreiding komt.

Bij de indiening van het toetredingsverzoek had ook Johannes Hahn, lid van de EU-commissie bevoegd voor uitbreiding, het over onderhandelingen die enkele jaren kunnen duren. De EU staat dus kennelijk niet te springen om Bosnië-Herzegovina binnenkort als lidstaat te verwelkomen.

Twintig jaar na de burgeroorlog blijft Bosnië-Herzegovina immers een armlastig land waar corruptie welig tiert en mensenrechten vaak in het gedrang komen. De gezondheidszorg laat er veel te wensen over. Bovendien is de werkloosheid torenhoog en treft die vooral de jongeren die dan ook in groten getale hun heil elders zoeken. Het land bestaat uit twee politiek en etnisch zeer verschillende delen. In de Federatie van Bosnië en Herzegovina leven vooral Bosniërs en Kroaten. In de Servische Republiek voornamelijk Serviërs. Die kloof maakt de besluitvorming bijzonder moeilijk.

Niettemin rapporteerde de EU-commissie in november 2015 dat Bosnië-Herzegovina weer op de goede weg zat om hervormingen door te voeren. Een maand later verwierp een groep van maatschappelijke organisaties de meeste bevindingen van dit rapport en wees integendeel op de ernstige problemen waarmee het land heeft te kampen. Ook Human Rights Watch stond heel kritisch tegenover het EU-rapport en dan vooral wat betreft de tekortkomingen inzake mensenrechten ten aanzien van journalisten en politici die etnische minderheden willen vertegenwoordigen. Beide partijen waren van mening dat er zich in 2015 haast geen verbetering had voorgedaan.

Sommige EU-topfiguren zoals Federica Mogherini, beschouwen echter ook nu de aanvraag tot lidmaatschap als een belangrijk teken dat het land bereid is om wat aan zijn politieke en etnische gespletenheid te doen. President Dragan Covic hoopt dat zijn land al begin 2017 de status van kandidaat-lidstaat kan verkrijgen.

Als de aanvraag van Bosnië-Herzegovina ontvankelijk wordt verklaard, moet het land met de EU onderhandelingen over tientallen beleidsdomeinen tot een goed einde brengen. Dit kan jaren in beslag nemen. Dit neemt niet weg dat het op termijn voor beide partijen van groot belang is dat die onderhandelingen slagen en dat uiteindelijk de wens van Bosnië-Herzegovina in vervulling gaat.

Daarbij komt nog dat Bosnië-Herzegovina ook lid wil worden van de NAVO en dat de status van EU- lidstaat of kandidaat-lidstaat dit ongetwijfeld zou vergemakkelijken. De NAVO is kennelijk die toetreding gunstig gezind. Als Montenegro toetreedt (zie Doorbraak 7.12.2015), bestrijkt de NAVO haast heel de Europese kust van de Middellandse Zee gaande van Portugal in het westen tot Turkije in het oosten. Wat nog ontbreekt is een 20 km. lange kustlijn in Bosnië en Herzegovina. Het land is overigens in NAVO-verband al actief in Afghanistan.

Foto (c) Europese Raad: van links naar rechts Dragan Covic, Bert Koenders de Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken als vertegenwoordiger van het EU-voorzitterschap en Federica Mogherini.

Dragan Covic

Bosnië-Herzegovina wil bij de EU