Een crisis zoals de coronapandemie is niet alleen kommer en kwel. Tussen alle berichten over mondmaskerstekorten, lockdownfeestjes en verboden handgels duiken ook positieve verhalen op. Mensen zetten onder elkaar initiatieven op om op hun manier kleine noden te lenigen. Bedrijven gebruiken gedwongen vrijgekomen productiecapaciteit om producten te maken die gebruikt kunnen worden bij het voorkomen of bestrijden van het virus.

Burgerinitiatieven

Direct na de aankondiging van de beperkende maatregelen op 18 maart heerste een combinatie van onduidelijkheid en lichte paniek. Wat kon nu nog wel, en wat niet meer? Tegelijkertijd doken ook de eerste initiatieven op van enkele burgers. Een eenvoudig af te printen formuliertje om de buren om hulp te vragen circuleerde al snel door de verschillende dorps-facebookgroepen of in wijk-WhatsAppgroepen. Nog intensiever ging en gaat het er aan toe op de Belgische buurtnetwerk-app Hoplr.

Hoplr is een privaat sociaal netwerk voor buurten dat focust op sociale interactie tussen inwoners. ‘Sinds de uitbraak van corona merken we een opvallende stijging van zowel het aantal downloads van de app als van het gebruik,’ vertelt Jennick Scheerlink, een van de oprichters van Hoplr. ‘Vóór corona werden er ongeveer 15.000 berichten per week verstuurd via de app. Nu loopt dat op richting de 50.000. Veel van die berichten zijn gelinkt aan solidariteitsacties in de verschillende buurten.’

Digitale brainstorm

‘Ook in Wallonië merken we opvallend meer interactie,’ vult Gaële Poncelet, accountmanager van Hoplr in Wallonië aan. ‘Het gaat dikwijls over kleine dingen, zoals een fiets uitlenen of iemand helpen met boodschappen doen. Maar het is wel elke keer iemand die geholpen wordt. Dergelijke kleine dingen verstevigen het sociale weefsel in buurten’. Ook gemeente- en stadsbesturen kunnen via de app berichten sturen naar inwoners van bepaalde wijken. De afgelopen weken is deze functie intensief gebruikt voor het uitsturen van richtlijnen gerelateerd aan het virus.

#SteunZe is een initiatief van Dries Vints. Die sloeg de handen in elkaar met Spaced, een webbureau dat duurzame digitale oplossingen ontwikkelt en enkele freelancers. ‘Wat begon als een digitale brainstorm werd al snel een uitgewerkt project,’ zegt Esther Hoedemakers, een van de freelancers achter #SteunZe. ‘Iedereen was het er over eens dat we snel iets online moesten hebben om te kunnen helpen. Naast andere, lopende projecten werkten we samen aan #SteunZe, zonder bijbedoelingen of een idee wat we er nadien mee konden doen.’ Op het platform kunnen initiatieven geplaatst worden waarbij hulp nodig is. Wie kan helpen kan dan uit de eerder geplaatste initiatieven kiezen. De initiatieven gaan van het maken van mondmaskers en doneren van laptops over gratis maaltijden voor hulpverleners en hulp aan buren.

‘Warm Wingene’

Impactdays ontwikkelde een vergelijkbaar platform voor gemeentes en organisaties. 240 gemeentes over heel België gebruiken het platform om hulpbehoevenden en vrijwilligers aan elkaar te koppelen. De gemeentes kunnen zelf kiezen in welke mate de hulp wordt ingevuld. Sommige houden het bij praktische oplossingen zoals boodschappen doen, andere gemeentes plaatsen meer ontspannende activiteiten.

Een gemeente waar al snel een initiatief is opgestart is Wingene. Onder de naam ‘Warm Wingene’ staan een heleboel vrijwilligers inwoners in nood bij. ‘Bij de uitbraak van de crisis hebben wij direct een telefoonlijn geopend waar inwoners van de gemeente terecht konden met al hun vragen. In het begin waren dat vooral informatieve vragen rond de maatregelen, maar gaandeweg kwamen er meer vragen rond hulp,’ vertelt Brecht Warnez, schepen in Wingene. ‘We sloten met de gemeente ook aan bij initiatieven zoals de witte lakens voor steun aan hulpverleners, de berenwandeling met ondertussen meer dan 600 beren over heel Wingene, lockdownparties op facebook, twee keer per week een beiaardconcert met verzoeknummers. Het zijn geen dingen die rechtstreeks de ziekte aanpakken, maar het helpt om de moraal van de mensen op te krikken!’

Solidariteit

In Wingene werden ook alle 80-plussers opgebeld, voor een babbeltje tegen de eenzaamheid, maar ook om eens te horen of hulp welkom was. Een aantal vrijwilligers doet nu boodschappen voor deze mensen of helpt waar nodig op een andere manier. De gemeente voorzag al deze vrijwilligers van een handleiding over hoe veilig omgaan met anderen en mogelijke besmettingen voorkomen. ‘We krijgen enorm veel reacties van de inwoners! De solidariteit tussen de mensen komt erg positief in de kijker. Dat merken we aan de nieuwe vrijwilligers die zich aanmelden. Ik hoop dat ze de smaak te pakken krijgen en zich na de crisis blijven inzetten voor hun medemensen.’

Brecht Warnez bracht ook de vrijwilligersverzekering onder de aandacht van de Vlaamse regering. De verzekering werd op zijn voorstel open gezet voor alle individuele vrijwilligers die anderen helpen in deze crisis. ‘Door de vrijwilligersverzekering open te stellen voor individuele vrijwilligers kunnen ook deze mensen met een gerust hart helpen, zonder zich te moeten engageren in een of andere vereniging. Ik hoop dat op deze manier de vrijwilligersverzekering bekender wordt en zo het vrijwilligerswerk stimuleert!’

Bedrijfswereld

Behalve de bovenstaande projecten zijn er nog heel veel losse initiatieven over heel Vlaanderen, en bij uitbreiding België en Europa. Mensen die thuis mondmaskers naaien of buren die elkaar helpen met boodschappen of kleine klusjes, en daarbij natuurlijk de regels rond social distancing in acht nemen.

Maar ook de bedrijfswereld heeft de handschoen opgenomen. De coronacrisis heeft ervoor gezorgd dat een aantal sectoren plots te maken kreeg met een overschot aan productiecapaciteit. Andere bedrijven kozen er voor om hun productie te wijzigen naar producten die ingezet kunnen worden in de strijd tegen de ziekte. Verschillende stokerijen stopten met alcoholische dranken te produceren maar gingen over naar ontsmettingsalcohol. Van de Velde, het bedrijf achter lingeriemerken als Marie Jo en Prima Donna, schakelt een deel van zijn productiecapaciteit in om mondmaskers te maken. De suikerraffinaderij van Tienen kreeg de stempel van ‘kritische infrastructuur’ en produceert naast suiker ook desinfecterende gel uit tarwe en bieten.

Nieuwe ontwikkelingen?

Ook verschillende geloofsgemeenschappen doen op hun manier het nodige. Onder meer in de parochie van Buggenhout-Lebbeke werd een telefoonlijn geopend waar mensen terecht kunnen om hun verhaal te doen. ‘Ik kreeg in het begin van de corona-uitbraak enkele telefoontjes van mensen die met vragen zaten, die eenzaam waren,’ verduidelijkt Geert C Leenknegt, pastoor van de H. Mariaparochie. ‘Ik vond al snel 14 mensen, waaronder mijzelf en een andere priester, om de telefoonlijn te bemannen. Het “luisterend oor” dat wij bieden komt natuurlijk van uit onze christelijke achtergrond. Maar iedereen, ongeacht het geloof, is welkom voor een babbel.’ De Antwerpse moskeekoepel biedt dan weer de infrastructuur van de moskeeën aan de zorgsector aan als tijdelijke opvang.

Het is duidelijk dat een crisis als deze de mensen dichter bij elkaar brengt. Blijven de initiatieven overeind na afloop van de pandemie of vormen ze de grondslag voor nieuwe ontwikkelingen? Dat weten we pas als het zo ver is…

Dries Vints

Corona zet burgers en bedrijven aan tot actie