Maandag maakte de onafhankelijke Amerikaanse uitgeverij Arcade bekend dat zij A propos of nothing zou uitgeven. Die memoires van Woody Allen over zijn leven en carrière hadden deze maand al in de boekhandels moeten liggen. Maar Hachette, waarmee Allen een contract had, gaf op het laatste moment de cineast zijn rechten terug. Het boek was zelfs al gedrukt, maar een grote groep van auteurs en medewerkers van Hachette had luid geprotesteerd. Uiteindelijk gaf Hachette toe. Woody Allen mocht een andere uitgever zoeken.

#MeToo

Twee van Allens kinderen hadden verontwaardigd gereageerd dat Hachette het boek van hun vader zou uitbrengen. Dylan Farrow, die haar adoptievader Allen van misbruik beschuldigt, zei dat ze ‘persoonlijk ontzet was’ dat ze niet gevraagd was om de beweringen van Woody Allen te verifiëren. Haar broer Ronan was al even boos. Hij geniet van een groot aura, omdat hij met zijn boek Catch and Kill Harvey Weinstein, het ultieme #MeToo-symbool ten val bracht. Dat boek verscheen ook bij Hachette en maakt hem zowat onaantastbaar. Hachette koos voor hem en liet zijn vader vallen.

Het is een teken des tijds dat Dylan en Ronan Farrow het niet meer dan normaal vinden dat zij inzage zouden krijgen in het manuscript van hun vader. Dat is natuurlijk absoluut niet normaal. In dit pijnlijke familiaal conflict hebben beide partijen immers geheel uiteenlopende versies. Mia Farrow, de partner van Allen en moeder van zijn kinderen, beschuldigde Woody al in 1992 van pedofiel gedrag met zijn dochter Dylan. Allen ziet vooral een wraakactie van zijn ex, omdat hij trouwde met haar dochter Soon-Yi. Die vertelde kort geleden dat Mia Farrow haar een ‘idiote’ of ‘gehandicapte’ noemde en haar sloeg met een borstel. Een andere zoon van het koppel, Moses, die ondertussen een gereputeerd familiaal therapeut is, verweet zijn moeder dan weer een totaal gebrek aan tederheid. Hij zei dat Farrow haar kinderen sloeg en hen als straf opsloot.

Toxisch

Alleen omwille van de uiteenlopende versies, zou het toch niet meer dan logisch zijn om beide partijen die te laten vertellen. Het probleem is dat Dylan en Ronan Farrow kunnen rekenen op onbeperkte toegang tot de media. Die hebben duidelijk elke vorm van onpartijdigheid laten vallen en behandelen Woody Allen alsof hij schuldig is. Ze vergeten daarbij dat er een gerechtelijk onderzoek en expertises door dokters en psychiaters zijn geweest, waarna Allen werd vrijgepleit en nooit is veroordeeld. Het belette filmproducent Amazon niet om de laatste film van Allen, A Rainy Day in New York, op het schap te laten liggen. Woody Allen eist hier een schadevergoeding van 68 miljoen USD voor…

Dat iemand onschuldig is tot het tegendeel is bewezen en dat er nog altijd iets als vrijheid van mening bestaat, is al lang geen evidentie meer voor het politiek correcte Amerika dat geen tegenspraak duldt. Toen Allens agent met A propos of nothing leurden, weigerden sommige uitgevers zelfs het manuscript te lezen. Ze beschouwden Woody Allen als ’toxisch’ en wilden op geen manier met hem geassocieerd worden. Allens nieuwe uitgever wou net daarom het boek laten verschijnen. In een persmededeling stelde Arcade hoe belangrijk het is om ‘het woord te geven aan een gerespecteerd artiest, liever dan te buigen voor wie hem wil doen zwijgen.’

Roman Polanski of Ladj Ly?

In Europa werd cineast Roman Polanski hard aangepakt door activisten die het privéleven van een artiest niet willen scheiden van zijn werk. Die problematiek is beslist een debat waard. De vraag is alleen waar je een grens trekt. Ontelbare kunstenaars uit het verleden hielden er dubieuze opvattingen op na of leidden een liederlijk amoreel leven. Moet hun werk dan vanaf nu aan de openbaarheid worden ontrokken? En vooral: wie zal de standaard bepalen waarmee iemands moraliteit bepaald wordt?

In dit verband was het tekenend dat het correct denkende Frankrijk met Polanski afrekende, maar de winnaar van de Grote Prijs van de Jury op het filmfestival in Cannes met rust liet. Over regisseur Ladj Ly, die het in zijn ‘Les Miserables’ had over de Parijse banlieus valt nochtans ook en ander te vertellen. Hij werd tot twee jaar gevangenis veroordeeld omdat hij had deelgenomen aan een strafexpeditie van vrienden tegen een man die er van verdacht werd een buitenechtelijke relatie op na te houden met een lid van de familie.

Ladj Li stond er bij toen die man werd afgeranseld en opgesloten in de koffer van een auto, met de bedoeling hem op een afgelegen plek met benzine te overgieten en hem in brand te steken. De man kon gelukkig ontsnappen. Terwijl in elk artikel over ‘J’accuse’ van Polanski werd gepraat over zijn verleden, vond geen journalist het nodig het criminele gedrag van Ladj Ly op te rakelen. Dat zal veel te maken hebben met het imago van Ly, die door links Frankrijk op handen wordt gedragen.

Zelfverklaarde rechtvaardige rechters

Men kan natuurlijk argumenteren dat Ly al geboet heeft voor zijn gedrag. Maar op sociale media laat hij zich als bijzonder agressief kennen en dreigt met klachten tegen al wie het durft te hebben over zijn douteus verleden. Wie het niet met hem eens is, krijgt bijzonder vulgaire verwensingen naar het hoofd geslingerd. Maar ook dat wordt hem door de linkse pers niet ten kwade geduid. Een krant als Liberation maakt er een zaak van om in de eerste plaats de kritikasters van Ly verdacht te maken als ‘reactionair ‘en ‘extreemrechts’.

Tijdens de Franse filmprijzen liep een actrice roepend de zaal uit, omdat ze verontwaardigd was over de nominaties voor Polanski. Ladj Ly daarentegen kreeg geen boegeroep te horen. Als men het nodig vindt om in de kunstwereld een morele balans te hanteren, dan mag die niet bepaald zijn door subjectieve politieke voorkeuren. Als zelfverklaarde rechtvaardige rechters dat evenwicht niet kunnen vinden, is er geen reden om Woody Allen en Roman Polanski wel te veroordelen, maar Ladj Ly niet.

Dylan Farrow

De rechtvaardige berechters van Woody Allen en Roman Polanski