De Duitse ambassadeur in Brussel, dr. Eckhart Cuntz, leidde de debatavond in en bleef na de obligatoire beleefdheden haken achter de titel, ‘Dominant Duitsland’. Tien tot vijftien jaar geleden zou niemand het in zijn hoofd halen zo’n titel te gebruiken voor een boek over de ‘kranke Mann Europas’. De diplomaat maakte van zijn spreektijd gebruik om klaar en duidelijk te maken dat zijn land absoluut niet dominant is en ook niet wil zijn. Cuntz herhaalde het leidmotief, na de tweede wereldoorlog door Thomas Mann gelanceerd: ‘Wij willen geen Duits Europa maar een Europees Duitsland’.

De ambassadeur wees er op dat zijn land zo’n decennium geleden maatregelen nam om het land ‘fit’ te maken maar ‘alles wat Duitsland weer heeft versterkt, hebben we te danken aan Europa’. Cuntz uiteraard op het belang van de wederzijdse afhankelijkheid van de buurstaten. Zijn toespraak maakt duidelijk dat officiële vertegenwoordigers van Duitsland vanuit Berlijn de nadrukkelijke instructie hebben gekregen de indruk weg te praten dat Duitsland een eigen weg zou bewandelen, los van de belangen van de rest van Europa en de wereld. Cuntz klonk als een PR-man voor een merk dat met imagoproblemen kampt.

VRT-televisiejournalist Stijn Vercruysse leidde het debat – beter gedachtewissel – tussen auteur Dirk Rochtus en VRT-radiocorrespondent in Duitsland, Rik Tyrions. Rochtus verduidelijkte, met een knipoog naar de ambassadeur die intussen alweer op de eerste rij had plaatsgenomen, dat de ondertitel van het boek niet mag vergeten worden: ‘Dominant Duitsland – economische reus, politieke dwerg?’, mét vraagteken.

Rik Tyrions vertelde over het zogenaamde Duitse model dat de meeste die er naar verwijzen alleen oog hebben voor die onderdelen die het eigen verhaal ondersteunen. Naast de mini-jobs – die op zoveel kritiek stoten – is er ook de duale Ausbildung, waarbij een half miljoen scholieren stage lopen in bedrijven. Technische opleiding en beroepen worden bij onze oosterburen wel hoog ingeschat en gewaardeerd. In Baden-Württemberg of Beieren, de meest succesrijke deelstaten wat dat betreft, bedraagt de jeugdwerkloosheid amper 3 tot 4%.

Ook de totaal andere verhouding tussen werkgevers en vakbonden, valt op. Tyrions gaf het voorbeeld van een bedrijf in problemen waar in sociaal overleg werd beslist geen eindejaarspremie uit te keren en de arbeidstijd met een uur te verhogen. Het bedrijf kon de crisis overleven en moest niemand ontslaan. Wie Duitsland als te kopiëren model naar voor schuift, moet het plaatje helemaal bekijken.

De zogenaamde mini-jobs, met onbelast inkomen van 450 euro per maand, lijken echte uitbuitingsformules. Tyrions wijst er echter op dat velen die zo’n job hebben dat louter zien als welkome aanvulling op een ander (gezins)inkomen. De feiten zijn niet altijd zoals ze lijken.

Nationalisme

Nationalisme blijft een absoluut taboe-woord in Duitsland. Dirk Rochtus verwees naar de twee wereldoorlogen die een zwarte schaduw wierpen en werpen over de term. Ten onrechte, weet de Duitslandkenner, want de uitspattingen van de tweede wereldoorlog gebeurden niet in naam van het nationalisme maar van het imperialisme. Hij betreurt het dat het kind (nationalisme) wordt weggegoten met het badwater (imperialisme).

Rik Tyrions ziet een evolutie en noemt het wereldkampioenschap voetbal 2006 als een kantelmoment. De Duitsers gingen toen weer de nationale kleuren dragen en waren trots op hun eigen land. Sommigen, zo voegt de radiojournalist er aan toe, merkten op dat het goed was dat Duitsland de finale van Italië toen verloor, ‘want wat was het anders geworden’.

Dirk Rochtus besteedt in zijn boek ook een hoofdstuk aan de DDR en de uiterst-linkse partij die groeide uit de restanten van de communistische SED. Tyrions kleefde daar een sprekende anekdote aan. Een inwoner van de gewezen DDR zei hem ooit dat die communistische eenheidspartij SED werd beschouwd als de combinatie van een strenge vader en een liefhebbende moeder. De strenge vader trad repressief op en de moeder zorgde voor alles, van wieg tot graf. Na de hereniging verloren de mensen in de DDR beide, vader en moeder. Ze bleven achter als wees. Ook ruim twintig jaar na die Wende is dat gevoel in de oostelijke deelstaten zeker nog niet (helemaal) weg. Vandaar ook het succes van de partij die Linke daar, met scores tot boven de vijfentwintig procent en uitschieters naar meer dan 40% in bepaalde Berlijnse districten.

Op zondag 22 september vinden in Duitsland federale verkiezingen plaats. Volgens beide deelnemers aan het debat zal Angela Merkel zeker kanselier blijven en rest alleen de vraag open met wie ze een coalitie kan vormen; met de liberalen de huidige meerderheid voortzetten of wordt ze toch verplicht tot een zogenaamde grote coalitie met de sociaaldemocraten?

‘Dominant Duitsland – economische reus, politieke dwerg?’ is te koop via onze webwinkel.

<Vindt u dit artikel informatief? Misschien is het dan ook een goed idee om ons te steunen. Klik hier.>