James Bond schiet met scherp in From Russia with Love. Foreign Affairs schiet met scherpe woorden vanuit Washington, ook ‘with love’, en verjaart. Hier hadden wij zes jaar het Tijdschrift voor Diplomatie van Mark Grammens. Het internetblad Clingendael Spectator vanuit Den Haag en het Egmont Instituut in Brussel is uitmuntend. Weliswaar zijn buitenlandbetrekkingen in de Lage Landen akkers en zaaigoed voor weinigen.

Honderd jaar geleden, in september 1922, verscheen het eerste nummer van Foreign Affairs, een Amerikaans tweemaandelijks blad over buitenlandse politiek. In die voorbije eeuw groeide het dikke magazine uit tot een forum waar geen diplomaat, politicus, militair, ondernemer, student buitenlands beleid, journalist onderuit kan. In 1922 waren buitenlandse betrekkingen vooral een sprenkeling van politici, ambtenaren en diplomaten. De niche was stijf en stoffig. In Foreign Affairs nummer 1 verdedigde Elihu Root, Amerikaans oud-staatsecretaris (minister van Buitenlandse Zaken), de stelling dat de vorming van het buitenlands beleid niet kon beperkt blijven tot de ministeries van Buitenlandse Zaken. Root: ‘Democratieën en de burgers die hun lot bepalen, willen niet zonder hun kennis en instemming in situaties verzeilen zonder keuze.’

Die ontwikkeling kon enkel rijpen mits de buitenlandse betrekkingen rustten op meer verbreidde feitenkennis en beginselen van de relaties tussen landen.

In de honderd jaar sinds september 1922 publiceerde Foreign Affairs duizenden artikelen die ten goede of ten kwade de koers van het Amerikaanse internationale beleid mee stuurden. Ook wie slechts vanop afstand, dus de meerderheid van de Vlaamse en Belgische bovenlaag, geïnteresseerd is in internationale politiek kent het artikel X van de Amerikaan George Kennan (hij ondertekende met X, anoniem als topdiplomaat in onder meer Moskou, en slechts later werd zijn naam onthuld). Het artikel X was de intellectuele basis van het Amerikaanse handelen tijdens de Koude Oorlog. De titel van de analyse van juli 1947 was ‘The Sources of Soviet Conduct’ en ‘containment’ van het communistische blok, het insluiten, in bedwang houden, het recept voor de omgang met Moskou. Zo gebeurde. George Kennan was diplomaat in Moskou van 1933 tot 1937 en van juli 1944 tot 1946. Hij zag een Sovjetleiding die met woorden marxistisch-leninistisch was, echter zeer neurotisch en onzeker ageerde. De beleidsstijl sloot aan bij die van de autocratische tsaren.

Botsing van beschavingen

Eveneens geruchtmakend was de ‘The Clash of Civilizations’, alvorens het een bestseller werd als boek, van Samuel Huntington, in 1992. Huntington bestreed de populaire mening van de Amerikaans-Japanse neo-conservatieve intellectueel Francis Fukuyama in ‘The End of History’ dat na de val van de USSR de wereld peis en vree zou kennen, omdat de waarden en de machten van het Westen de internationale strijd beslissend gewonnen hadden. Fukuyama werd intellectuele folklore, Huntington de denker die Oekraïne, China, islam-militarisme, Afrikaanse oorlogen voorspelde.

Foreign Affairs valt om de twee maanden in mijn brievenbus met verhandelingen, analyses, boekbesprekingen, standpunten. Dagelijks verschijnen bijdragen op ForeignAffairs.com en wekelijkse nieuwsbrieven en podcasts. Een lawine van woorden over de spanningen tussen Rusland, China, India, Afrika, Latijns-Amerika en het westen. Een permanente vorming voor de fan van de politieke globalisering.

Het blad is een uitgave van de Council of Foreign Relations, gesticht in 1921, een denktank en partijloze organisatie die drijft op de leden en haar blad dat vandaag een oplage haalt van 196.016 stuks. Voor de prijs hoef je het niet te laten: 89,95 dollar per jaar. Pretlectuur krijg je niet, wel straffe teksten in Hoog Engels. In het herdenkingsnummer van september 2022 vind je, naast de klassieke erudiete teksten, in de uitgebreide boekenrubriek de keuzes van de besprekers van de boeken sinds 1922 die essentieel blijven voor het begrijpen van de voorbije eeuw, en hun favoriete boeken om de honderd jaar tot 2122 te snappen.

Vlaanderen

Waar staan wij in Vlaanderen met de verslaggeving en discussie over het buitenlandbeleid? De kwaliteitskranten doen hun job amper, met uitzonderingen. Noch De Standaard, noch De Morgen, noch De Tijd, en over de rest moet men zwijgen, betaalt één cent voor eigen buitenlandcorrespondenten. Af en toe putten DS en DM bij de correspondenten van de Nederlandse zusterbladen NRC en Volkskrant en De Tijd laat zijn journalisten reizen. VRT is present met een regelmatige toevloed van nieuws, zonder ontleding. Vranckx is een geval apart op de kruising van reportage, progressief hobbyïsme en zelfverheerlijking.

Mark Grammens had door zijn tropenjaren bij onder meer The Guardian in Londen en zijn correspondentiestukken en buitenlandartikelen in De Linie, Vlaamse Linie, De Nieuwe en later Journaal, een wereldvisie en een wereldoriëntatie wat leidde tot het Tijdschrift voor Diplomatie van 1974 tot 1982. Hij publiceerde parallel teksten over internationale politiek bij KVHU en zijn eigen mini-uitgeverij Aktueel.

Voor de fijnproevers is er Clingendael Spectator, een metamorfose in 2015 en 2017 van het tijdschrift Internationale Spectator, gesticht in 1947, een uitgave van het Clingendael Instituut, een onafhankelijk onderzoekscentrum voor buitenlandbeleid, verwant met het ministerie van Buitenlandse Zaken in Den Haag, en als tweede viool het Egmont Instituut, met een gelijkaardig oogmerk en peterschap, in Brussel. Clingendael Spectator is tweetalig (N en E) en veranderde van druksel in gratis internetblad. In de redactieraad van twaalf deskundigen zetelt één Vlaming, professor David Criekemans van de Universiteit Antwerpen, specialist in geopolitiek. Geen Franstalige Belg.

Elihu Root

Foreign Affairs: from Washington with love