Elsy Ouiess is de internationale secretaris van de partij ‘Libanese krachten’, een voormalige christelijke militie en sinds 2022 de grootste oppositiepartij in het Libanese parlement. De partij is conservatief, maar zegt boven geloofsrichtingen te staan. Doorbraak sprak met Ouiess over de bombardementen, de complexe machtsverhoudingen, de sjiitische terreurorganisatie Hezbollah en de rol van de Verenigde Naties bij het enorme vluchtelingenprobleem in haar land.

Hoe is de situatie nu?

Elsy Ouiess: ‘Vroeger waren er vooral doelgerichte liquidaties van Hezbollah-leden door Israël. De afgelopen weken bereikten de Israëlische aanvallen ook het centrum van Beiroet. Vooral het hoofdkwartier van Hezbollah in een zuidelijke buitenwijk van Beiroet wordt zwaar bestookt. Door de aanvallen is Hezbollah 90 procent van haar leiders en zeker 50 procent van haar militaire slagkracht kwijt. En voor het eerst zijn er in Libanon ook veel burgerdoden gevallen.’

Merkt u iets van de oorlog?

‘Ik werk op mijn kantoor in het district Metn (dat de noordelijke buitenwijken van Beiroet omvat, red.) en woon in Keserwan in het Libanongebergte. Alleen de liquidatie van Hezbollah-leider Hassan Nasrallah in Beiroet was hier merkbaar. Als Israël zware bommen gebruikt, is er soms een lichte beving voelbaar. Het is dan ook vooral het zuiden dat wordt bestookt. De meeste sjiieten die daar woonden hebben de regio verlaten en zijn naar de christelijke en de soennitische gebieden gevlucht. Dus op die manier merken we zeker wat van de oorlog tussen Israël en Hezbollah.’

Maar was Hezbollah nooit aanwezig waar u woont en werkt?

‘Waar ik woon en werk is er inderdaad geen Hezbollah. In ons land is er een strenge scheiding. Het is aan de ene kant politiek gecentraliseerd en aan de andere kant leven de verschillende geloofsgroepen apart van elkaar. Het Libanongebergte is vooral christelijk. Daarnaast zijn er in het noorden ook soennieten. Het zuiden, een deel van het oosten en de zuidelijke rand van Beiroet worden voornamelijk bevolkt door sjiieten.’

Probeert uw partij een dialoog aan te gaan met Israël?

‘Nee, alle Arabische landen boycotten Israël. Wij Libanezen sluiten ons daarbij aan. Hezbollah voert een zinloze oorlog tegen Israël, omdat het geen impact heeft op de mensen in de Gazastrook. Maar Israël doodt onze burgers. Dat wij tegen Hezbollah zijn, betekent niet dat we voor Israël zijn. Hezbollah heeft die oorlog gestart omdat men een andere agenda volgt, die van Iran.’

Hoe realiseert Iran die agenda?

‘Door de sancties die al sinds de Iraanse revolutie gelden heeft dat land nooit de mogelijkheid gehad een eigen luchtmacht op te zetten, het belangrijkste onderdeel van een sterk leger. Om hun belangen in het Midden-Oosten kracht bij te zetten, baseren ze zich noodgedwongen op drie steunpijlers. Ten eerste produceren ze op grote schaal ballistische raketten en drones. Voor eigen gebruik, maar ook om Hamas en Hezbollah mee te bewapenen. Die groepen vormen de tweede pijler. Ze zijn een buffer voor Iran. Ten derde beschikt Iran over een groot aantal speedboten in de Rode Zee voor kleinschalige acties.’

Iran gebruikt Hezbollah en andere groepen compleet voor eigen doeleinden

‘Hezbollah is nu in de steek gelaten door Iran. Eerst hebben ze de groep decennialang met wapens en geld ondersteund en nu stuurden ze hen de strijd in tegen Israël, dat ze genadeloos afslacht. Iran gebruikt Hezbollah en andere groepen compleet voor eigen doeleinden.’

Hoe sterk is Hezbollah in de Libanese politiek?

‘In Libanon zijn de hoogste posten opgedeeld naar geloofsrichting. De voorzitter van ons parlement, de Nationale Vergadering, is een sjiiet. De president moet een christen zijn en de premier een soenniet. De huidige voorzitter is een bondgenoot van Hezbollah en blokkeert sinds oktober 2022 de benoeming van een president.’

‘Wij willen juist dat er eindelijk een president wordt benoemd. Die moet er namelijk voor zorgen dat Hezbollah ontwapend wordt volgens de VN-resoluties en dat de oorlog tegen Israël wordt gestopt. Het probleem met Hezbollah is ontstaan omdat 50 procent van de sjiieten niet stemde. Die mensen mobiliseren voor andere partijen is door de repressie en de daaruit voortkomende angst niet mogelijk. Hezbollah heeft een groot deel van de sjiitische en andere oppositie uitgeschakeld.’

Welke problemen heeft Libanon nog?

‘De alomvattende corruptie, de illegale wapenhandel door Hezbollah en de wapen- en drugshandel naar Syrië. Dat was ook de reden voor de financiële crisis van 2019. Veel mensen verloren toen al hun spaartegoeden.’

Wat betekent de aanwezigheid van 1,5 miljoen Syrische vluchtelingen?

‘Ten eerste kosten ze de overheid veel geld. Het land bevindt zich nog altijd in een financiële crisis en die 1,5 miljoen Syriërs en ongeveer 400.000 Palestijnen zijn een enorme last. Ten tweede hadden we een balans tussen christenen en moslims die nu compleet verstoord is door de aanwezigheid van al die vluchtelingen. Dat zijn gewoonlijk moslims.’

Sinds de aanvallen zijn 150.000 Syriërs teruggegaan naar hun land. Dat betekent dat ze dat al veel eerder hadden kunnen doen

‘Sinds de aanvallen zijn 150.000 Syriërs teruggegaan naar hun land. Dat betekent dat ze dat al veel eerder hadden kunnen doen. Het zijn geen vluchtelingen, maar economische migranten omdat de oorlog in Syrië is gestopt. Ze bleven omdat de vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties, de UNHCR, ze extra geld toestopt in Libanon.’

Hoeveel krijgt een Syrische vluchteling in Libanon van de UNHCR?

‘Ieder van hen krijgt omgerekend ongeveer 150 euro per maand, afhankelijk van het aantal kinderen dat ze hebben. Ze werken vooral illegaal in de bouwsector, waar ze 600 tot 700 euro verdienen. Dat betekent dat een ongeschoolde Syrische vluchteling met dat extra geld van de Verenigde Naties en zonder belastingen te betalen hetzelfde salaris krijgt als een jonge Libanese ingenieur. En dan krijgen die vluchtelingen ook nog eens gratis gezondheidszorg, betaald door de UNHCR. Door de financiële crisis is gezondheidszorg voor ons juist heel duur geworden.’

Hoeveel zouden die vluchtelingen thuis in Syrië kunnen verdienen?

‘Veel minder. Wij willen dat die Syriërs worden uitgezet. Er kan een contingent van een half miljoen mensen blijven die ook echt werken, de rest moet terug. De grote meerderheid is absoluut niet op de vlucht voor president Bashar al-Assad. Toen er verkiezingen waren in Syrië, stonden er honderdduizenden van hen in de rij voor de Syrische ambassade om op hem te stemmen. Ze vierden zijn overwinning in de Libanese straten. We vragen daarom de UNCHR om te betalen voor hun terugkeer naar Syrië.’

Dus de Verenigde Naties zorgen indirect voor instabiliteit in Libanon?

‘Zeker, een ongeschoolde Libanese arbeider kan door de ondersteuning van de UNHCR niet concurreren met een Syrische vluchteling. De Amerikanen en Europeanen vertellen ons dat die arme Syriërs niet terug kunnen keren naar hun land, maar dat is complete onzin. Er zijn inmiddels zeer veel regio’s in Syrië die veilig zijn. Vooral in de bouwsector is er voor die vluchtelingen meer dan genoeg te doen in hun vaderland.’

Welk land ziet u als bondgenoot in het Midden-Oosten?

‘We hebben goede relaties met de andere Arabische landen, Saudi-Arabië en Egypte. Die landen hebben net als wij last van een groot probleem: Iran en zijn gevolmachtigden. Die kunnen we alleen efficiënt uit de weg ruimen als we het probleem aan de basis aanpakken, namelijk het regime in Teheran. Zij hebben Hezbollah opgebouwd, gevoed en gefinancierd. Na de complete vernietiging van Hezbollah zal Iran zo weer een vergelijkbare organisatie opbouwen.’

Maar kan de huidige Libanese regering het Hezbollah-probleem niet alleen oplossen?

‘De regering is compleet incapabel en corrupt. Wij eisen daarom dat er een duidelijk maatregelenplan tegen die corruptie komt. Er moeten hervormingen komen op juridisch, financieel en economisch gebied. Daarom willen wij dat er eindelijk een nieuwe president wordt gezocht, die gaat zorgen voor de ontwapening van Hezbollah, de Libanese sector van Hamas en alle andere milities, in overeenstemming met de VN-resoluties. De enige militaire kracht moet ons nationaal leger zijn. Zonder die hervormingen krijgen we ons land niet terug.’

Waarom zouden milities als Hezbollah en Hamas naar die nieuwe president luisteren? Daarvoor is toch militaire kracht nodig?

‘Niet noodzakelijk. We hadden ze zelfs politiek kunnen verslaan. Het probleem is onze verdeelde oppositie. Hezbollah heeft dankzij eensgezind optreden veel macht gekregen. Libanon is ook niet waar het uiteindelijk om draait bij de oorlog tussen Hezbollah en Israël. We zijn een speelbal van veel grotere machten. Het conflict speelt zich af tussen de Verenigde Staten, Israël en Iran. Wat wij kunnen doen, is het ontwapenen van alle milities en zorgen voor stabiliteit in ons land. Wat er verder gaat gebeuren tussen Iran en Israël weten we niet. Wij hebben daar geen invloed op.’

Is de aanwezigheid van de Verenigde Staten in het Midden-Oosten goed?

‘Ik ben een voorstander van westerse leefwijzen en democratische politiek, maar dat moet niet worden overdreven. In Libanon zijn we conservatief. Al die LBGTQ-politiek en groene politiek zijn aan ons niet besteed. Dat het Westen democratie stimuleert, is volgens mij zeer positief. Niemand hier wil een middeleeuwse samenleving zoals in Iran.’

Is een splitsing van Libanon een optie?

‘Daarvoor is ons land te klein. Wat we willen is een decentralisatie van de macht en een eerlijke verdeling van de lasten. De meeste sjiieten ontduiken de belastingen. De sjiitische elite is daarvoor verantwoordelijk. Er moeten dringend hervormingen komen. Een centraal doel moet daarbij zijn de belastingen regionaal te investeren. Zodra er eindelijk een nieuwe president is gekozen, moeten we daar direct mee beginnen.’

Wanneer zal dat zijn?

‘Nu is nog niet het juiste moment. Er zijn momenteel zelfs Iraniërs aanwezig in ons land om Hezbollah ter plaatse aanwijzingen te geven.’

Kunnen die niet aan de grens worden gestopt?

‘Hezbollah heeft de controle over het vliegveld van Beiroet, dus die Iraniërs kunnen daar gewoon landen. De huidige regering wil geen bevel geven aan ons nationaal leger om daar iets tegen te doen. De enige oplossing voor het probleem is de ontwapening van alle milities.’

Is het nationaal leger dan sterk genoeg om dat door te zetten?

‘In principe moet dat lukken. In 2019 had ons leger al de controle over het hele land… Zolang we geen tegenwerking krijgen van Iran.’

Elsy Ouiess

Libanese politica Elsy Ouiess: ‘Wij zijn een speelbal van veel grotere machten’