20 OKTOBER

Nieuwe haven in Hasselt wordt naar Willy Claes genoemd

1995 Als gevolg van een smeergeldaffaire neemt de socialist Willy Claes ontslag als secretaris-generaal van de NAVO. In september 1994 verliet Claes de nationale politiek om secretaris-generaal van de NAVO te worden. De Vlaamse politicus bleef echter niet lang bij de NAVO. Hij werd achtervolgd door beschuldigingen in de Agusta-smeergeldaffaire, samen met de Waalse socialisten Guy Coëme en Guy Spitaels. Het gaat om het ontvangen van steekpenningen van Agusta en Dassault in 1988 en 1989. Hoewel Claes zijn betrokkenheid ontkent, treedt hij op 20 oktober 1995 onder grote druk af als NAVO-topman. Op 23 december 1998 bevestigde het Hof van Cassatie het arrest in beroep dat hem veroordeelt tot drie jaar voorwaardelijke gevangenisstraf, ontheffing voor vijf jaar uit zijn burgerrechten en een geldboete van 60.000 frank. Hij gaat nog in beroep tot bij het Europees Hof, maar krijgt daar geen gelijk.

Op 24 december 2003 wordt Claes in zijn burgerrechten hersteld. Hij keert echter niet terug naar de actieve politiek. Wel bekleedt hij sindsdien talrijke bestuursmandaten in socialistisch gelieerde en in openbare instellingen. In 1997 werd hij voorzitter van de Dienst voor de Scheepvaart. Paul Kumpen volgde hem in 1999 op vanwege, de veroordeling in de Agusta-affaire, maar in 2006 werd Claes voor een tweede maal voorzitter van de dienst, nu nv De Scheepvaart geheten.

In 2010 wordt de tweede aanleghaven van Hasselt naar Willy Claes vernoemd.

1983 Het Internationale Bureau voor Maten en Gewichten komt tot een herdefinitie van de meter. De nieuwe definitie is de afstand die licht door een vacuüm aflegt in 1/299.792.458 seconde. Voorheen werd de meter sinds 1791 gedefinieerd door de Franse Academie van Wetenschappen in eerste instantie als het tienmiljoenste deel van de afstand rond het aardoppervlak, vanaf de noordpool tot aan de evenaar, langs de meridiaan van Parijs. De moeilijkheid om die afstand nauwkeurig te meten, leidt er in 1889 toe dat het Internationale Bureau voor Maten en Gewichten de meter definieerde als de afstand tussen twee inkepingen op een staaf van platina-iridium, de zgn. X-meter, nog steeds bewaard in Sèvres, Frankrijk.

1960 In Londen start het proces tegen de uitgever Penguin Books wegens obsceniteit na de publicatie van Lady Chatterley’s Lover van D.H. Lawrence. De auteur is dan al 30 jaar overleden. Hij had zijn roman eerst in eigen beheer gepubliceerd in 1928 in Italië en in 1929 in Frankrijk. Een niet-gezuiverde editie werd pas in 1960 openlijk gepubliceerd in het Verenigd Koninkrijk. De eerste oplage van 200.000 exemplaren wordt al volledig verkocht op de eerste dag van publicatie.

Het proces tegen Penguin onder de Obscene Publications Act is een grote publieke gebeurtenis en een test van de nieuwe obsceniteitswet. Die wet uit 1959 maakt het voor uitgevers mogelijk om aan veroordeling te ontsnappen als ze kunnen aantonen dat een werk van literaire waarde is. Eén van de bezwaren betrof het veelvuldig gebruik van het woord ‘fuck’ en zijn afgeleiden. Een ander bezwaar had betrekking op het gebruik van het woord ‘cunt’. Alle juryleden krijgen een ongecensureerd exemplaar van het boek. Probleem tijdens de zittingen is dat de juryleden, drie vrouwen en negen mannen, liever in het boek lezen dan naar de pleidooien luisteren. Uiteindelijk wint de uitgever de zaak en verkoopt snel drie miljoen exemplaren.

1947 In het Lagerhuis stelt de Engelse regering dat sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog 127 Britse soldaten in Palestina zijn omgekomen door de zionistische terreurbewegingen (Stern-groep, Irgun) en dat 331 andere mensen zijn omgekomen in Palestina. Tegen de tijd dat het Britse mandaat in mei 1948 afloopt, is de tol verder gestegen (230 Bitse doden, waaronder 150 soldaten en 70 politieagenten).

1945 In Luik vindt op 20 en 21 oktober 1945 het Congrès national wallon plaats. Van de 1048 stemgerechtigden spreken er zich 486 uit voor aanhechting bij Frankrijk, 391 voor Waalse autonomie, 154 voor Waalse onafhankelijkheid. Slechts 17 stemgerechtigden kiezen voor het behoud van de unitaire Belgische structuur. Voor het volledige verhaal: zie Vandaag van 20 oktober 2022.

1934 Geboorte in Berlaar van Walter Luyten, Vlaams-nationaal politicus. Van 1981 tot 1991 is hij senator voor de Volksunie. Luyten is een Heel-Nederlander en voorstander van een Vlaams-Nederlandse confederatie. Hij zet zich in bij de Nederlandse Taalunie en voert actie voor de Frans-Vlamingen. Hij is een principieel republikein. Luyten is ook een van de eerste Vlaams-nationalisten die het idee van het Europa der Volkeren verkondigt en contacten legt met volksnationale bewegingen in het buitenland, vooral in Baskenland en Litouwen. Daartoe richt hij in 1972 het Vlaams Komitee voor steun aan nationale minderheden op. Hij overlijdt in 2008 op de leeftijd van 73.

1927 Oprichting van het Vlaams Kruis. In de zomer van 1927 waren voorbereidingen getroffen om een ‘Vlaams Rood Kruis’ op te richten. Na protesten van het Rode Kruis van België wordt geopteerd voor een andere naam, het Vlaams Kruis. Stichtende leden zijn Emiel Ilegems, Jef van Eyck, Victor Verheyen, Ernest van der Borght, Leo Augusteyns, Jan Vanderhoydonck, Jan Laureys, Jozef de Combe en Victor Fiten. Laureys wordt de eerste voorzitter, maar wordt in 1930 al opgevolgd door Arthur van Huffelen. Vanaf 1928 verschijnt het tijdschrift Het Vlaamsche Kruis en worden tijdens de IJzerbedevaart en bij de overstromingen in de Schelde- en Dendervallei de eerstehulpdiensten ingericht.

1829 Oprichting van de eerste Nederlandstalige krant in België, de Standaerd van Vlaenderen. Het initiatief ging uit van de jonge Rombout Boeteman-Janssens – op dat ogenblik nog geen 30 – die ook hoofdredacteur van de krant werd. Bij zijn stichting beklemtoont het blad dat het de vrije uitoefening van de katholieke godsdienst verdedigt en dat het elke staatsinmenging afwijst. Toch zweert de krant trouw aan de Nederlandse koning en de eenheid van de Nederlanden. De krant overleeft de Belgische Revolutie omdat ze oppositie had gevoerd tegen het regeringsbeleid. Na 1830 wijzigt ze haar houding en profileert ze zich als de verdedigster van de vrijheden die in de Belgische grondwet zijn opgenomen. Daarnaast wordt de verfransing in Vlaanderen sterk afgewezen en voert het blad actie om het Vlaamse culturele leven te doen heropleven. Verrassend is daarom dat er van 1837 tot 1848 een Franstalige ‘ontdubbeling’ verscheen, Le Nouvelliste des Flandres, waarschijnlijk om louter commerciële redenen. In 1851 wordt Amand Neut eigenaar van de Standaerd van Vlaenderen, die vanaf dan onderdanig de stem wordt van de Brugse katholieke kiesassociatie. Zijn zoon volgt hem op, maar de krant verdwijnt in 1898.

En verder: het Vlaams Kruis, Walter Luyten en een obsceniteitsproces…

Emiel Ilegems

20 oktober. Net binnen: Willy Claes neemt Agusta-ontslag bij NAVO, levert hem nadien Hasseltse havennaam op