De Norbertijnen van de abdij van Grimbergen zijn het meest bekend omwille van het bier waarvan de naam aan hun abdij verbonden is. Dit bier wordt echter onder licentie buiten de muren gebrouwen door Alken-Maes. Subprior Karel Stautemas kreeg de toestemming en de opdracht hier een interessant vervolgverhaal aan te breien. Hij heeft intra muros een microbrouwerij uit de grond gestampt. Daar gaat hij nu — na een opleiding als brouwer — aan de slag met oude ingrediëntenlijsten om te experimenteren met nieuwe biervarianten. De mix van de rijke abdijgeschiedenis en moderne brouwtechnieken biedt een interessante kijk op onze brouwtraditie. Een bezoekerscentrum is de kers op de taart en maakt het geheel aanschouwelijk voor het brede publiek.

Kwaliteitsbewakers

‘Binnen de muren van onze abdij werd altijd bier gebrouwen, tot de Franse Revolutie ook ingang vond in onze contreien en in de nasleep daarvan de brouwerij een laatste keer vernield werd. Dat was voorheen ook al verschillende malen gebeurd, meestal door brand. Maar na die laatste ramp in 1796 werd er dus geen bier meer gebrouwen binnen onze abdij. Voorheen was dit overigens nooit een commercieel gegeven. Het bier werd enkel voor eigen gebruik gebrouwen.’

‘Vanaf 1958 is daar verandering in gekomen. Toen stelde de brouwersfamilie Maes voor om de Grimbergen terug te brouwen en op de markt te brengen. Wij als Norbertijnen zijn sindsdien de bewakers geworden van de kwaliteit. Wij hebben steeds onze zeg gehad in welk bier er op de markt kwam onder onze naam. Onze toestemming is nog steeds vereist. Wij zien daar nauwgezet op toe.’

Intra muros

Nu zetten jullie de stap naar een nieuwe brouwerij intra muros. Vanwaar die ommekeer?
‘Een ommekeer is het niet. We bouwen enkel verder op een reeds bestaand succesverhaal. In 2010 werd ik Provisor binnen de abdij. Hierdoor kreeg ik de verantwoordelijkheid over de financiële en materiële kant van onze gemeenschap. Ik vond het een mooi idee om terug binnen de muren te gaan brouwen, hierin aangespoord door één van mijn adviseurs. Je moet dit project dus eerder zien als een verlengde van de brouwactiviteiten die onder onze naam al plaatsvinden. Alleen willen we die kwaliteit nu ook binnen de abdij zelf gaan ontwikkelen.’

‘De Carlsberggroep (samen met Heineken eigenaar van Alken-Maes en het merk Grimbergen, WM) vond dit een schitterend idee. Zij hebben dan voorgesteld om het labo, waar de ontwikkeling van de toekomstige Grimbergenbieren gebeurt, bij ons onder te brengen. Dat is onze nieuwe microbrouwerij geworden. Wij mogen hier experimenteren met hoppesoorten, kruiden, rijping op vaten, noem maar op. Wij beschikken over de volledige vrijheid om hier te doen en laten wat we willen.’

‘Daar komt nog bij dat we niet enkel een brouwerij binnenhalen. We hebben ook werk gemaakt van een belevingscentrum, waarbij de bezoekers kunnen opgaan in de wereld van het bierbrouwen. We hebben een hopveld aangelegd, samen met een kruidentuin. Die verwijst naar onze middeleeuwse brouwtraditie, waarbij niet met hop, maar met kruiden en gruit gewerkt werd. Dat koppelen we aan een expositieruimte waar bezoekers van alles kunnen proeven. Zo kunnen ze aangeven welke smaken en geuren ze prefereren. Op die manier krijgen ze de kans om een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van nieuwe bieren. We betrekken hen dus bij het ontwikkelingsproces.’

Ontdekkingstocht

Gaan jullie ook aan de slag met oude recepten uit de archieven van de abdij of is het een nieuwe ontdekkingstocht?
‘Het gaat toch meer over een nieuwe ontdekkingstocht, met een knipoog naar de oude ingrediëntenlijsten die we in onze archieven hebben teruggevonden. U moet weten dat hét recept nooit bestaan heeft. Dat vind je in geen enkele oude abdij terug. Het is wachten tot Jacob Christian Jacobsen, de stichter van Carlsberg, Emil Christian Hansen en Louis Pasteur eind negentiende eeuw de microwereld achter het brouwen ontdekken voor er echte brouwprocessen en recepten ontstaan. Voorheen bestonden enkel de mondelinge traditie en ingrediëntenlijsten. Die laatsten hebben we teruggevonden: lijsten van aankopen van hop, tarwe en gerst. Ook ossenpoten vind je daarop terug. Die werden gebruikt om het bier te klaren.’

U heeft een brouwersopleiding gevolgd in het kader van dit project.
‘Ik heb het theoretische gedeelte gevolgd aan de Scandinavian School of Brewing in Kopenhagen. Door corona moet ik nog een weekje terug gaan, om de opleiding te vervolledigen. Mijn thesis is ondertussen klaar. Die kan ik dan gelijk indienen. Voor het praktische gedeelte ben ik gaan werken in de brouwerij van Jacobsen in Denemarken. Een van onze bieren, de Ignis, heb ik op 27 december 2019 voor het eerst gebrouwen in een keteltje van 30 liter. Nadien heb ik het proces herhaald in een ketel van 4.500 liter om verder te testen. De brouwopleiding is hierbij goed van pas gekomen.

Drie eigen bieren

Iedereen kent de Optimo Bruno en de Tripel van Grimbergen. Wat voegen jullie daaraan toe?
‘Wij brouwen drie eigen bieren, die niet door de grote brouwerij in Alken worden geproduceerd. We hebben dus de Ignis, een Quadruple van 10%. Ignis betekent ‘vuur’ en verwijst naar de verschillende branden die hier in de abdij geweest zijn tijdens ons 900-jarig bestaan. Het is een bier op basis van op beukenhout geroosterde mout. Dat geeft een whiskey-toets.’

‘Daarnaast hebben we een IPA van 6% waarbij we de techniek van drooghoppen toepassen. Die draagt de naam Astrum, wat ‘ster’ betekent. De naam verwijst naar de volkssterrenwacht Mira die op het dak van de brouwerij terug te vinden is. We gebruiken hiervoor een Tasmaanse hop die de naam Galaxy draagt, gemengd met de Nuggethop uit Asse.’

‘Uiteindelijk is er ook nog de Magnus Opus, een bier dat ik te allen prijze klaar wou hebben voor de lancering van onze brouwerij. Wat heb je bij zo’n heugelijke gebeurtenis nodig? Iets als champagne! De Magnus Opus is een Brut bier van 8%, met daarop een wijngist. De hoppesoort die we gebruiken is Nelson Sauvin, afkomstig van Nieuw Zeeland. Die wordt geteeld op dezelfde ondergrond als de Sauvignon Blanc-druif. De link met wijn is dus duidelijk aanwezig.’

‘We hebben een contractueel vastgelegde capaciteit van 10.000 hectoliter, wat neerkomt op drie miljoen flesjes van 33cl. 70% van de productie zal op vaten getrokken worden. We hebben nog geen idee hoe we die capaciteit gaan verdelen over de drie soorten. Dat gaan we laten bepalen door het succes en de vraag.’

Fenikshof

Waar ga je de nieuwe producten uit de microbrouwerij kunnen vinden?
‘Binnenkort ga je al onze bieren kunnen proeven in het Fenikshof, het plaatselijke restaurant met loungebar. Recht over die locatie kan je dan terecht bij drankencentrale Van Campenhout. Via e-commerce gaan we ons assortiment aanbieden bij The Belgian Beer Factory en Prik&Tik. Vanaf september zouden we ook in de supermarkten aanwezig willen zijn onder de vorm van bierboxen met onze drie bieren uit de microbrouwerij. We mikken eveneens op de internationale markt. Carlsberg is van plan om onze drie specialiteiten te verdelen in alle landen waar ze aanwezig zijn.’

Wanneer gaat het belevingscentrum open?
‘De brouwerij kan je al bekijken van buiten af door een groot raam aan het Fenikshof. Voor rondleidingen is het nog even wachten tot oktober dit jaar. We zijn nog bezig met het opleiden van degelijke gidsen die de beleving van bezoekers professioneel kunnen begeleiden.’

Succes en schol!

Emil Christian Hansen

En dan nu: bier!