Het spreekt stilaan tot de verbeelding dat Covid-19 – een virus van minuscule afmetingen – maatschappelijke en economische verschuivingen met tektonische proporties teweegbrengt. Geschat wordt dat ongeveer 3,5 miljard mensen in één of andere vorm van lockdown leven. Om de economische gevolgen van de coronacrisis enigszins te boven te komen, zullen geen miljarden maar biljoenen dollars nodig zijn.

De Vlaams-nationale partijen zitten in het defensief

De frêle economische resultaten die Michel I met de N-VA kon voorleggen, worden als een strohalm door een orkaan weggeblazen. Erger zelfs. Het begrotingstekort dreigt buitenproportionele afmetingen aan te nemen. De N-VA zit momenteel in een weinig benijdenswaardige positie. Op federaal niveau dreigt de irrelevantie. Op Vlaams niveau oreert minister-president Jan Jambon om de haverklap hyperkinetisch dat we met zoveel mogelijk mensen – waaronder de poetsvrouwen en de bouwvakkers – weer aan de slag moeten gaan. Terwijl het gezin zich gemaskerd in de slaapkamers opsluit, kan de poetsvrouw ‘den beneden’ doen. Wel wat wereldvreemd, niet?

Ook de bedenking van de N-VA dat er in de sociale zekerheid nog verschillende miljarden euro kunnen worden bespaard, komt bij de partij als een boemerang terug in het gelaat. Niemand die er nu nog durft aan te denken om binnen de sociale zekerheid te snoeien. Voeg daarbij de neobelgicistische recuperatie van de traditionele partijen en de media, het demoniseren van elke communautaire reflex en iedereen begrijpt dat de N-VA in het defensief zit, zelfs niet meer aan zet komt.
Er dreigt zelfs een paradigmawissel. De federale overheid werd tot voor kort als afgeleefd en disfunctionerend omschreven, maar beleeft nu haar tweede jeugd. In de internationale pers wordt ze geroemd om haar doortastende en professionele aanpak, tot in The Financial Times toe. ‘Tous ensemble’. Perceptie en verpakking, maar het tanende belgicisme veert weer op.

‘Vandaag is iedereen socialist.’

Intussen kraait links al victorie. In de regimekrant De Standaard ruikt Conner Rousseau al de overwinning: ‘Vandaag is iedereen socialist.’. Solidariteit, een sterke overheid en een toegankelijk en betaalbaar zorgsysteem vormen de drie onwrikbare pijlers van onze verzorgingsstaat. ‘Allemaal samen vooruit.’ Op de vraag wie nadien deze gigantische factuur zal betalen wordt ontwijkend geantwoord. ‘Dat zien we later wel.’

Miljarden uitgeven is nu eenmaal leuker dan inkomsten innen. Voeg daarbij nog de demonisering van het confederalisme, nationalisme en iedere vorm van regionalisme, en de sossen zitten op rozen. Bart De Wever blinkt uit door afwezigheid. De N-VA was electoraal al in vrije val, het zou wel eens kunnen dat de Vlaams-nationalisten na het coronadebacle in een andere politieke realiteit wakker worden.

‘De domme gans’

Even terzijde. Voor het Vlaams Belang profileerde Kamerlid Dominiek Sneppe zich in het coronadossier. In een interview in Terzake liep ze pijnlijk de feiten achterna en kwam ze niet veel verder dan wat gestamel in de marge. Met de federale verkiezingen profileerde ‘de domme gans’ – althans volgens partijgenoot Chris Janssens – uit West-Vlaanderen zich met de ‘briljante’ slagzin: ‘Holebi’s die trouwen en kinderen hebben is brug te ver.’ Voorzitter Tom Van Grieken kwam woorden te kort om zich te verontschuldigen, terwijl volgens mevrouw Sneppe er geen vuiltje aan de lucht was. Hoe het de voorzitter in zijn hoofd haalt om zo’n ‘domme gans’ op dergelijk belangrijk en dominant thema zich te laten profileren, laat duidelijk zien dat de partij nog wat werk aan haar communicatie heeft. De Vlaams-nationale partijen vinden moeilijk hun draai in deze coronatijden.

De bobo’s van de sp.a

Enfin, tot ergernis van de voorzitter van de N-VA verkeren de socialisten al half in een overwinningsdelirium. Bart De Wever heeft zijn afkeer voor de socialisten nooit onder stoelen of banken gestoken. In 2007 liet hij al optekenen: ‘Waarom mensen die nog oprecht en overtuigd links zijn voor de sp.a zouden stemmen, ontgaat mij. Inhoudelijk heeft de sp.a het collectivisme van Quaregnon allang begraven.’ Op het congres van 1894 pleitte Emile Vandervelde nog voor de omverwerping van het kapitalisme, de afschaffing van de klassen en de overgang naar een collectivistisch stelsel.

In de nasleep van de val van het communisme in het Oostblok werd deze doctrine ingeruild voor een links-liberale herpositionering. Tony Blair verscheen met New Labour op het politieke toneel. In Duitsland schoof Gerhard Schröder het Neue Mitte naar voor en bij ons was er Steve Stevaert. Het collectivisme werd ingeruild voor het kapitalisme met de nodige sociale correcties. Je hoort af en toe nog wel eens een verdwaalde sos fulmineren tegen de toplonen van CEO’s, maar de geloofwaardigheid is uiteraard zoek nu de sp.a’ers zich ruim tegoed doen aan vet betaalde mandaten.

Intussen is de fakkel van Quaregnon door de PVDA overgenomen, met het taalgebruik en de oratorische kracht er bovenop. De sp.a is noodgedwongen geëvolueerd tot een links-liberale partij waarvan het electoraal kiesvee van weleer al geruime tijd de uiterste grenzen van het politiek spectrum is gaan opzoeken. ‘Gauche caviar is de norm, bourgeois bohémien de vorm.’

‘Laat de rijken de crisis betalen.’

In de volgende jaren zal de sociaaleconomische malaise groot zijn, zullen delen van de bevolking zichtbaar verarmen en zal links zich deels moeten terugplooien op de thema’s van weleer. Rutger Bergman gaf in Knack al een ferme voorzet. ‘Laat de rijken de crisis betalen.’ De Nederlandse historicus spreekt van ‘forse vermogensbelastingen’ en ‘een basisinkomen van 1500 euro’. Het aloude internationalisme wordt van stal gehaald en de massieve, omnipresente staat maakt weer zijn opwachting. In aloude socialistische traditie beschouwt Rutger Berger ‘de autoritaire maatregel zoals tracking als een blijver’. Deze digitale stasi-versie kan dan perfect nagaan of iedereen wel de ware socialistische profetie aanhangt en met welke groupuscules er contacten zijn.

Terug naar Quaregnon

Wil bobo Conner Rousseau de sp.a weer op de kaart zetten, dan zal hij niet alleen de orthodoxie moeten instuderen, maar zal hij ook de taal van de werkman moeten leren spreken. Het idee alleen al maakt hem zichtbaar onwennig. Conner Rousseau kan alvast symbolisch teruggaan naar de wortels van de partij en een congres in Quaregnon organiseren. Daar kan hij met de Waalse kameraden samensmelten tot een rode, belgicistische partij. Bart De Wever kan dan verlekkerd vanuit de coulissen meekijken, want dan krijgt hij en zijn partij weer bestaansrecht.

Emil Vandervelde

Bart De Wever en de heropstanding van de rode kameraden