Joe Biden is door de Amerikaanse media uitgeroepen tot president-elect. Officieel is dit nog niet, in de Verenigde Staten wordt de president indirect verkozen, het Congres moet in gezamenlijke zitting (6 januari 2021) de stemming van het kiescollege (14 december 2020) officialiseren. Maar veel zal er niet veranderen. Op woensdag 20 januari 2021 zal Joe Biden terecht de eed afleggen als 46ste President van de Verenigde Staten. Ook al is huidig president Donald Trump nog niet direct van plan om zijn nederlaag toe te geven.

Rechtszaken en hertellingen staan in de steigers. Wat op zich natuurlijk Trump zijn goed recht is. Nergens staat geschreven dat de zittende president groots moet zijn in zijn verlies. Als uiteindelijk blijkt dat Trump zijn verlies niet toegeeft, de machtsoverdracht bemoeilijkt en bijvoorbeeld zelfs weigert om de inauguratie van Biden bij te wonen, dan nog overtreedt hij an sich geen enkele wet. Netjes is het uiteraard niet, maar wel volledig legaal.

Geen uitzonderlijke situatie

Of het allemaal zo’n vaart zal lopen moeten we nog afwachten. Wat wel al duidelijk is, is dat Trump en zijn campagneteam er momenteel alles aan doen om de legitimiteit van zijn opvolger en diens kabinet in twijfel te trekken en zelfs onderuit te halen. Maar dat is niet nieuw. Hillary Clinton en de Democratische Partij deden net hetzelfde toen Trump vier jaar geleden werd verkozen. Clinton gaf wel zeer snel haar nederlaag toe en feliciteerde toenmalig president-elect Donald Trump, maar vanaf dat ogenblik is zowel zij als haar partij vier jaar lang blijven volhouden dat Trump zonder de hulp van Rusland nooit zou hebben gewonnen.

Maar we kunnen nog verder in de tijd gaan. Gedurende het presidentschap van Barack Obama zijn sommige Republikeinen acht jaar lang blijven volhouden dat de president geen Amerikaan maar een Keniaan was en bovenal een verdoken moslim. Misschien was dit wel een reactie op de verkiezingen van 2000 waarin de Democraten de winst van George W. Bush tegen Al Gore in twijfel trokken. Wat Trump nu dus doet is niet zo uitzonderlijk, het is een spijtige evolutie die al langer aan de gang is. Ze wordt alleen brutaler en groffer.

Weinig tegenwind

Vanuit de Republikeinse Partij krijgt president Donald Trump alvast niet al te veel tegenwind. Het aantal Republikeinen dat zegt dat Trump beter zijn verlies zou erkennen neemt wel toe, maar belangrijke figuren binnen de partij, zoals bijvoorbeeld de Republikeinse meerderheidsleider in de Senaat, Mitch McConnell, blijven Trump steunen. McConnell bevestigde in de Senaat dat Trump het volste recht heeft om de resultaten aan te vechten. ‘President Trump is volledig in zijn recht om vermoedens van onregelmatigheden te onderzoeken en zijn juridische opties af te wegen’, zei McConnell hierover.

Verder stelde hij ook nog dat Trump geen lessen te krijgen had van diegenen (lees: de Democratische Partij) die de afgelopen vier jaar zelf halsstarrig geweigerd hadden om de verkiezingsuitslag te aanvaarden. Chuck Schumer, de Democratische minderheidsleider in de Senaat, was uiteraard wel zeer streng voor president Trump. Hij zei dat Biden eerlijk en overtuigend gewonnen had en dat de weigering van Trump om dit toe te geven ‘buitengewoon gevaarlijk en giftig’ voor de Amerikaanse democratie was.

Transitieperiode

Maar tussen de verkiezingen en de inauguratie (traditioneel 11 weken) vindt er dus een transitieperiode plaats, waarin kabinetsleden van zowel de zittende als de nieuw verkozen president nauw samenwerken om de machtsoverdracht zo vlot mogelijk te laten gebeuren en de nodige beleidsplannen kunnen voorbereid worden. De afgelopen decennia is dit proces van machtsoverdracht van het ene naar het andere kabinet steeds verlopen onder een vriendelijk gesternte, ondanks de vaak harde en soms vijandelijke verkiezingscampagnes.

Toen Barack Obama de fakkel in 2009 van George W. Bush overnam waren leden van Obama’s transitieteam zeer lovend over de hulp en medewerking die ze van de regering-Bush gekregen hadden. Ook Obama zelf droeg zijn team vier jaar geleden op om volledig en in volle transparantie samen te werken met het transitieteam van Donald Trump. De grote vraag is nu wat het dit jaar zal worden.

‘Negeer de media’

En de eerste tekenen zijn niet hoopgevend. Op maandag droeg het Witte Huis aan de verschillende administraties op om voorlopig niet samen te werken met het transitieteam van president-elect Biden. De agentschappen hadden nochtans briefingdocumenten klaarliggen én kantoorruimten toegewezen aan Bidens team, maar ambtenaren kregen de opdracht het team de toegang te ontzeggen zolang Trumps campagneteam mogelijke juridische stappen onderzoekt om het verkiezingsresultaat in sommige staten aan te vechten en Trump zijn nederlaag niet officieel erkent.

‘Ons is verteld: negeer de media, wacht op officiële mededelingen vanuit de overheid,’ vertelde een hoge ambtenaar aan The Washington Post. Emily Murphy, hoofd van de General Services Administration en door Trump aangesteld, weigerde ook het document te ondertekenen dat Biden toelaat de overgang voor te bereiden. Biden krijgt dus voorlopig geen geld van de overheid om de overgang te regelen.

Covid-19-taskforce

Joe Biden zelf blijft alvast niet bij de pakken zitten. Een van de speerpunten van zijn verkiezingscampagne was de strijd tegen het coronavirus en die strijd wil hij liever vandaag dan morgen aanvatten. Tijdens zijn overwinningstoespraak afgelopen zaterdag kondigde de president-elect aan dat hij reeds op maandag de samenstelling van zijn Covid-19-taskforce zou bekendmaken. Deze adviesraad bestaat uit 13 leden en is gelast met het opstellen van een blauwdruk om de pandemie te bestrijden.

Deze snelle actie is bedoeld om aan de Amerikaanse bevolking te laten zien dat het Biden menens is om grondig werk te maken van een plan tot aanpak en dat de president-elect en zijn nieuwe kabinet, in tegenstelling tot Trump, wel de nodige aandacht zullen schenken aan de mening en adviezen van virologen en andere wetenschappers. Noodzakelijk, want de Verenigde Staten hebben de kaap van 10 miljoen bevestigde besmettingen ondertussen overschreden.

Het beloven dus nog boeiende en spannende weken te worden vooraleer Joe Biden de eed aflegt als 46ste President van de Verenigde Staten. Ik en mijn collega’s Roan Asselman en David Neyskens volgen het voor u en Doorbraak alvast op de voet.

Emily Murphy

VS: woelige transitie, maar Biden blijft niet bij de pakken zitten