Democratisch

Hoed je voor landen die zich nadrukkelijk ‘democratisch’ noemen. De Democratische Republieken van Congo, China, Vietnam… (om maar te zwijgen van de vroegere DDR en de vergane Sovjet-glories) zijn zonder uitzondering autoritair aangestuurde naties waar de bevolking niet de minste inspraak heeft. Doorgaans zijn ze van socio-communistische signatuur.

Fascisme

De termen ‘fascisme’ en ‘racisme’ zijn in hetzelfde bedje ziek. Zie verder onder het lemma ‘racisme’.

Klimaatscepticus

Wie heeft in godsnaam deze onzinnige benaming uitgevonden? Je kan immers niet sceptisch zijn over het klimaat, net zoals je niet sceptisch kan zijn over een vuilnisemmer: ‘het klimaat’ is een neutrale term voor een fysisch fenomeen. Waar je het evenwel oneens mee kan zijn, is de stelling onze klimatologische omstandigheden effectief aan het veranderen zijn. Maar op basis van wat ik hierover lees, gaat het ook hier niet over. Mensen die bestrijden dat de temperatuur van de aarde sinds meerdere decennia aan het stijgen is, zijn subjecten met oogkleppen die objectieve meetgegevens straal negeren. Het zijn niet onze slimste medeburgers, je mag ze op één hoopje gooien met holocaust-negationisten, de adepten van het intelligent design en ontkenners van de maanlandingen (helaas: de menselijke capaciteit tot oogklepperij kent geen grenzen).

Wat wèl een mogelijk discussiepunt kan zijn, is het aandeel van onze industriële beschaving hierin. Dat dit er is, zal allicht ook niemand ontkennen die enigszins bij zijn verstand is, maar de omvang ervan staat open voor wetenschappelijk onderzoek en dus per definitie voor discussie. Niet dat een mogelijke controverse op dit vlak zo belangrijk lijkt – dat we er dringend iets aan moeten doen, dàt is de opgave.

Liberaal

Bij ons een aanhanger van het vrijemarktdenken, iemand het middenveld niet hoog in het vaandel draagt en ethisch ruimdenkend is. Aan de overkant van de grote plas is een liberal een halve communist. En na de recente perikelen rond het opstellen van een regeringsprogramma op basis van teksten van de hand van Paul Magnette, zal het Vlaamse liberalisme allicht de connotatie krijgen van: ‘wij zijn bereid om al onze principes overboord te zetten zolang we maar de premier van de volgende regering kunnen leveren‘. Niets nieuws onder de zon overigens. Op 3 december laatstleden, in het Canvas-programma de ‘Wissel van de macht’ werd datzelfde al verteld over de aanloop tot wat later de paarse regering 2013-2007 zou worden: Verhofstadt was bereid om op alles toe te geven aan de PS, als hij maar premier mocht worden. Gwendolyn is duidelijk bereid om datzelfde te doen in de nabije toekomst. Allen op weg naar de regering Ruttemetutte I!

Populisme

Zowat elke politieke partij en sociale beweging wordt heden ten dage beschuldigd van populisme. Dat kan alleen maar betekenen dat het begrip thans zodanig uitgerekt is dat het zijn betekenis verliest. De Nederlandstalige Wikipedia stelt: ‘populisme is een manier van politiek bedrijven, waarin de centrale tegenstelling die tussen “het volk” en “de elite” is, en waarbij de populist de kant van “het volk” kiest. Deze begrippen kunnen op verschillende manieren worden ingevuld, zodat men links-populisten, rechts-populisten en diverse andere typen kan onderscheiden.’

Alleen dit kan je populisme noemen: een politieke stroming die duidelijk stelt dat de mening van ‘de modale burger’ richtinggevend is, en dat politici er steevast naast zitten en per definitie de verkeerde beslissingen nemen. In deze zin kan je alleen het gedachtegoed van de vroegere Lijst Dedecker beschouwen als populistisch, omdat het zich in de eerste plaats baseerde op het ‘gezond verstand van de mensen’.

Intussen heeft het begrip een ruimere connotatie gekregen. Populisme staat nu voor het fenomeen dat groeperingen en partijen hun opstelling louter laten inspireren door het buikgevoel van Jan Modaal en daarbij beleidsmaatregelen voorstellen waarvan ze maar al te goed weten dat deze nooit kunnen worden gerealiseerd. Ook de PS, waar het partijstandpunt luidt dat de pensioenleeftijd moet teruggedrongen worden tot 65 jaar en daarnaast de uitkeringen op minimaal 1500 euro moeten worden gebracht, is in deze zin een populistische partij. Maar dat geldt in een mindere of meerdere mate voor alle politieke fracties, waardoor het begrip heden ten dage zinledig is geworden.

Racisme

De helderste definitie hiervan werd (eens te meer) geleverd door Etienne Vermeersch: ‘Racisme is de overtuiging dat mensen in positieve of negatieve zin bepaald zijn door hun behoren tot een bepaald ras; correcter uitgedrukt, door een reeks (echte of denkbeeldige) eigenschappen die via biologische afstemming verworven zijn en die ze gemeenschappelijk hebben met een groep.’ Bedenkingen hebben over het optreden van de staat Israël, over de traditionele islam, over het grensoverschrijdend gedrag door Marokkaanse jongeren van de tweede of derde generatie… heeft daar allemaal niets mee te maken. Degenen die deze termen, bewust of onbewust, verkeerdelijk gebruiken doen aan woordvervuiling… en in een tweede fase aan begripsvervalsing: met andere woorden, het belemmeren van een behoorlijke discussie over het onderwerp.

Reactionair

Een logisch denkend iemand zou veronderstellen dat het adjectief reactionair slaat op personen die reageren op bestaande maatschappelijke toestanden en dus vernieuwing ambiëren. Niets is minder waar: een reactionair is iemand die elke vernieuwing afwijst. Zie hier voor meer info.

Tegennatuurlijk

Nog zo’n term die nergens op slaat. Want onze ideeën over wat al dan niet natuurlijk is, hebben niets te maken met biologie, maar in de eerste plaats met godsdienstig-culturele overtuigingen. In ons westerse discours heeft ’tegennatuurlijk’ al heel snel de theologische betekenis gekregen van ‘niet in overeenstemming met de bedoelingen van God die de natuur geschapen heeft’. Ik citeer hier graag de persiflage van de Israëlische hoogleraar Harari: ‘Als we onze ledematen en organen gebruiken voor het doel dat God voor ogen had, dan is het een natuurlijke handeling. Een ander gebruik dan God heeft gewild is onnatuurlijk’. Want in zijn letterlijke betekenis verwijst de term naar een contradictio in terminis: iets dat op deze wereldbol voorkomt kàn per definitie niet tegen-natuurlijk zijn, anders zou het niet bestaan.

Voorstanders van abortus

Ikzelf ben een fervente voorstander van heupoperaties: iedereen zijn metalen prothese, daar kan de wereld alleen maar beter van worden! Natuurlijk is dit nonsens, geen enkel zinnig mens staat erom te springen om een geneeskundige ingreep, laat staan een abortus, te ondergaan — en een beoefenaar van de medische professie die de vruchtafdrijving moet uitvoeren al zeker niet. Alleen zijn er personen, die ik zonder enige discussie zou kwalificeren onder de noemer evenwichtig en bedachtzaam, die menen dat, onder alle mogelijke maatregelen om komaf te maken met een ongewenste situatie, in bepaalde omstandigheden een vruchtafdrijving de minst slechte van alle slechte oplossingen is. Want met ongewenste kinderen, ontijdig geboren op een verkeerd moment in het leven van de moeder, loopt het immers doorgaans niet goed af – en ook zij hebben het nooit gewild om op die manier ter wereld te komen.

Er is dus niemand een ‘voorstander’ van dit soort ingrepen. Alleen al door tegenstanders van therapeutische hardnekkigheid zo te blijven benoemen en vol te houden dat abortussen doorgaans gestoeld zijn op egoïsme of gemakzucht vervals je de discussie. De idee daarachter ligt in het verlengde van wat Wilfried Martens in 2006 liet optekenen: ‘Een losbandig leven leiden, geen voorbehoedsmiddelen gebruiken en bij zwangerschap de toevlucht nemen tot abortus, dat vind ik mensonwaardig’.

Het idee alleen al: abortus als een uiting van menselijke perversiteit. Hoe bekrompen kan je zijn.

Voorstanders van euthanasie

Hetzelfde verhaal: niemand gaat uit wellust over tot het voortijdig beëindigen van een mensenleven. Ikzelf, hoewel een onverzoenlijk tegenstander van dierlijk leed, heb in mijn leven zowat alles onder het gedomesticeerde vee geslacht – maar wel zo pijnloos en humaan mogelijk. Ik respecteer grenzeloos de artsen die, op basis van weloverwogen contacten met de betrokkenen en de omgeving, een voltooid of onleefbaar bestaan op een menselijke manier helpen beëindigen.

Het idee alleen al: euthanasie als een uiting van een gebrek aan medeleven. Hoe bekrompen kan je zijn (bis).

Etienne Vermeersch: Marc Reynebeau

Klein alfabet van kromspraak