Op 8 december 1915 verschijnt in het Britse weekblad Punch het beroemde oorlogsgedicht In Flanders Fields, geschreven door luitenant-kolonel John McCrae, een Canadese militaire arts en schrijver.

Hij werd geboren in Guelph (Ontario) op 30 november 1872 en dient tijdens de Eerste Wereldoorlog als chirurg tijdens de Slagen om Ieper. Hij verliest er zijn beste vriend en vroegere student, de 22-jarige luitenant Alexis Helmer, aan een granaatscherf tijdens een aanval. Helmer wordt er nog dezelfde dag begraven in een graf vlakbij McCrae’s lazaret aan het Kanaal van Ieper. Als herinnering en eerbetoon schrijft McCrae zijn gedicht, gezeten op de treeplank van een ambulance.

In Flanders fields the poppies blow
Between the crosses, row on row
That mark our place; and in the sky
The larks, still bravely singing, fly
Scarce heard amid the guns below.

We are the Dead. Short days ago
We lived, felt dawn, saw sunset glow,
Loved, and were loved, and now we lie
In Flanders fields.

Take up our quarrel with the foe:
To you from failing hands we throw
The torch; be yours to hold it high.
If ye break faith with us who die
We shall not sleep, though poppies grow
In Flanders fields.

Vlaanderens hart bloedt in zijn kollebloemen open,
tussen de kruisjes door, die, rij naast rij geplant,
het simpel teeken zijn, waaronder wij steeds hoopen,
dat onze milde dood de vree werd voor dit land.

Bij rooden dageraad volgden wij in het blauwe
den zoeten leeuwerik, wiens jubel werd gestoord
door schroot en vloek en klacht. Tot men ons kwam houwen
en op dit Vlaamsche veld ons streven werd gesmoord.
Gij, die nu na ons leeft, wij reiken u de toortsen,
verheft ze naar het licht, elk roepe een nieuwen held:
verbreekt gij onze trouw, dan wordt in wreedste koortsen
ons ’t heilig verbod te slapen in dit veld:
in elke kollebloem zouden wij blijvend bloeden!

John McCrae overlijdt op 28 januari 1918. Hij is dan 45 en commandant van het Canadese General Hospital in het Frans-Vlaamse Boulogne-sur-Mer (Bonen). De dichter ligt begraven op de Begraafplaats van Wimereux (Nederlands: Wimeruwe), op slechts een paar kilometer van de kust. Zijn beeld van de klaproos in Vlaamse velden leeft tot op dag van vandaag voort in het Britse collectieve oorlogsgeheugen. Tijdens de Eerste Wereldoorlog sterven er ongeveer 10 miljoen soldaten en 7 à 8 miljoen burgers.

In Flanders Fields is vaak en in vele talen vertaald. De eerste Nederlandse vertaling is die hierboven, van Rachel Schaballie (1897-1949) in 1919. Andere vertalingen zijn gemaakt door onder meer Paul Claes (2002), Tom Lanoye (2001), Benno Barnard (2000), Ivo Buyle (1999), Herwig Verleyen (1994), André Christiaens (1981), Bert Decorte (1972), Anton van Wilderode (1970), Hugo Claus (1968) en Eugène Mattelaer (1966).

Eugène Mattelaer

Vandaag 1915: Canadees officier John McCrae publiceert beroemd oorlogsgedicht ‘In Flanders Fields’