In het kader van een gastcollege maakte Vlaams Belang-voorzitter Tom Van Grieken afgelopen dinsdag (23/05/2022) zijn opwachting aan de KU Leuven. Een gevaarlijk precedent volgens de politiek correcte goegemeente. Democratische noodzakelijkheid volgens de apologeten van de academische vrijheid.

Dictaat van de langste tenen

Het kort lontje van links is minzaam bekend. Links Vlaanderen struikelde dan ook over elkaar over wie nu het eerst zijn verontwaardiging mocht uiten. Op Twitter liet de decaan van de faculteit meteen verstaan dat de aanwezigheid van Van Grieken in de aula geen safe space creëerde op de universiteit. Excuseer? Is een universiteit dan niet dé plek om uit te dagen? Om de leefwereld van studenten te verruimen en niet te bevestigen, laat staan te vernauwen? Ik durf erom te wedden dat al degenen die moord en brand schreeuwen omwille van een gastcollege – voor volwassen studenten – dezelfde zijn die vorige week nog pleitten voor stemrecht vanaf 16 jaar. Dringt het tot hen door dat pubers, in het bezit van stemrecht, maar in de afwezigheid van plichten, in 2024 voor de Europese verkiezingen mogen stemmen voor het Vlaams Belang?

Voltaire

Ik ben het zelden of nooit eens met Van Grieken, maar ik zal zijn recht om zijn mening te uiten tot de dood verdedigen. Neem dat laatste niet al te letterlijk, maar dat is wel hoe Evelyn Beatrice Hall, meer dan honderd jaar geleden, Voltaires houding tegenover het vrije woord beschreef. Een onwelgevallige mening moet je immers niet verbieden, maar weerleggen. En laat het hoger onderwijs, in theorie althans, nu net het zenit zijn van vrijheid van denken en spreken.

Argumenten tegen het licht houden, debatteren, een eigen wereldbeeld ontwikkelen is toch wat studenten zouden moeten leren? Sapere aude is toch niet voor niks het leitmotiv van de Gentse universiteit? Hoe kom je anders tot kritische en evenwichtige jongvolwassenen?

In de praktijk blijken universiteiten echter meer en meer ideologische echokamers te zijn die niet kennis, maar militante doelstellingen overdragen. Afgelopen zomer gaf Nathalie Heinich een interview aan Le Soir over de tunnelvisie van de sociaalwetenschappelijke studierichtingen ten opzichte van de dekolonisatie van de westerse canon. Dit activisme in de aula’s zorgt volgens de Franse sociologe voor een verarming van de kennisproductie en -disseminatie in onze scholen. Waarheidsbevinding blijkt al te vaak bijkomstig. De academische wereld als dienstmaagd van de politieke correctheid?

Zelfcensuur

Luc Sels, rector van diezelfde KUL, reageerde vorig jaar in De Standaard nog over de academische zelfcensuur . Hij merkt dat professoren steeds vaker worden geïntimideerd en gemuilkorfd, vaak niet gespeend van fysieke bedreigingen. A fortiori spreekt de Franse historicus Jacques Julliard over de drie linkse ijstijden waarbij het denken wordt afgesloten ten voordele van de opinion chic. Hij spreekt over de Sovjet-marxistische ijstijd, de maoïstische ijstijd en de huidige ijstijd van de cancelcultuur.

Ja, de linkse kerk heeft lange tenen. En ja, die intolerantie heeft onze campussen geïnfiltreerd. Hoogleraar filosofie Andreas De Block (KUL) polste wereldwijd naar de politieke overtuigingen van achthonderd collega’s. Driekwart van de respondenten omschreef zichzelf als uitgesproken links. Dit gebrek aan politieke diversiteit is een slechte zaak. In een overwegend linkse bias huizen heel wat epistemische valkuilen.

Er bestaat vuistdikke literatuur over de verschillende cognitieve biases die onze analytische vaardigheden kleuren. Het moment dat eenheidsdenken zijn intrede doet in de academische wereld, is het moment dat wetenschap langs de achterdeur verdwijnt. Kijk maar naar de snoeiharde kritiek die Griet Vandermassen uit bepaalde kringen te slikken krijgt. Nochtans legt ze helder en wetenschappelijk onderbouwd uit hoe radicale feministen biologische sekseverschillen simpelweg negeren om toch maar hun sociaal-constructivistische genderideologieën overeind te houden. De vraag is of ze evenveel kritiek zou te verduren krijgen indien ze het tegenovergestelde zou poneren.

Het onderzoek van De Block toonde bovendien aan dat rechts-conservatieve academici te kampen krijgen met discriminatie en vijandige opmerkingen. Exemplarisch voor deze verstikkende pensée unique is de toenemende tendens van het boycotten van gastsprekers op de universiteitscampus. Denk maar aan Theo Francken in 2017 aan de UGent of Jordan Peterson in 2018 aan de Universiteit van Amsterdam.

Illiberaal links

Als je niet openstaat voor debat ben je welbeschouwd toch niet meer of niet minder dan een autoritaire fundamentalist? In het boek The Coddling of the American Mind buigen de advocaat Greg Lukianoff en sociaal psycholoog Jonathan Haidt zich over de gevaren van het universitaire eenheidsdenken. Ze verwijzen daarbij naar The Foundation for Individual Rights in Education (FIRE). Deze non-profit organisatie hield de voorbije twintig jaar cijfers bij over het annuleren van gastsprekers onder links-activistische druk op Amerikaanse universiteiten. In bijna de helft van de gevallen ging de universiteit door de knieën en werd de lezing geannuleerd.

In 2017 gaf bijna zes op de tien universiteitsstudenten in de Verenigde Staten aan dat ze op een campus niet willen blootgesteld worden aan ‘intolerante of chargerende ideeën’. Anders gezegd: de kansen om om je gekwetst te voelen zijn eindeloos. Je stelt het denken van iemand dus maar beter niet meer in vraag.

Wie wel bemint, kastijdt zijn kind

Het declinisme van het onderwijs wordt ingezet wanneer het cognitieve en het affectieve met elkaar worden vermengd. Nieuwlichterij en pretpedagogiek ten spijt, mensen worden niet gepokt en gemazeld uit moeders schoot geworpen. De enige manier tot kennisverwerving is door te luisteren naar uiteenlopende meningen. Geen vrijheid van denken zonder vrijheid van meningsuiting. ‘There are no dangerous thoughts, only thinking itself is dangerous’, wist Hannah Arendt maar al te goed.

Door een verlies aan viewpoint diversity komen studenten te weinig in aanraking met de andere kant van het politieke spectrum waardoor ze blijven steken in het eigen grote gelijk. Bovendien krijgen ze slechts een eenzijdig perspectief op maatschappelijke vraagstukken. Ongewild voeden veel sociaal-activistische groeperingen zo de menselijke reflex tot binair denken. Ideologische homogeniteit maakt studenten immers kwetsbaar voor groepsdenken en intolerant voor afwijkende opinies. Zoals George Orwell reeds schreef: ‘Als vrijheid iets betekent, dan is het het recht om mensen datgene te vertellen wat ze niet willen horen’.

Evelyn Beatrice Hall

Tom Van Grieken heeft recht van spreken

Naar een recht op vrije beschimping?