Mogen we eens komen praten? De eersten om te reageren zijn de christelijke arbeidersbeweging (MOC) en vakbond (CSC). ‘Kom maar af, we verwachten u in Notre Maison rond 11.00 uur’. Tweede is Dr. Sofie Merckx (jawel, dochter van) die actief is bij Geneeskunde voor het Volk in Marcinelle. Voorts is er PS-gemeenteraadslid Jean-Philippe Preumont. Er dient zich ook een werkloze aan, die net zijn uitkering kwijtspeelde. Dat is het zo’n beetje: een niet heel evenwichtig staal van de bevolking. Maar we zijn altijd welkom in het Huis van de Pers. Daar vind je politiek-geïnteresseerde mensen van allerlei slag, zo luidt het. Wij dus naar Charleroi.

Melanie Evrard en Fabrice Eeklaer, stafleden van respectievelijk CSC en MOC, staan op het punt om weg te gaan als ik rijkelijk laat in Notre Maison aankom. Het gesprek kan direct beginnen.

Eeklaar: ‘Wij staan natuurlijk het dichtst bij de cdH, PS en Ecolo. De uitslag geeft ons een dubbel gevoel: de PS blijft ijzersterk hier, met 40,72 % van de stemmen (voor de Kamer), al is dat een forse achteruitgang met 9,58%. CdH komt van 10% op nauwelijks 7,3%, Ecolo krijgt de zwaarste klappen en het is vooral de PTB GO! (onze PVDA+) die daar garen bij spint. Die lijst haalt hier 8,71 procent maar dat levert haar geen zetel op. De verdeeldheid breekt de partijen links van het centrum dus zuur op. Voorts zien we dat ook de MR het hier behoorlijk doet.’

Voor Evrard en Eeklaar was de uittredende regering Di Rupo zonder meer een rechts kabinet.

Evrard: ‘Zij laat de werknemers opdraaien voor een crisis waaraan zij geen schuld hebben. Neem nu nog maar de beperking van de werkloosheidsuitkering in de tijd. Wij blijven ons daartegen verzetten. Hoe kan je zoiets tolereren in een regio waar er voor elke vrijkomende arbeidsplaats 40 werklozen staan te dringen?’

Eeklaar: ‘Wij weten dat Elio di Rupo op de rem is gaan staan, tegen het rechts geweld in, om de rechten van de werkende bevolking zo goed mogelijk te vrijwaren, maar het zal hem toch stemmen hebben gekost. Het is Paul Magnette (de populaire burgemeester van Charleroi), en nog relatief maagdelijk, die de schade voor de PS heeft kunnen beperken.‘

Evrard: ‘Verontrustend is dat radicaal-rechts, zeg maar de verdedigers van het eigenbelang, 12% halen. Daarin zitten populisten (de PP van Modrikamen), maar ook onversneden racisten zoals “Debout les Belges” (Laurent Louis & co), samen goed voor zowat 12%. Ook zij zijn verdeeld en in dit geval zijn we daar blij mee, want ze halen nauwelijks zetels.’

Eeklaar: ‘Wat het resultaat in Vlaanderen betreft, kun je moeilijk om de prestatie van de N-VA heen, al bekijken wij, en waarschijnlijk de meeste carolorégiens, die met gemengde gevoelens, en dan niet eens zozeer om hun confederalisme. Met een verder doorgedreven regionalisering en overdracht van de politieke macht naar de regio’s, daarmee hebben we niet zo’n probleem. Meer bezwaren hebben we tegen hun opstelling tegen de vakbeweging, vooral dat tornen aan de sociale zekerheid. Op termijn is opsplitsing hiervan voor niemand gunstig. Integendeel: we hebben een sociale zekerheid op Europees niveau nodig, met algemeen geldende minimumlonen. Met een regionalisering van de sociale zekerheid verzwak je de positie van de werknemer alleen maar.’

Evrard: ‘Het spreekt vanzelf dat het antisyndicalisme van de N-VA ons verontrust. Dat de vakbonden de werklozen niet meer zouden mogen uitbetalen (ook al doen ze dat zeer efficiënt), dat de ziekenfondsen zouden worden gekortwiekt: het lijkt ons nogal gemakkelijk en kortzichtig. Gelukkig zijn er bij jullie nog altijd de traditionele partijen die hun positie licht verbeteren, zodat met hen zeker kan worden voortbestuurd.’

‘De index, die laten we in geen geval los. Zeker, de gewone burger betaalt veel belastingen, maar overdrijf nu ook weer niet. Die 50% of méér belastingen, dat geldt alleen voor de hoogste inkomensschijf. Rechts is niet vies van demagogie wat de inhaligheid van de fiscus betreft.’

Eeklaar: ‘De problemen hier zijn groot. En met cadeaus aan de bedrijven los je nauwelijks iets op. Caterpillar in Gosselies betaalt al jàààren geen belastingen, profiteert volop van de notionele-interestaftrek maar vorig jaar vielen daar weer eens 1300 ontslagen. Niet dat er niets gebeurt. De Waalse regering heeft al flink wat veelbelovende projecten op de sporen gezet, met duurzame jobs die dus ook nog een antwoord bieden op de energiecrisis: in leefmilieu, in de renovatie van woningen en betere isolatie.

Een uurtje later zijn we in het Maison de la Presse. Een eerste babbel leert ons dat de PS een huis is met vele kamers en er ook daar ruimte voor nuance is. Dat we langer moeten werken vindt Jean-Philippe Martin, die ook zondag op de PS stemde, best bespreekbaar. Martin is een 52-jarige arbeider bij AGC, de Japanse opvolger van de oude Glaverbelfabriek in Seneffe.

‘We moeten allemaal bijdragen om het systeem leefbaar te houden. Niet per se werken tot 65 of zelfs 67, want ook jongeren moeten toegang krijgen tot de arbeidsmarkt. Maar waarom geen volwaardig pensioen van zodra je 40 jaar in het arbeidsproces hebt meegedraaid?’

Aan egalitarisme heeft Martin geen boodschap: ‘Een vergoeding dient in verhouding te staan tot de opleiding en de verantwoordelijkheid die je te dragen hebt.’

In de bar van het Pershuis doet inmiddels het gerucht de ronde dat vanaf volgend jaar mensen van minder dan 30 die nooit hebben gewerkt hun uitkering verliezen. Echt nieuw lijkt me dat niet, nu de werklozensteun in de tijd is beperkt. Maar treffend is dat het in de streek al snel zou kunnen gaan om enkele duizenden jonge mensen zonder werkervaring. Martin vindt dan ook dat veel meer energie moet gaan naar opleidingen tot polyvalente werkkrachten. Er zijn ook al te veel jongeren die van het zoeken naar een job, verplicht door de ONEM, een lachertje maken, of een pure formaliteit: zij ondergraven het systeem. ‘Een beetje verantwoordelijkheidszin is toch wel het minste dat je kan verwachten ?’

Maar daarmee is zijn vriend Lionel Scheepmans, een veertiger, antropoloog van opleiding, het hartsgrondig oneens. Hij heeft ooit wel eens gesympathiseerd met Ecolo, flirtte de jongste gemeenteraadsverkiezingen met de Piratenpartij en haalde toen in het plaatsje Walcourt, 2,4% van de stemmen… Maar ook de Piraten heeft hij achter zich gelaten. Hiërarchie verdraagt hij niet en evenmin een systeem waarin je bijvoorbeeld uit tactische overwegingen gematigd rechts stemt om zo extreem-rechts de pas af te snijden, terwijl je overtuiging links ligt, of in elk geval bij meer gelijkheid. Zo leg je je eigen ideeën het zwijgen op.‘ Ik zie wel wat in David van Reybrouck met zijn participatieve democratie’ zo luidt het. Het democratisch vermoeidheidssyndroom heeft deze Lionel onmiskenbaar in zijn greep.

Dat de ONEM hem zijn uitkering afnam , daar legt hij zich bij neer. Ze willen dat ik om het even wat aanvaard voor het geld. Welnu, ‘J’assume l’exclusion’. Ik wil best werken, maar zonder hiërarchie boven mij. Dan ben ik liever arm. Scheepmans loopt ook nogal op met Philippe van Parijs en diens idee van een basisinkomen voor iedereen. ‘Het probleem is niet dat er geen geld is, het probleem is de ongelijkheid’ vindt hij. Als uitweg droomt Lionel Scheepmans ervan ooit neer te strijken in Auroville, de ashram van Sri Aurobindo in Zuid-India.

We kunnen jammer genoeg al onze afspraken in Charleroi niet nakomen. Geen dr. Sofie Merckx, geen gemeenteraadslid Preumont.

Wel stuiten we nog op de rondborstige advocaat Etienne Gras. Zijn commentaar is: ‘Neem geen te somber beeld over Charleroi mee naar huis. Kijk naar wat hier allemaal wordt opgebouwd. Neem Aéropole in Gosselies, met zijn vele gloednieuwe kmo’s, of de intercommunale Igretec, hoe die bezig zijn dit gewest te transformeren en duurzame jobs te creëren.’

‘Zelf ben ik liberaal, mijn partij de MR stond aan de winnende kant op 25 mei. Van de socialisten verwacht ik niet veel. Ze weten ook wel dat ze geen toekomstgerichte oplossingen hebben. De generatie Van Cau is er niet meer, maar daarmee zijn de oude mores niet verdwenen. Magnette ken ik vrij goed. Zeer intelligent, maar oeverloos ambitieus, dat waant zich de Zonnekoning en dan wordt je partij alleen maar een werktuig ten dienste van die ambitie.’

‘We kunnen alleen maar hopen dat de politici rekening houden met wat de kiezers hen zondag hebben laten weten.’

Maar wàt die boodschap nu precies inhoudt, dat is stof voor discussie, ook al omdat zoveel partijen zich in het kamp van de overwinnaars hebben geschaard.

Fabrice Eeklaer

Ondertussen in Wallonië