Alexandre Van Damme bekleedt voor het eerst in flink wat jaren niet langer de koppositie in de ranglijst De 200 rijkste Belgen, die journalist Ludwig Verduyn jaarlijks publiceert. De grootaandeelhouder van AB Inbev moet die eer nu aan Eric Wittouck (Tiense Suiker, Weight Watchers,..) laten. Minstens even interessant is evenwel de vaststelling dat de coronapandemie de meest vermogende families op langere termijn wellicht geen windeieren zal leggen. Iets wat niet van alle ondernemers kan worden gezegd.

Beroerde tijden

Het zijn — nou ja — beroerde tijden voor Alexandre Van Damme. Nadat de grootaandeelhouder van AB Inbev zich onlangs al gedwongen zag om naar Zwitserland te verhuizen — nadat zijn foto in de media was opgedoken — gaat hij nu ook niet langer als rijkste Belg door het leven. Op de koop toe lekte gisteren uit dat hij ook zijn aandelenpakket bij RSCA Anderlecht verkoopt. In de nieuwe ranking van de meest welgestelde landgenoten ziet Van Damme zijn geraamde vermogen terugvallen tot een schamele 10,5 miljard euro. Daarmee moet hij Eric Wittouck — vandaag goed voor 10,8 miljard euro — laten voorgaan. Die laatste is een telg uit de familie die ooit Tiense Suiker oprichtte, maar ironisch genoeg vergaarde hij het grootste gedeelte van zijn fortuin toen hij Weight Watchers overnam.

De derde plaats in de nieuwe ranglijst is weggelegd voor de familie Frère, die met een fortuin van net geen zeven miljard euro al op respectabele afstand volgt. Wie er de rest van de top 10 even op naslaat, kan niet om die ene vaststelling heen: oud geld maakt ook nieuw geld. Amper twee families in die top 10 — de familie Colruyt op 7 en de families Thermote en Vanhalst op 8 — zijn ‘nieuwe rijken’. Familiebedrijf Colruyt groeit intussen al jarenlang als kool en diversifieert ook almaar meer, Thermote & Vanhalst werd ‘maar’ in 1969 opgericht, maar de verkoop van heftrucks en wisselstukken ontpopte zich de voorbije decennia tot een bijzonder lucratieve business.

‘Mijn analyses van de voorbije jaren hebben me geleerd dat er een drietal momenten zijn waarop de échte waarde van bedrijven een stukje duidelijker wordt,’ verduidelijkt Verduyn. ‘Ik probeer mijn inschatting dan ook zoveel mogelijk op balansen en zichtbare cijfers te baseren, en niet zomaar op een puur commerciële inschatting van de waarde van een bedrijf op een bepaald moment. In eerste instantie kan dit een beursnotering zijn: bedrijven die niet beursgenoteerd zijn, zullen zich systematisch iets kleiner en iets minder winstgevend voordoen, niet in het minst om fiscale redenen. Zodra ze beursgenoteerd worden, moeten ze hun aandeelhouders overtuigen van hun winst- en investeringsbeleid en zie je het omgekeerde gebeuren. Ook bij een overname komen alle kaarten doorgaans op tafel: bedrijven moeten zichzelf dan immers zo aantrekkelijk mogelijk in de etalage zetten. Een derde belangrijk moment is een successie-opvolging onder levenden. De overdracht van aandelen fiscaal is vrijgesteld en een hoge waardering is dan natuurlijk ook interessant.’

De onzichtbare hand

Opvallende vaststelling: voor relatief jonge maar zeer goed boerende bedrijven blijft het ook anno 2020 nog altijd bijzonder lastig om door te dringen tot de hoogste financiële regionen in dit land. Het Belgische ondernemerslandschap wordt nog altijd stevig gedomineerd door een kransje van zeer vermogende families die doorgaans al decennialang aan de trouwtjes trekken.

Ludwig Verduyn: ‘In de top 25 tref je toch vooral oude Franstalige families aan. De tijd van de haute finance is zeker nog niet voor bij in dit land, al duiken er natuurlijk af en toe wat nieuwe namen op. Naast de al eerder genoemde “nieuwe rijken” in de top 10 zijn dat bijvoorbeeld ook de familie Van Thillo — die eerst de “Belgische” Persgroep op de kaart zette en anno 2020 het almaar internationalere mediabedrijf DPG leidt — en de familie Van Rompuy (Argenta). Nu, ere wie ere toekomt: de meeste van die families uit de traditionele haute finance hebben de voorbije jaren hun dividenden ook vakkundig herbelegd in zeer innovatieve en sterk gediversifieerde activiteiten en sectoren. Gaande van de nieuwe digitale economie – met onder meer Zalando of bol.com – tot de biotech. Ze laten zich daarbij omringen door specialisten, en zullen ook in de toekomst achter de schermen aan de economische touwtjes blijven trekken in ons land.’

‘Kennis is macht, en die superrijken wisselen hun kennis ook systematisch met elkaar uit binnen allerlei netwerken en kringen waar ze elkaar regelmatig treffen. In die zin kan je ook vandaag nog spreken van een soort onzichtbare hand die dit land mee stuurt: terwijl wij als gewone stervelingen belangrijke politieke beslissingen toch grotendeels moeten ondergaan, proberen zij daar toch veel meer op te anticiperen en waar mogelijk te beïnvloeden.’

De pandemie als trigger

Toch bleef de economische schokgolf die de voorbije maanden in het kielzog van de coronapandemie over ons land spoelde niet helemaal zonder gevolgen. Het is uiteraard geen toeval dat iemand als Alexandre Van Damme, die de beurswaarde van biergigant AB Inbev stevig zag kelderen, uitgerekend nu zijn eerste plaats in de lijst moest afgeven. ‘Ook heel wat wat andere grote bedrijven in ons land — denk aan Kinepolis of Studio 100 — zagen zich de voorbije maanden echt wel verplicht hun spaarpot open te breken en hun vermogen aan te spreken om de crisis zonder al te veel averij door te komen,’ klinkt het.

Op wat langere termijn zou de pandemie de economische slagkracht en invloed van de ‘oude rijken’ paradoxaal genoeg net weer een stukje groter kunnen maken. ‘Ik denk dat corona wel degelijk een aantal transformatieprocessen kan versnellen: heel wat zeer vermogende families zullen de komende maanden en jaren versneld op zoek gaan naar meer flexibele en toekomstgerichte activiteiten die losstaan van hun basisactiviteiten,’ verwacht Verduyn. ‘Daardoor kunnen ze op termijn hun machtsbasis misschien net verbreden en verder uitbouwen. Omgekeerd valt het niet uit te sluiten dat heel wat middelgrote bedrijven en kmo’s er onder invloed van deze pandemie ook versneld mee kappen. Niet enkel omdat ze de voorbije maanden zware klappen hebben gekregen, maar net zo goed omdat ze beducht zijn voor de financiële impact van de crisis die er nog zit aan te komen.’

‘Sommige wat kleinere spelers moeten deels opnieuw beginnen, en ze kunnen daarvoor ook een stuk minder terugvallen op al decennialang opgebouwde reserves. De recente bevraging van Unizo, die aangaf dat één op vijf ondernemers overweegt om de kap over de haag te gooien, was op dat vlak al een eerste indicatie. Bovendien hebben de meeste ondernemers ook niet overdreven veel vertrouwen in onze overheid, en zij voelen er weinig voor om via nieuwe belastingen de flink oplopende overheidstekorten in dit land mee te moeten financieren. Onze politiek staat op dit vlak dus voor een stevige uitdaging: uitgerekend die kmo’s en middelgrote bedrijven zorgen vaak immers ook voor het leeuwendeel van de innovatie in dit land.’

De top 5:

1. Eric Wittouck ( 10,8 miljard euro)
2.Alexandre Van Damme (10,5 miljard euro)
3.Familie Frère (6,9 miljard euro)
4.Familie Werner de Spoelberch (6,8 miljard euro)
5.Familie De Mévius (3,4 miljard euro)

Het boek De 200 Rijkste Belgen van Ludwig Verduyn is net uit en te koop in de online boekhandel van Doorbraak.

Familie Colruyt

Rijkste Belgen: de haute finance blijft aan zet