Het had veel voeten in de aarde, maar Catalonië krijgt nu een nieuwe centrumrechtse catalanistische partij. Het liberaal-nationalistische Convergència Democràtica de Catalunya (CDC), opgevolgd door de PDECAT (Catalaanse Europese Democratische Partij), wordt door de Puigdemont-getrouwen afgeschreven. De oprichting van de nieuwe partij zet de eindstrijd in binnen het catalanistische centrumrechtse kamp.

Nieuwe partij moet definitief oude Convergència vervangen

Convergència Democràtica de Catalunya, in 1974 opgericht onder leiding van oud-minister-president Jordi Pujol, werd uiteindelijk in 2016 ontbonden en opnieuw gesticht onder de naam PDECAT. CDC was de volkspartij in Catalonië en was, met uitzondering van twee legislaturen, de leidende regeringspartij. Uiteindelijk betekenden corruptie en het onafhankelijkheidsproces het einde van de oude nationalistische machtspartij.

Hoewel CDC werd begraven in een proces van vernieuwing om zo de PDECAT op te richten, zag iedereen in de PDECAT de directe opvolger van CDC die in niets behalve naam verschilde. Een groot succes kende de PDECAT niet. De partij en merknaam werden nooit gebruikt om zelfstandig naar verkiezingen te trekken. Die trok steeds naar de verkiezingen in coalities met voortdurend veranderende namen. Daar probeert Carles Puigdemont, vanuit Belgisch ballingschap, nu een einde aan te maken door een partij op te richten die moet uitgroeien tot een ’transversale beweging’.

Samen voor Catalonië

Dat zal gebeuren onder de naam van Junts per Catalunya (Samen voor Catalonië), de naam waaronder Catalaans centrumrechts al voorheen deelnam aan verkiezingen. Het doel is om de partijen, platformen en groepen die deelnamen aan de verkiezingscoalitie Junts per Catalunya (JxCAT), zich nu integreren in de partij Junts per Catalunya.

Zo besliste bijna 96% of 7.694 leden van de ‘Crida Nacional’, geleid door Jordi Sànchez (voormalig ANC-voorzitter, politiek gevangene en Puigdemont-getrouwe) zijn partij te ontbinden en op te gaan in JxCAT. Daarnaast beslisten de links-liberalen van ‘Acció per la República’ al om zich aan te sluiten bij JxCAT. Deze kleinere formatie kent enkele bekende persoonlijkheden zoals Toni Comín (ex-minister en in Belgisch ballingschap) en Ferran Mascarell (oud-minister voor de Catalaanse socialisten). Ook de centrumlinkse ‘Independentistes d’Esquerra’ en enkele lokale afvalligen van het centrumlinkse en republikeinse ERC, ontevreden met de ‘defaitistische koers’ van hun voormalige partij, vervoegen de rangen.

Heibel met oudgedienden PDECAT

De grote onzekerheid blijft echter de PDECAT. De huidige directie wordt geleid door David Bonvehí, die tot de autonomistische strekking van de partij behoort. Voordien verliet Marta Pascal (oud-secretaris-generaal), behorend tot dezelfde strekking, al de partij uit ontevredenheid met de koers van de Puigdemontisten. Zij richtte ook een nieuwe partij op: de Partit Nacionalista de Catalunya. Die partij moet andere centrumrechtse catalanisten opvissen die een Catalaans referendum of onafhankelijkheid niet zo dringend vinden en wil de oude traditie van pragmatisch zakendoen met Madrid herstellen.

Het pleit wordt ook betwist in de PDECAT zelf: Puigdemont haalde recent nog een overwinning door een getrouwe op een post te zetten die de registratie van politieke merknamen controleert. Junts per Catalunya was immers al geregistreerd door de PDECAT en Bonvehí gebruikte dat als troef in onderhandelingen met Puigdemont en co. Het illustreert over hoe verzuurd de relatie is tussen de twee kampen. De directie van de PDECAT besloot uiteindelijk niet op te gaan in JxCAT en stuurt aan op een verkiezingscoalitie. Dan zouden de lijsten 50/50 verdeeld worden, iets wat men bij JxCAT tot nu toe weigert. Het zou ‘botsen met de vernieuwende politiek’. Binnen JxCAT zou de directie en kieslijsten namelijk via primaries gekozen worden. In de praktijk komt het er echter op neer dat Puigdemont en zijn getrouwen de partij controleren.

De oude structuur van PDECAT speelt een niet onbelangrijke rol: het heeft recht op de electorale publiciteit en organiseert de lokale werking van Catalaans centrumrechts. Zonder Puigdemont en zijn aanhang heeft de partij evenwel weinig kans om zijn huidige electorale positie te vrijwaren. Zowel de PDECAT als JxCAT hebben elkaar dus nodig. Het is wachten op hoe de strijd verloopt. Een belangrijke factor zal zijn hoeveel militanten en lokale mandatarissen van de PDECAT naar JxCAT zullen overlopen. Bonvehí maakt zich sterk dat JxCAT nog onder de verwachtingen blijft: JxCAT telt momenteel een 2500 militanten, tegenover de 7900 leden van bv. Crida Nacional, die nochtans overweldigend beslisten op te gaan in JxCAT. De PDECAT telde in 2017 nog 12.700 leden. Naar aanloop van verkiezingen zullen dergelijke factoren meespelen om de machtsrelatie tussen beide partijen te bepalen. De leiderspositie van Puigdemont staat echter niet ter discussie.

Verkiezingen of niet?

Sinds de coronacrisis uitbrak, heeft het Spaans gerecht de vervolging en afzettingsprocedure van minister-president Quim Torra op een lagere versnelling gezet. Omwille van een spandoek dat opriep de politieke gevangenen vrij te laten, hangend aan het paleis van de Catalaanse regering, wil het Spaans gerecht Torra immers uit zijn ambt verwijderen. Dat geeft Catalaans centrumrechts even de ademruimte om te reorganiseren. Dat er nieuwe Catalaanse verkiezingen komen, lijkt een zekerheid.

Niet alleen is het een kwestie van tijd dat Torra wordt afgezet, de relatie van JxCAT met de regeringspartner ERC zit momenteel op een dieptepunt. ERC scoort al langer goed in peilingen en stuurt aan op een electorale confrontatie met JxCAT. Terwijl JxCAT de — onbestaande — dialoog met Madrid afdoet als nutteloos, wil ERC die ten alle koste volhouden, zelfs al schond de regering van Pedro Sànchez de belofte om een dialoog aan te gaan.

JxCAT neemt parlementsvoorzitter Roger Torrent ook kwalijk het Spaans gerecht te hebben gehoorzaamd in de zaak Torra en de kandidatuur van Puigdemont voor een tweede minister-presidentschap niet telematisch te hebben willen organiseren, zelfs al laat het reglement dat toe en werd dit uiteindelijk ook toegelaten door het Spaans gerecht.

Bij nieuwe verkiezingen staat het buiten twijfel dat Puigdemont opnieuw lijsttrekker zou worden. Als oud-minister-president in ballingschap kan hij rekenen op veel krediet bij de gemiddelde catalanistische kiezer. Om opnieuw te winnen zal hij wel eerst orde op zaken moeten stellen binnen Catalaans centrumrechts.

Ferran Mascarell

Puigdemont richt nieuwe partij op