Het doopsgezinde dienstmeisje Anneke Uytenhoven wordt in Brussel wreedaardig terechtgesteld. Het is de laatste executie wegens geloofsovertuiging in de Nederlanden.

Wellicht was Anneke een buitenechtelijk kind. Ze is dertien jaar dienstbode bij de rijke zussen Anna Rampaerts en Catharina Rampaerts, eerst in Antwerpen, nadien in Brussel. Op het moment van haar arrestatie woont ze al negen jaar in Brussel, bij haar tante Goedele. Pater François Elandts, de pastoor van de Kapellekerk, is over haar niet te spreken, omdat ze de mis verzuimt en nooit te biechten komt.

Als tante Goedele overlijdt, ziet de pater de kans schoon om het gerecht in te schakelen. Anneke is de enige erfgenaam van haar kinderloze tante. Als ze op 21 december 1594 het sterfhuis van haar tante verlaat om de zussen Rampaerts te bezoeken, wordt ze gearresteerd en naar de Treurenberggevangenis gebracht. Ondanks herhaaldelijke pogingen van geestelijken om haar te bekeren, weigert ze haar geloof af te zweren.

In de Treurenberggevangenis krijgt ze op 31 december 1594 bezoek van de doopsgezinde Jan de Bla, vurig ijveraar van de anabaptistenbroederschap het Huys der Liefde, hetgeen tot zijn arrestatie leidt.

Op 17 maart 1595 wordt Anneke door het bisdom Mechelen officieel schuldig bevonden aan ketterij en overgeleverd aan het wereldlijke gerecht. Dat talmt bijzonder lang met een proces. Ze blijft weigeren haar geloof te herroepen en biedt aan om naar Holland te emigreren. Maar dit wordt haar door de Raad van Brabant geweigerd.

Uiteindelijk duurt het nog tot 18 juni 1597 voor ze wordt veroordeeld tot de doodstraf en inbeslagname al haar goederen ten voordele van aartshertog Albrecht van Oostenrijk, de Spaanse landvoogd over de Zuidelijke Nederlanden. Op 20 juni krijgt ze nog een laatste kans zich te verdedigen, maar daarvan maakt ze geen gebruik.

Haar advocaat, meester Jacob Scravel, en ook de procureur, François van de Eede, proberen haar alsnog te overtuigen zich te verzoenen met de katholieke kerk. Maar Anneke geeft niet toe. Op 19 juli 1597 wordt ze naar de Haerenheyde (nu Zaventem) gebracht en daar levend begraven. Met slechts haar hoofd nog boven de aarde, weigert ze een laatste keer zich te herroepen. Een schop zand in haar aangezicht smoort haar laatste woorden. Ze is dan 45.

Traditioneel wordt Anneke Uytenhoven beschouwd als de laatste in een rij van protestantse martelaren die bijna 75 jaar eerder begonnen was met Hendrik Voes en Johan van Essen. Na haar executie opteren de autoriteiten ervoor om ketters te bestraffen met verbanning en zware geldboeten.

François van de Eede

Vandaag 1597: Anneke Uytenhoven levend begraven in Zaventem