Het ‘College van deskundigen’ dat toeziet op het correcte verloop van de verkiezingen concludeerde dat 2.171 min-18-jarigen foute stembiljetten ontvingen en daardoor onbedoeld ook konden stemmen voor de regionale en federale verkiezingen. Wettelijk mochten die enkel stemmen voor de Europese verkiezingen. Els Ampe (Voor U) dient nu klacht in en eist bijkomend onderzoek. En Open Vld wil een hertelling in Brussel.

Volgens Ampe is de saga rond de foute stembiljetten het topje van de ijsberg. ‘De foute stembiljetten voor minderjarigen zijn maar één van de tientallen democratische blunders’, weet Ampe. ‘Zo ontvingen veel Belgen in het buitenland hun stembiljetten te laat waardoor ze niet konden stemmen. De Belgische democratie is een blunderboek. En niemand heeft zicht op het aantal blunders.’

Ampe klaagt onder meer aan dat er geen gelijk speelveld bestaat bij de verkiezingen. Nieuwe partijen kunnen geen gebruik maken van partijfinanciering. Daarnaast werd Voor U als nieuwe partij ook geweerd uit de stemtest van de VRT en mocht de partij niet deelnemen aan bepaalde debatten.

Ampe noemt dat een schending van de grondwet en de mensenrechten omdat op deze wijze bepaalde partijen gediscrimineerd worden en er dus geen sprake kan zijn van vrije verkiezingen. De voorzitter sluit zich met haar klacht aan bij de eerdere klachten van partijgenoten Michael Verstraeten en Frank Wouters.

Zetelverdeling Vlaams parlement in Brussel

Het rapport van het College van deskundigen is op zich vernietigend voor de gang van zaken bij de laatste verkiezingen. Het zegt dat de gemaakte fouten wel degelijk een impact konden hebben op de zetelverdeling. Zeker in Brussel bij de verdeling van de zetels voor het Vlaams parlement. Daar bedroeg het verschil tussen Vlaams belang en Open Vld slechts dertien stemmen, ten nadele van laatstgenoemde. Zeven stemmen kunnen hier dus wel degelijk het verschil maken. Het aantal foutief uitgebrachte stemmen ligt met bijna 1.700 in Brussel vele malen hoger. Open Vld wil dan ook een hertelling.

Maar een hertelling is eigenlijk niet aan de orde. De fouten gebeurden niet bij de telling, maar bij de stemming zelf. Daardoor zou eigenlijk de stemming in het volledige Brusselse gewest moeten worden overgedaan.

Geen nieuwe verkiezingen

Herman Matthijs, lid van de Vlaamse Raad voor Verkiezingsbetwistingen (die enkel over lokale verkiezingen kan oordelen, nvdr) legt uit waarom dat weinig realistisch is: ‘Je kan in Brussel geen nieuwe verkiezingen organiseren enkel en alleen voor de kiezers die op Nederlandstalige lijsten – en zo dus ook voor het Vlaamse parlement, via de Nederlandstalige verkozenen in het Brussels Parlement – hebben gekozen. Je zou dus voor heel het Brusselse parlement nieuwe verkiezingen moeten organiseren. Dat zal niet gebeuren, want het Brussels parlement heeft de verkiezingen al geldig verklaard.’

Er bestaat geen raad voor regionale en federale verkiezingsbetwistingen. Daar is België al voor veroordeeld.

Matthijs benadrukt ook dat het feit dat er geen raad voor verkiezingsbetwistingen bestaat voor het federale en regionale niveau. ‘Een situatie waarvoor België nog in 2020 door het Europees Hof voor de rechten van de mens werd veroordeeld. Op dit moment oordelen de nieuwe verkozenen in de federale en regionale parlementen zelf over de geldigheid en het correct verloop van de verkiezingen. Zij zijn daarbij rechter en betrokken partij. Om die situatie recht te zetten, moet de grondwet worden aangepast. Ik betwijfel of daarvoor een twee-derde meerderheid zal worden gevonden.’

Grondwetsaanpassing in principe mogelijk

Strikt gezien behoort zo’n grondwetsherziening tot de mogelijkheden. De vorige regering verklaarde artikel 195 van de Grondwet voor herziening open. Hierdoor kan de facto elk artikel aangepast worden. Of het nieuwe parlement daarmee aan de slag gat, is dus enkel afhankelijk van politieke wil.

Els Ampe hoopt nu haar klacht te motiveren op 4 juli tijdens de eerste zitting van de nieuw samengestelde federale kamer van volksvertegenwoordigers. Verstraeten en Wouters, die eerder al klacht neerlegden, werden er al voor uitgenodigd.

Frank Wouters

Vernietigend rapport over foute stembiljetten op 9 juli. En nu?