Een jongetje van zes dat ziet hoe zijn moeder water onder de melk vermengt, omdat de melk te duur is. Dat is een hartverscheurend verhaal. Als dat jongetje Romelo Lukaku heet, de man die het vaderland aan het redden is in Rusland, dan smelten wij allemaal weg. Mooi. Maar het probleem is dat wij dan te veel lezen, en voor je het weet wordt dit verhaal geklasseerd onder de noemer ‘racisme’. Frederick Defossez merkt op De Redactie 19/06 echter op dat die extreme armoede van dat gezin zijn oorsprong vond in verkeerde investeringen van vader Roger Lukaku, die eveneens een profvoetballer was geweest.

Vader Lukaku was waarschijnlijk niet de grootverdiener, maar speelde toch herhaaldelijk in eerste klasse en zal ongetwijfeld behoorlijk zijn boterham hebben verdiend. Dat profsporters tijdens of na hun loopbaan voor een zakelijk drama komen te staan is hoegenaamd niet ongebruikelijk. Denken we maar aan de trieste verhalen over Freddy Maertens of Eddy Planckaert, en zo zijn er nog wat te vinden. Goed kunnen fietsen of voetballen is niet hetzelfde als goed geld kunnen beleggen.

Een verrassend vroege groeischeut

Ratten in een appartement met te veel kinderen, en geen elektriciteit of warm water, bezorgden de jongen de vaste wil om voor een beter leven te vechten door op zijn beurt profvoetballer te worden. Dat is hem dus gelukt. Maar, zo schrijft Defossez: ‘Steeds aanwezig tijdens het verwezenlijken van die missie: racisme en vooroordelen.’ Het voorbeeld dat hij citeert, bewijst dat evenwel niet. Romelo was elf jaar en speelde bij de jeugd van Lierse. ‘Ik was op korte tijd fel gegroeid en iemand van het andere team wilde niet dat ik op het veld kwam,’ schrijft hij in zijn blogpost op The Players Tribune.

‘Hij wilde weten hoe oud ik was, waar mijn identiteitskaart was en waar ik vandaan kwam. Toen antwoordde ik dat ik in Antwerpen geboren ben. Dat ik Belg ben.’ Lukaku voelde zich toen alleen op de wereld, want zijn vader had geen auto en kon hem dus niet verdedigen. ‘Iedereen inspecteerde mijn identiteitskaart. Toen dacht ik maar aan een ding. Jullie zonen gaan afzien. Ik ga ze op het veld kapotmaken.’

Dat een elfjarige zich zo voelt is begrijpelijk, maar eigenlijk is er niets abnormaal gebeurd. Het probleem was niet racisme, maar de afwezigheid van de vader en misschien een gebrek aan tact van sommige volwassenen. In zijn blogpost is Lukaku ook kritisch voor de media, schrijft Defossez. Toen hij in 2009 zijn debuut maakte in het eerste elftal van Anderlecht, hadden die media grote verwachtingen. ‘Wanneer ik goed speelde, was ik Romelu Lukaku, de Belgische spits. Liep het minder, werd het Romelu Lukaku, de Belgische spits van Congolese origine. Ik ben een Belg. Punt.’

Wat is er fout aan Congolees?

Ik snap eerlijk gezegd niet wat er fout is aan een Congolese origine. Lukaku is zwart, daar kan je niet naast kijken. Dat zal sommige mensen in sommige situaties verrast hebben, en hier en daar zullen er negatieve reacties zijn geweest. So what? Wie komt in zijn leven geen frustraties tegen? Die zullen beperkter zijn voor iemand die in een gouden wieg geboren is dan voor iemand van wie de vader zichzelf in de armoede heeft gewerkt, ja. Maar is dat racisme?

Ik vrees dat we niet alleen veel te snel over racisme spreken wanneer het over sociale mobiliteit gaat, maar ik vrees vooral dat we veel te snel meegaan in de verhalen van mensen die in een toestand van sociale emancipatie verkeren, als die hun weg uit de miserie duiden als ‘racisme’. Uiteraard zijn er racisten in ons land, zoals die er in Congo zijn of om het even waar, en zoals er botte onnozelaars zijn om het even waar. Maar we zouden moeten leren om slechts over racisme te spreken als we te maken hebben met structureel racisme. Dat men mij dat eens toont in ons land.

Integendeel, ik vermoed dat dit land op dat vlak tot de meest ruimhartige ter wereld behoort, dat als je echt structureel racisme wilt zien je in de landen moet gaan kijken waar de mensen uit afkomstig zijn die zich hier slachtoffers achten. Maar ja, het is zulk een gemakkelijke beschuldiging, zij weten dat wij daar uiterst gevoelig voor zijn, en letterlijk voor hen kruipen als wij dat te horen krijgen.

Wat prees de reclame ook weer aan?

Overigens vind ik Romelo Lukaku een schitterende kerel (ook al ben ik geen voetballiefhebber). Ik heb indertijd echt genoten toen hij als rolmodel in dat grappig reclamefilmpje werd opgevoerd om, tijdens een ontmoeting met een leuke meid, ons een bepaalde snoepreep aan te prijzen. Alleen ben ik vergeten welke. Het is een eeuwig probleem dat reclamemakers goed kennen: als het te aangenaam is, dan herinner je je wel het filmpje maar niet het merk. De reclame heeft bij mij dus niet gewerkt, maar dat ligt duidelijk niet aan racisme.

Freddy Maertens

Kwistig met racisme