Donderdag informeerde de nieuwe eigenaar van de Makro Cash & Carry Belgium het personeel en de vakbonden van de Makro en Metro-winkels dat gerechtelijke bescherming wordt aangevraagd. Voor de bijna 2000 werknemers een koude douche. Een zaakje waar een geurtje aan zit.

Merkwaardig genoeg noemde Wilson Wellens van vakbond ACLVB de aanvraag voor gerechtelijke bescherming in het Journaal van 13 uur bij de VRT een goede zaak voor de werknemers. Een voorbarige en bizarre conclusie. Kristel Van Damme van ACV Plus is het geheel oneens met ACLVB. ’s Avonds bleef de VRT het in het Journaal nog steeds voorstellen als een positieve zaak omdat anders het faillissement zou volgen.

Dat laatste is voor de bijna 2.000 werknemers met een gemiddeld hoge leeftijd uiteraard geen goede zaak. Bij ontslag volgt bijna zeker werkloosheid of outplacement. Bij een overname van onderdelen hebben ze een waterkansje op werk, althans de jongsten. De rest zou dan in het gunstigste geval een ontslagvergoeding krijgen, maar het management kondigde al aan dat daar geen geld voor is.

Dat management is quasi hetzelfde als voor de verkoop door het Duitse Metro aan de nieuwe eigenaren: het Luxemburgse Bronze Properties en het Duitse GA Europe. Het eerste bedrijf is een façade voor Duitse bedrijvenslachters volgens journalist Ludwig Verduyn. Achter het scherm zitten Wolf Waschkuhn en Fran Günther, de kopstukken van het Duitse herstructureringsbedrijf One Square. GA Europe wordt geleid door Tino Bauer die al jaren winkelketens in moeilijkheden koopt om ze in stukken en brokken te verkopen. Een beetje zoals de fameuze raiders in de jaren ’80. De slechtste herinnering aan zijn handelswijze hebben de vakbonden overgehouden aan zijn sluiting van de 62 filialen van Blokker.

Gratis overname

Door nu een beroep te doen op de Wet Continuïteit van Ondernemingen (WCO) kan Makro gerechtelijke bescherming krijgen tegen schuldeisers. Beslist de rechtbank anders dan is het binnen 15 dagen afgelopen met Makro. Bij positief vonnis is het nog maar de vraag of bedrijven aan Makro of Metro willen leveren (zelfs met contante betaling).

Na de gratis overname begin juni gaf het Duitse moederbedrijf 42 miljoen euro bovenop. De nieuwe eigenaar behield Vincent Nolf als de bedrijfsleider. Personeelsdirecteur Eve Coomans is sinds 4 juli onbezoldigd bestuurder. Net als de inkoopdirecteur Frederik Degroote en de verkoopdirecteur Pieter Verstraete. Dit directiecomité is op één Duitser na hetzelfde als voor de overname.

Op 6 juni, net voor de verkoop, verhoogde Makro het kapitaal met 1 euro en op dat aandeel werd ingetekend voor 42.680.848 euro (met een uitgiftepremie van dat bedrag min de één euro kapitaalverhoging). Dat bedrag van ruim 42 miljoen euro staat op de ‘onbeschikbare’ rekening ‘uitgiftepremie’. Katrien Vorlat, Céderic Devroey, Marie-Elisabeth Dubois en Thijs Ceuleers van het zakenadvocatenkantoor Strelia kregen volmachten. Op 29 augustus werden bij notaris Sledsens nieuwe statuten verleden. De laatste wijziging is dus van 1 september, de dag van de aankondiging van de WCO-aanvraag. De vorige aanpassing van de statuten dateerde nochtans pas van 16 juni.

Omdat het boekjaar eindigde op 30 september is de laatste balans neergelegd bij de Nationale Bank van België op 22 april (goedgekeurd op de algemene vergadering van 17 maart). Het overgedragen verlies was toen al 411 miljoen euro. De ruim 42 miljoen euro ‘bruidschat’ kwam van moederbedrijf Metro AG dat dus de 17 Belgische Makro en Metro-winkels verkocht voor 0 euro met een pak miljoenen erbij.

Vastgoed

Wat Metro AG niet verkocht was het vastgoed. Dat zat al langer in een aparte vennootschap. Op één vestiging in Wallonië na (wegens overheidssteun moesten die gronden in de vennootschap blijven) zijn de terreinen en gebouwen nog steeds eigendom van het Duitse Metro AG. De enorme parkings en winkelpanden liggen tegenwoordig allemaal op premium plaatsen dankzij de lintbebouwing en verkaveling in België.

Makro startte in 1970 als groothandel in zowat alles en was uiterst succesvol in de jaren ’70 en ’80 toen alleen zelfstandigen er mochten winkelen. Begin jaren ’70 was het voor veel Vlaamse werknemers nochtans een nationale sport om aan een Makro-kaart te geraken, om er te kunnen gaan winkelen. Metro is een groothandel voor de horeca en veel minder bekend bij het grote publiek.

Zonder vastgoed zijn de bedrijven eigenlijk een verzameling sociaal passief (personeelskosten en verplichtingen) en leveranciersschulden (Makro betaalt steeds contractueel op zeer lange termijn zodat de leveranciers de voorraden financieren in plaats van de banken). Wat enige waarde zou kunnen hebben zijn de pompstations en mogelijk de drive-in doe-het-zelf-winkels (DIY) op de parkings. De toekomst voor de rest is hopeloos. Restaurants zonder winkels met veel passage zijn waardeloos.

Dat weten de Duitse bedrijvenslachters ook. De gronden zijn voor Metro AG heel waardvol om aan projectontwikkelaars te verkopen, maar dan moeten de winkels en parkings wel weg. De ligging langs de invalswegen (recht over Wijnegem Shopping Centrum in Deurne, in Anderlecht, in Machelen, in Alleur of in Eke bijvoorbeeld) zou zeer lucratief kunnen zijn.

De optimistische uitleg van bedrijfsleider Vincent Nolf is dan ook nogal dubieus. Net als het optimisme van de vakbond ACLVB op het Journaal. De grotere vakbond ACV Plus daarentegen is verre van optimistisch.

Enorme miskleun

De nieuwe eigenaar kondigde na amper twee maanden aan dat ze een gerechtelijke reorganisatie zal aanvragen. Met vele ontslagen tot gevolg. Zo’n snelle ondergang moet ofwel een enorme miskleun zijn, ofwel opgezet spel. Een beetje overnemer doet minstens een due diligence (boekenonderzoek).

De conclusie is dat de belastingbetaler opdraait voor de factuur, want het personeel zal moeten aankloppen bij het Fonds Sluiting Onderneming. Voor een ontslagvergoeding heeft hun werkgever immers geen geld. ACV Plus vindt dit schandalig.

Kristel Van Damme van ACV Puls ziet hierin een opgezet spel. De nieuwe eigenaar Bronze Properties zet de rechter voor een blok. Wat verkoopbaar is kan verkocht en de rest is het probleem van de maatschappij. ‘Ondertussen blijft Metro AG rustig buiten het vizier, want zij zijn tenslotte geen aandeelhouder meer’, aldus Van Damme. ‘Metro AG heeft sedert de verkoop geen enkele verantwoordelijkheid meer naar het personeel toe en hun beurskoers zal zeker niet lijden onder de aankondiging van vandaag’. Bronze Properties en GA Europe doen het vuile werk om de terreinen attractief te maken voor vastgoeddeals.

Het enige wat de vakbond ACV Plus dan kan doen is via de rechtbank proberen Metro AG en de nieuwe eigenaars van fraude te beschuldigen. Sterfhuisconstructies zijn echter op dergelijke schaal zeer moeilijk veroordeeld te krijgen.

Rendabele delen

In theorie kan, indien de rechter de gerechtelijke bescherming onder WCO goedkeurt, gezocht worden naar overnemers voor rendabele delen van de onderneming. Dat zijn dan hoogstwaarschijnlijk de Metro-groothandel en de Work Centers (de doe-het-zelf-afdeling). Ondertussen leeft het personeel van deze afdelingen zes maanden in onzekerheid.

De meeste werknemers zullen uiteindelijk in een faillissement terechtkomen. Dat betekent aankloppen bij het Fonds Sluiting Onderneming om een maximaal bedrag te ontvangen van 25.000 euro.

‘Metro AG was perfect in staat om de gewone opzegvergoedingen uit te betalen’ zegt Van Damme. Veel werknemers hebben 30 tot 40 jaar dienst. Die ontweken ontslagvergoeding zal ten laste komen van al wie sociale bijdragen of belastingen betaalt in België. ‘Dit is onaanvaardbaar en een schande’, aldus Van Damme.

Het ziet er naar uit dat Bronze Properties en GA Europe huurlingen zijn die het vuile werk tegen betaling doen voor Metro AG. Tino Bauer en Joyce van Iersel van GA Europe waren niet bereikbaar voor commentaar.

Frederik Degroote

Duitse raiders gaan met botte bijl Makro en Metro-winkels te lijf