‘Gaan ze ons hier ook al lastigvallen met dat stomme interview?!’ Ik hoor het u, beste lezer, al geïrriteerd denken. En ja, mijn artikel gaat over dat vraaggesprek. Maar ik wil u niet te veel lastigvallen met de aspecten die intussen al honderd keer zijn toegelicht. Sta mij toe hét interview een beetje anders te benaderen.

Ome Edward

‘De monarchie moet te allen tijde het mysterie behouden. Een prins mag zichzelf niet te veel laten zien. De monarchie moet op een piëdestal blijven staan. Als u haar te dicht bij het volk brengt, dan zal zij haar mysterie en invloed verliezen.’ Het zijn de woorden van een hoveling tegen de prins van Wales. Niet Charles, maar de latere Edward VIII, de grootoom van Charles. En trouwens niet zomaar een hoveling: Sir Frederick Ponsonby behoorde tot de hoge Britse adel en had koningin Victoria als peetmoeder en de Duitse keizer als peetvader. Voor alle duidelijkheid: het gaat niet over Wilhelm II, die van de Grote Oorlog, maar over diens vader, Friedrich III.

De modebewuste koning Edward VIII — kunt u nog volgen met al die rangnummers? — regeerde uiteindelijk welgeteld 326 dagen en werd nooit tot vorst gezalfd en gekroond. Ponsonby had blijkbaar snel door dat ‘Zijne Koninklijke Hoogheid’ het niet ging volhouden als ‘Zijne Majesteit’. Edward liet immers de troon staan voor de liefde van een gescheiden Amerikaanse vrouw. Het leidde meteen ook tot een feitelijke verbanning van de gevallen koning.

Er worden vaak parallellen getrokken tussen ome Edward — uncle David voor de familie — en zijn Wallis Simpson enerzijds en Harry en Meghan anderzijds. De eersten sleten als hertog en hertogin hun dagen, weg van het hof, in Frankrijk. De laatsten doen dat in de Verenigde Staten. Tijdens het inmiddels beruchte interview met Oprah Winfrey droeg Meghan een jurk die zou refereren naar Wallis. Meer nog, ook haar kapsel leek op dat van de oude hertogin! Als u bang bent dat ik u nu met deze dingen ga lastigvallen, sta mij dan toe u meteen gerust te stellen: die vergelijkingen interesseren me niet.

Trouwens, Wallis Simpson was een openlijke racist die wel bewondering had voor wat die ‘Herr Hitler’ allemaal vertelde. Ik weet niet of Meghan, die toch wel weinig wist over de meest bekende familie ter wereld toen ze met prins Harry begon, zich hiervan bewust is. Wallis Simpson ging met haar man op de thee bij de Führer in de Alpen. De Britse regering besloot tijdens de oorlog het koppel naar de Bahama’s te sturen. Ver weg van het publieke oog. Toen waren er nog geen sociale media en was er ook geen Oprah Winfrey, ziet u.

Zorgvuldig opgebouwde idylle aan diggelen

Nee, het is de uitspraak van baron Ponsonby die me interesseert. Hij gaf immers zijn meerdere een gouden les: de monarchie verliest haar glans als het verhullende koningsblauwe doek wordt opgetild. Het vraaggesprek met de queen van Hollywood, Oprah Winfrey, deed precies dat. Net zoals bij de gesprekken die Diana en Charles — elk apart, want dat was precies het punt — in de jaren 90 voerden met de pers krijgt de wereld nu een bijzondere inkijk in de Britse koninklijke familie.

Doorgaans bepaalt Buckingham Palace met strak geregisseerde documentaires wat het grote publiek wel of niet mag zien. Het zijn altijd fraaie beelden van een dienstbare monarch omringd door jubelende familieleden. Dat is dit keer — net als in de jaren 90 — anders. De imagoschade voor de Windsors was na die interviews van Harry’s ouders destijds bijzonder groot. De ietwat excentrieke kroonprins bleek niet meer dan een infidele en egoïstische echtgenoot en de glamoureuze kroonprinses was een labiele en — jawel — infidele vrouw. Tot daar het mysterie.

Nu lezen we en horen we hoe bepaalde leden van de koninklijke familie denigrerend dachten over de afkomst, beter gezegd, de huidskleur van Meghan Markle. Het zou zelfs een rol hebben gespeeld in de investituur tot prins van hun zoontje, Archie. Hoewel, de regelgeving uit 1917 over wie wel of niet een prins mag genoemd worden is vrij complex en het ziet ernaar uit dat die claim niet helemaal terecht is. De presentator Piers Morgan maakte zich op de Britse tv trouwens bijzonder boos over de racismeclaim. De bewering zou één royal betreffen, maar door niet man en paard te noemen krijgt de hele koninklijke familie het imago van ‘white supremacists’, aldus Piers Morgan. Op zich hoeft het niet helemaal te verbazen dat het vorstengeslacht enig superioriteitsdenken hanteert, maar dat terzijde.

En dan heb je die bekentenis van het echtpaar over hoe de houding van hovelingen en de Britse pers de jonge vrouw tot zelfmoordgedachten aanzette. Dit is allemaal bijzonder pijnlijk, ja, beschamend zelfs. ‘Het verhaal heeft twee kanten’, hoor ik sommigen denken. Dat is waar en ook dat mochten we de voorbije dagen vernemen. Harry en Meghan zouden egocentrisch zijn zoals het Hollywooddiva’s betaamt en bijzonder onfair tegen medewerkers, aldus anonieme bronnen. En Harry die klaagt over zijn financiële status vanuit een riante woning in Amerika, het doet ietwat vreemd aan. Slotsom van de hele episode: er blijft weinig over van de zorgvuldig opgebouwde koninklijke idylle. Het moet The Firm — zoals het instituut door de familie wordt genoemd — enorm steken dat het dit keer het narratief niet in handen heeft.

Struisvogel

In de Charles en Diana-jaren verschenen er boeken met de titel ‘De opkomst en ondergang van de Windsors’ en vele geluiden vertelden hoe de monarchie zou eindigen met Elizabeth II. Maar die stemmen hielden geen rekening met de factor van ‘The Queen’. Het is net door toedoen van haar koninklijke onverstoorbaarheid dat geleidelijk aan de perikelen van haar kinderen werden vergeten. ‘Never complain and never explain’ is naar verluidt Elizabeths motto. Het werkte. Ook na de dood van Diana. De monarchie is haar immers meer waard dan de familiale banden. Ze leerde van haar grootvader George V, Grandpa England, een belangrijke les: ‘Met de monarchie is het als met de maagdelijkheid. Als je haar eenmaal kwijt bent, krijg je haar nooit meer terug.’ Elizabeth ziet het als haar taak om de Kroon te vrijwaren.

Vandaag is de Queen echter een hoogbejaarde vrouw. Hoe lang kan ze nog onverstoorbaar doorgaan? Kan Elizabeth dit keer de meubelen redden van The Firm door stoïcijns te doen wat ze altijd deed? Haar kenmerkende strategie wordt ‘struisvogelen’ genoemd: het ontwijken van lastige gesprekken en directe confrontaties. Opvallend aan het interview is dat Harry’s grootmoeder werd ontzien. De koningin staat werkelijk boven het gekrakeel, misschien wel dankzij dat gestruisvogel. Maar haar rechtstreekse opvolgers, die dichter bij de troon staan dan ooit, die zijn betrokken partijen. In hoeverre kunnen zij de Kroon vrijwaren? En slagen de Windsors er nog in om het kostbare narratief terug in handen te krijgen?

Het is meteen ook de grootste kritiek op het interview: Harry en Meghan kunnen zonder quasi enige tegenspraak beschuldigingen uiten over de familie. Charles, William — die volgens Harry ‘vastzitten’ in het systeem — en anderen zullen nooit kunnen reageren op de beschuldigingen. Toch niet op dezelfde manier zoals het Amerikaanse koppel zijn bekentenissen deelde. Waarom? Omwille van ‘het systeem’, ‘the Firm’, ‘de Kroon’. De Windsors leven — riant — ten dienste van de natie en kunnen niet vrij zeggen of doen wat ze willen. Prins Harry zei hierover heel treffende dingen. Het is een gouden kooi, of beter, een ijzeren kooi die werd verguld.

Het zit in de familie

Grootmoeder Elizabeth vindt ongetwijfeld dat Sir Frederick Ponsonby gelijk had toen hij haar nooit gekroonde oom terechtwees. Edward VIII sprak hem nog tegen: ‘Daar ben ik het niet mee eens. De tijden veranderen.’ Een argument dat, nou ja, van alle tijden is. De hoveling antwoordde echter: ‘Ik ben ouder dan u, Sir. Ik diende uw vader, uw grootvader en uw overgrootmoeder. Zij begrepen het. U heeft het verkeerd.’

Ik geef u toch nog een parallel mee. Eentje. Edward VIII liet zich in zijn ballingsoord in Neuilly bij Parijs zelden positief uit over zijn familie: ‘Wat een zelfvoldaan stelletje stinkerds. Je hebt nog nooit zo’n zootje verlopen ouwe wijven bij elkaar gezien!’ Zijn nichtje, de Queen, omschreef hij echter als ‘vriendelijk’ en ‘vol zelfvertrouwen’.

Fulmineren en daarbij toch Elizabeth ontzien: het zit blijkbaar in de familie.

Friedrich Wilhelm III

‘Een zelfvoldaan stelletje stinkerds!’

Hegel voor mensen van tegenwoordig

Luise von Mecklenburg-Strelitz: het Pruisische geheime wapen tegen Napoleon