De internationale media staan al maanden vol met de verkiezingsstrijd tussen de Republikeinse zittende president Donald Trump en zijn Democratische uitdager, de gewezen vicepresident Joe Biden. Maar hoe zit het met de andere partijen? En hebben zij een invloed op deze stembusslag?

Uitslag 2016

De presidentsverkiezingen van 2016 is vooral bijgebleven door de onverwachte overwinning van Donald Trump tegen de gedoodverfde winnaar Hillary Clinton-Rodham. Maar de uitslag van toen liet ook iets merkwaardigs zien met betrekking tot de andere partijen. Dit waren de resultaten in 2016:

Donald Trump: 62,9 miljoen stemmen (46,1%) en 304 kiesmannen
Hillary Clinton: 65,8 miljoen stemmen (48,2%) en 227 kiesmannen
Libertarian Party: 4,4 miljoen stemmen (3,28%)
Green Party: 1,4 miljoen stemmen (1,1%)
United Utah Party: 731 duizend stemmen
Constitution Party: 203 duizend stemmen
Socialist Party: 74 duizend stemmen

Stemmen en kiesmannen

Bij ons stond men vooral stil bij het feit dat Hillary Clinton drie miljoen stemmen meer had gehaald dan Donald Trump. Toch behaalde de vastgoedmiljardair de meerderheid in het kiescollege. Er wordt in de VS per staat gestemd. Elke staat krijgt daarbij evenveel kiesmannen als de optelsom van afgevaardigden en senatoren. De grondwettelijke uitzondering daarop is het hoofdstedelijk gebied, Washington DC. Dat krijgt bij uitzondering drie kiesmannen.

Wie op drie november aanstaande minstens 270 kiesmannen behaalt, mag de titel dragen van ‘president elect’. Die historische confederale erfenis wijzigen, vereist een federale grondwetsherziening! Als we hier in België al klagen over zware procedures… laat het een troost wezen: de desbetreffende procedure in de VS is nog zwaarder!

Maar waar stond men dan in 2016 niet bij stil? Wel, bij het feit dat Hillary Clinton er ook niet geslaagd is om de helft van de stemmen binnen te halen. De derde en de vierde partij behaalden immers elk meer dan één miljoen stemmen. Vooral het resultaat van de Libertarische kandidaat, Gary Johnson, was opmerkelijk: 4,4 miljoen stemmen. Als men de stemmen voor al die kleinere partijen in 2016 optelde, behaalden zij al 6,8 miljoen stemmen. Op een totaal van 136,6 miljoen.

Bovendien hebben niet alle kiesmannen in 2016 voor de kandidaat gestemd op wiens lijst ze verkozen waren. Inderdaad, twee kiesmannen van Donald Trump stemden anders. Bij de Democraten waren er zelfs vijf die hun stem niet uitbrachten op Hillary Clinton.

Derde partijen

Bij de verkiezingen van drie november aanstaande zijn er niet alleen presidentskandidaten voor de Republikeinen en de Democraten. Opnieuw zijn er kandidaten voor de Libertarian Party, de Green Party, de Constitution Party, de Socialist Party, de Alliance Party en de American Solidarity Party, en dan nog twee onafhankelijke kandidaten. De gewezen CIA-agent en mormoon uit Utah, McMullin, en zijn partij haakten af. Dat was vooral ook een zet van senator Mitt Romney om zijn aartsvijand Trump een hak te zetten. Alhoewel, Utah stemde toch grotendeels Republikeins.

Van de Socialist Party valt niet veel te vrezen, gezien hun povere resultaat. Ook de Constitution Party ging er zwaar op achteruit. Die kiezers gingen toen rechtstreeks naar Trump. Het resultaat van de Green Party was eveneens een pad in de korf van Clinton. En ook in 2020 gaan de bijkomende stemmen voor de Groenen er bij Biden af.

Dan rest nog de Libertarian Party met de nieuwe kandidate Jo Jorgenson. Die partij behaalde een opmerkelijk resultaat in 2016, met 4,4 miljoen stemmen. Dat was een forse toename in vergelijking met 2012, toen slechts 1,2 miljoen stemmen op deze partij werden uitgebracht. Sinds april 2020 heeft de Libertarian Party ook een lid in het Huis van Afgevaardigden. Inderdaad, de Republikeinse afgevaardigde Amasch (Michigan) is overgestapt naar de Libertarian Party. Deze partij staat voor een liberale economie, lage belastingen en een slankere overheid. Dat zijn thema’s die Donald Trump stemmen kunnen kosten. Maar de partij staat ook voor vrijheid inzake ethische kwesties. En het is de enige partij die openlijk pleit voor een strikte scheiding van kerk en staat. Dat zijn gevoelige thema’s voor de Democratische kiezers.

Gerontocratie

Biden is van 1941. Trump van 1946. Met andere woorden: de twee toonaangevende politieke partijen sturen zeventigers uit. De groene kandidaat Hawkins is van 1952. De Libertarische kandidate Jorgenson is de jongste: zij is geboren in 1957. Zij is ook de enige vrouwelijke kandidate voor het Witte Huis. Bij de kandidaat-vicepresidenten is de demografie wat jonger, met Mike Pence (°1959) en Kamala Harris (°1964).

Besluit

Als de Libertarian Party en de Green Party meer stemmen binnenhalen, zou dat roet in de electorale strategie kunnen gooien van de twee topkandidaten. Maar beide partijen komen met nieuwe kandidaten. En hun electorale waarde is tot op heden onbekend.

Gary Johnson

Kunnen kleine partijen Amerikaanse verkiezingen beïnvloeden?