Linkse soevereinisten zijn op de dool. Nog voor de grote verkiezingsoverwinning van de N-VA in 2014 besnuffelden linkse flaminganten elkaar al. Een overkoepelend initiatief was er niet. De Gravensteengroep meer denktank dan een progressieven verenigende organisatie. Een te grote verscheidenheid van organisaties aan de linkerzijde van de Vlaamse beweging was een pijntpunt. ‘Vlaams-Links bestaat dus nog, maar heeft het krampachtig moeilijk om met één stem en één gelaat naar buiten te treden.’ We schrijven 14 mei 2013.

Augustus 2015. Tom Garcia neemt de handschoen op. Hij twitterde al een tijdje als LinksVlaams in het rond. Heeft geen pedigree in de Vlaamse Beweging. Een progressieve reclamejongen, beu om te merken dat al wat Vlaams is automatisch rechts werd weggezet. Een frustratie die eerder Chris Michel ertoe bracht de Gravensteengroep op te richten. Maar het moest meer zijn dan een denktank. Een doe-beweging was wat er miste. Een nieuwe beweging was geboren. En met een eerste standpunt over de asielcrisis – Europa werd plots overspoeld, we beseften ons nog niet wat er aan het gebeuren was – kwam een nieuwe organisatie de neus aan het raam steken. Vlinks. Tom Garcia: een ‘aantal Vlaamsgezinden met (in willekeurige volgorde) “sociaal-links-progressieve” gedachten hebben elkaar gevonden, grotendeels via de sociale media’.

Ondertussen publiceren de kernleden van de ‘netwerkgroep’ die Vlinks zich noemt wekelijks een opiniestuk op knack.be, stukken die vaak ruim gedeeld worden, verrassend als ze zijn wat uitgangspunt: een sociaal-progressieve agenda koppelen aan een duidelijk Vlaamsgezinde overtuiging. En omgekeerd.

Netwerkgroep

Gisteren stelde Vlinks zich officieel voor aan de pers. Een zaterdagnamiddag was geen goedgekozen moment. Het rode vuur brandde er niet minder door. Johan Velghe, ooit nog oprichter van de Wergroep Arbeid – met een mondvol de Vlaamse Republikeinse Socialistische Beweging – bouwde een carrière uit in de journalistiek en is sinds een tijd bekend als het gezicht van het Priester Daensfonds, dat onder zijn voorzitterschap uit de schaduw van Aalsterse nostalgie trad.

‘We situeren ons binnen de Vlaamse beweging, maar passen ervoor het schaamlapje te worden.’ De Vlaamse Beweging mag dan wel een pluralistisch geheel zijn, ‘ze moet daar zelf voor zorgen’. Tot daar de verantwoordelijkheid die Vlinks wil dragen: een op zich staand initiatief. Niet de excuustruus of het alibi van een beweging die de voorbije jaren haar rol met verve doorgaf aan de grootste partij van het land, die vervolgens met de communautaire agenda van die beweging niets deed of van plan is te doen.

‘Vlinks’ – voor de goede verstaander een samenvoeging van ‘Vlaams’ en ‘links’ – wil een progressief van solidariteit brengen, zoals dat eerder al bestond in de Vlaamse Beweging. De vereniging noemt zichzelf uitdrukkelijk géén vereniging, zal geen leden ronselen, maar een ‘netwerkgroep’, waarbij mensen uit diverse organisaties – Vlaamse en/of sociale – zich kunnen aansluiten. Het is geen ‘old boys clubje van mensen die elkaar al kennen’, maar een nieuw initiatief, dat duidelijk het verschil tracht te maken. En ‘het sociaal gezicht van de Vlaamse Beweging profiel wil geven’.

Nu VLinks een website heeft, opiniestukken schrijft voor knack.be, kan het zijn opiniërende functie uitbreiden met concrete actie. ‘We willen de straat opgaan, acties voeren’. Maar daartoe is volk nodig, dat steekt Johan Velghe niet onder stoelen of banken. ‘We zoeken gelijkgestemde zielen. We voelen dat er iets leeft. Breed of niet. Dat willen we uitzoeken, hoe breed het draagvlak zal worden, zal de toekomst uitwijzen.’ Het klinkt wollig, maar hij en Tom Garcia zijn ervan overtuigd dat het kan.

Daarbij kiest Vlinks voor een duidelijke – sociale, progressieve of linkse – invulling van een autono(o)m(er) Vlaanderen. De rest van de Vlaamse Beweging ijvert voor meer autonomie en stelt beleidskeuzes uit. Bij Vlinks gaan beide hand in hand. Met Vlaams Belang, N-VA en Voka als de grootste vijanden binnen die beweging. Ook al stelt Vlinks met iedereen in dialoog te willen gaan, ter linkerzijde en ter Vlaamsgezinde zijde van het politieke spectrum.

Samenlevingsopbouw en gemeenschapsvorming

Geert Verdoodt, gemeenteraadslid in Aalst voor SD&P (Sociaal Democratisch & Progressief, de afsplitsing van de sp.a die – tegen de wil van toenmalig voorzitter Bruno Tobback – toch met o.a. de N-VA een bestuursmeerderheid leverde in de Daens-stad) verwoordt het als volgt: ‘we appelleren niet enkel aan de Vlaamse Beweging. We appelleren ook aan mensen buiten de Vlaamse Beweging, die willen we wakkerschudden, mensen met een gemeenschapsreflex, die willen meedoen aan samenlevingsopbouw.’ Vlinks wil met zijn woorden ‘appelleren aan grote groepen mensen.’

Het woord valt vaak in de persvoorstelling, en zo ook in het Handvest, de geboorteakte van de netwerkgroep: gemeenschapsvorming. Maar ook hier blijft de invulling wat wollig. Wil de N-VA immers ook geen gemeenschapsvorming, noemt de N-VA zichzelf geen gemeenschapspartij? ‘Het verschil is dat de N-VA dat van bovenaf organiseert, wij willen vertrekken van onderuit, van bij dem ensen, vanuit de dagelijkse praktijk. Wij willen gemeenschapsvorming van onderuit stimuleren.’ Hoe goedbedoeld, het blijft vaag.

Gevraagd naar de voortgang van de nieuwe organisatie, antwoord Velghe eerst te willen werken aan de naambekendheid van Vlinks. Garcia vult aan: ‘Via de bestaande kanalen willen we verder standpunten verspreiden, het debat voeden, zoveel mogelijk verschillende groepen in de samenleving bereiken.’ Velghe benadrukt opnieuw dat het een beweging is die van onderuit moet groeien. Verdoodt merkt op dat Vlinks veel mensen kan bereiken die geen uitstaans hebben met de klassieke Vlaamse Beweging, zoals de Vlaamse Volksbeweging (VVB), die te veel in structuren denkt. Er gebeurt te veel in de samenleving dat je niet kunt afwegen tegenover een organisatie als de VVB.

Biefstukkenflamingantisme

Dat Vlinks een ‘complexloze identiteitsbeleving’ wil beklemtonen en tegelijk de hand uitsteekt naar bestaande sociaal-progressieve organisaties is haast onuitgegeven. Het dateert uit de jaren 60-70 dat de Vlaamse Beweging nog op concrete sociaaleconomische thema’s hamerde voor de brede middenklasse. ‘Werk in eigen streek’ is zo’n boodschap uit die periode die Vlinks, aldus Velghe, nieuw leven wil inblazen. Het biefstukkenflamingantisme is geboren, en heeft een concurrent in het centennationalisme. Niet: hoe worden we rijker in een autonoom Vlaanderen is het adagium. Wel: hoe zullen de middelen verspreid worden onder wie het nodig heeft, in dat autonome Vlaanderen.

Het is uitkijken naar een eerste echte actie. Een organisatie die er wil staan, moet meer doen dan opiniestukken schrijven. Actie voeren én een ‘smoel’ zoeken is de boodschap. Aansluiting zoeken bij bestaande sociale organisaties wordt een even grote uitdaging als bekende koppen vinden die zich willen outen als ‘Vlaams en Links’. De nieuwe sociaal-flamingantische netwerkgroep heeft nog een lange weg af te leggen.

Foto: vlnr Jonah Obinna Enefe, Johan Velghe en Tom Garcia. (c) VLinks

Geert Verdoodt

Links en Vlaams van onderuit