We leerden in 2022 niet voor de eerste keer dat het democratisch systeem geen vanzelfsprekendheid is. Daarbij denken we anno 2022 niet enkel aan de uitdagingen door buitenlandse vijanden, maar evenzeer aan de uitholling ervan door interne krachten.

Heel dikwijls worden geostrategische schokken veroorzaakt door individuen. In een autocratisch systeem met een grote machtsconcentratie is dat risico groter dan in een democratie. Daar is er immers na verkiezingen een wisseling van de macht mogelijk. Zo kunnen excessen voorkomen worden. Voor mij volstaat dat ruimschoots om voorstander te zijn van een volwassen democratie.

Europese hypocrisie

Kijken we even naar de uitbreiding van de macht van de weinig democratische EU-cenakels. Decennialang hebben nationale regeringen hun falen afgewenteld op ‘Brussel’. Dat ‘Brussel’ deze ‘politieke zwakheid’ misbruikte om de volksdemocratieën te ondermijnen, is in de eerste plaats te wijten aan het zwakke nationale leiderschap. Net zoals alle internationale en supranationale organisaties begon het ook voor Europa met de beste bedoelingen. Die evolueerden helaas al snel naar machtspelletjes. De media hebben van politici poppen gemaakt die vooraanstaand moeten zijn. Ze moeten zichtbaar en herkenbaar zijn. Wie vraagt zich nog af of ze ook nog hoogstaand zijn? Wie van onze politici is nog een voorbeeld van onze waarden en normen?

Het bezoek van Charles Michel en Ursula von der Leyen aan de Turkse president Erdoğan was daarvan een treffend voorbeeld. Terwijl een heer van stand (hoogstaand) zijn zitje zou afgestaan hebben aan mevrouw von der Leyen (die dan volgens dezelfde hoogstaande normen zou geweigerd hebben) liet Michel haar in de kou staan. Erdoğan slaagde erin om met één beeld de EU-normen-en-waarden-hypocrisie te etaleren voor de ganse wereld!

Plutocratie vs. autocratie

Wat we vandaag meemaken is ronduit gevaarlijk: een clash tussen de vrijemarkteconomie en de staatseconomie. Een plutocratie versus een autocratie. Wanneer we zien hoe het Wereld Economisch Forum (WEF) en de Wereldhandelsorganisatie (WTO) de globalisering kunnen organiseren, dan is het verschil inzake democratisch deficit tussen een plutocratie en een autocratie flinterdun.

Een Dwarsligger schreef: ‘De kern van het probleem ligt in de mondialisering, waarbij het WEF dit centraliseert en de WTO door het toelaten van China een confrontatie tussen twee systemen importeerde. Dit systeem laat een compleet scheefgetrokken macht- en belastingsysteem toe, dat dan nog uitgebuit wordt door de landen tegen elkaar te laten opbieden, een “race to the bottom”. De eerste stap die men nu wil zetten, is een minimale belasting van 15%. Maar waarop zal men die berekenen, gezien de verschillende systemen van de landen? Vroeger was er bijvoorbeeld in de VS de regel dat fusies en acquisities federaal goedkeuring moesten krijgen, maar dat wordt nauwelijks nog toegepast.’

Energie-afhankelijkheid

Terwijl de VS gebruik maken van het feit dat de dollar ook de mondiale reservemunt is om zijn economische macht te consolideren, sluit China volop samenwerkingsakkoorden af met buren in Zuidoost-Azië, in Afrika en in alle landen die beschikken over grondstoffen. Deze beschikbaarheid aan grondstoffen is voor China de basis voor een agressieve economische expansiepolitiek. Dat de EU momenteel van gas uit Rusland afhankelijk is, is klein bier vergeleken met de afhankelijkheid van diverse essentiële grondstoffen, onder meer voor de energietransitie en IT-toepassingen.

Ondertussen verplichten ideologisch verdwaalde EU-potentaten om de schaarse elektriciteitsproductie ook nog te verkwisten voor het wegverkeer. Zelfs met behoud van de bestaande kerncentrales is dat gekkenwerk. Zolang er geen goedkope en massale opslagcapaciteit voor de wind- en zonne-energie bestaat, is het een gok die in deze turbulente tijden totaal onverantwoord is. Trouwens, je moet al goed gek zijn om een voertuig met duizend kilo aan batterijen voor te stellen als de toekomst!

China

Dat we in gevaarlijke tijden leven schreef de Waalse economist Gérard Roland in een interview (De Tijd 26/11/2022) over de transitie van een economie in autocratische landen: ‘Het succes heeft China verblind en arrogant gemaakt.’ ‘U maakt de vergelijking met Japan, waarvan de militaristische expansiedrang eindigde in een wereldoorlog. Hoe groot is het risico op een gewapend conflict met China?’ Waarop Roland: ‘Het is een mogelijkheid. Toen Japan in de jaren dertig Mantsjoerije binnenviel, reageerden de VS met een olie-embargo. Dat spoorde Japan, dat vreesde zonder olie te vallen, aan om de rest van Azië binnen te vallen en uiteindelijk Pearl Harbor aan te vallen. Als het Westen vandaag iets vergelijkbaars zou doen als reactie op een Chinees offensief tegen Taiwan — een maritieme blokkade van China’s handelsroutes, bijvoorbeeld — is een escalatie zoals die van Japan mogelijk.’

Er is nog een ander gevaar voor de Chinese samenleving: De Chinese bevolking steunt massaal het leiderschap van Xi Jinping en de communistische partij omdat het land een gigantische welvaartssprong kende. De dag dat het ‘economische wonder’ begint te tanen, zal het autocratisch bestuur sterker onder druk staan en dan zou het wel eens kunnen gaan stormen. Hoewel velen vinden dat wij onze afhankelijkheid van China moeten beperken, is dat een tweesnijdend zwaard. China is ook afhankelijk van zijn afzetmarkten, waaronder de EU. Dat kan op langere termijn ook ons ten goede komen.

Europa heeft géén baat bij een implosie van China en Rusland, laat staan een nieuwe wereldoorlog. Europa heeft wel nood aan politieke en culturele weerbaarheid, inclusief een geloofwaardige defensieve militaire capaciteit!

Gérard Roland

In de luwte van het aflopend jaar (4): Democratie versus autocratie