Wat dinsdag begon als een lek over smeercampagnes tegen enkele Catalaanse politici en hun omgeving, deint steeds verder uit. De doelgerichte beschadiging van Catalaanse pro-onafhankelijkheidspolitici blijkt na nieuwe lekken nog ernstiger. Het gaat om regelrechte politieke vervolging, spionage en pogingen tot interne tussenkomsten in minstens één Catalaanse partij. #Fernándezgate toont aan dat de Spaanse rechtsstaat moet wijken voor de nationale eenheid.

Politie en gerechtelijke diensten ingezet tegen Catalanen

De Spaanse minister van Binnenlandse Zaken, Jorge Fernández-Díaz (van de conservatieve Partido Popular), lijkt de spin in het web dat opgezet werd vanuit Madrid om de Catalaanse gooi naar onafhankelijkheid te dwarsbomen. Wat iedereen vermoedde, wordt bewaarheid: politieke vervolging en spionage tegen Catalaanse politieke kopstukken is schering en inslag. Dinsdag werd duidelijk dat de Spaanse politie en gerechtelijke diensten gelinkt aan een procureur dossiers aanleggen over Catalaanse politici en hun familieleden met als doel hen zoveel mogelijk te kunnen beschadigen, zelfs al is de basis voor beschuldiging onbestaand of zwak. In dat geval zouden bevriende media met modder gooien. (Zie Doorbraak gisteren.)

Catalaans parlementsvoorzitster en familie bespioneerd

Carme Forcadell, voorzitster van het Catalaanse parlement en oud-voorzitster van de grootste pro-onafhankelijkheidsbeweging ANC, is samen met haar familie het slachtoffer van spionageactiviteiten. Zo worden zijzelf, haar man, twee kinderen en twee broers permanent gevolgd door de Spaanse binnenlandse spionagediensten. Gezien nog meer onthullingen verwacht worden, is de kans groot dat nog meer Catalaanse politici en hun families onder toezicht staan van politie-eenheden (zoals gisteren al bleek). Dat bevestigt het vermoeden dat bestond sinds 2012, toen er meer activiteit werd waargenomen in en rond het kantoor van de Spaanse spionagediensten in Barcelona en het Spaanse magazine Interviú onthulde dat de Spaanse spionage 10 miljoen euro extra kreeg voor smeercampagnes tegen de ‘independentisten’. De audiolekken tonen nu aan dat niet alleen de spionagedienst, maar ook de politie en gerechtelijke onderzoeksinstanties betrokken zijn.

De spionageactiviteiten passen in een breed kader om de onafhankelijkheidsbeweging politiek te vervolgen en te bekampen via overheidsapparaten. Zo kreeg de pro-onafhankelijkheidsorganisatie ANC af te rekenen met herhaalde en grootschalige informatica-aanvallen die specialisten toewezen aan grote organisaties of overheden. ANC kreeg ook controle na controle over de vloer van allerlei overheidsinstanties en kreeg grote administratieve boetes opgelegd die nu gerechtelijk betwist worden. De politieke vervolging die uit het kamp van de ‘independentisten’ aangeklaagd werd, wordt nu duidelijk via Fernándezgate.

Ook Artur Mas en liberale partij doelwit

De audiolekken laten horen dat oud-minister-president Artur Mas en zijn liberale partij Convergència Democràtica de Catalunya (CDC) doelwit waren van Fernández-Díaz en het hoofd van het Spaanse antifraudeagentschap in Catalonië, Daniel de Alfonso Laso. Ze wilden in het najaar koste wat het kost vermijden dat Artur Mas aan het hoofd bleef van CDC en een coalitie zou vormen met de linkse nationalisten van ERC (ook onder politietoezicht en spionage). Daarvoor zou de Alonso Laso proberen Germa Gordó, een meer gematigde stem binnen CDC, proberen te overtuigen en helpen het roer binnen CDC over te nemen. Hij zou bij deze operatie steun krijgen vanuit Madrid en van kopstukken uit de Catalaanse zaken- en bankenwereld en van de voorzitter van de mediamastodont Planeta. Dergelijk samenzwering en putsch binnen CDC moest ervoor zorgen dat de ‘plebiscitaire verkiezingen’ van vorige september vermeden moesten worden, plannen die uiteindelijk dus mislukten.

Hoofd antifraude-agentschap ziet geen probleem

Het hoofd van het antifraudeagentschap, de Alfonso Laso, moest gisteren (23 juni) verschijnen voor het Catalaanse parlement om rekening af te leggen over de lekken van dinsdag. Daar hield hij vol niets verkeerds te hebben gedaan. Wanneer hij aangepakt werd over zijn onethische gedrag, kaatste hij terug dat ‘ethisch gedrag’ niet omschreven staat in zijn opdracht. Zijn verhoor was net afgelopen toen de bovenstaande lekken in de pers verschenen. De Alfonso Laso staat nu volledig bloot. Hij lijkt nog steeds gesteund te worden door Madrid en lijkt niet vrijwillig te zullen aftreden. Zowel de minister van Binnenlandse Zaken als premier Mariano Rajoy wassen beiden hun handen in onschuld en klagen de bron van de lekken aan.

Groot probleem in normale rechtstaat

De vraag die iedereen zich nu stelt: wat rest er van de Spaanse rechtsstaat in dit Europa anno 2016? Politieke vervolging, spionage vanuit de overheid tegen politieke rivalen, gerichte smeercampagnes in bevriende media bestuurd vanuit een ministerie van Binnenlandse Zaken, een afwezigheid van een scheiding der machten … Iedereen, ook de Europese Commissie, heeft het steeds maar over Rusland, en binnen de EU Hongarije en Polen, maar niemand lijkt zich druk te maken over Spanje. De PP stemde wet na wet die de individuele en collectieve vrijheden beperkte en gaat ook verder het autoritaire pad op. Niet alleen werd het Grondwettelijk Hof overgenomen door de Partido Popular, het zet nu ook politie en gerecht in als wapen tegen politieke tegenstanders. Wanneer komt de EU tussenbeide? Wanneer politieke rivalen achter Spaanse tralies belanden, financieel geruïneerd worden of kaltgestellt worden? Het is afwachten geblazen op nieuwe lekken. De limieten van democratie en rechtsstaat zijn alvast overschreden.

Dit artikel kadert in het project ‘Soevereiniteitsbewegingen in Europa’ dat tot stand komt met de steun van de Vlaamse overheid.

Germa Gordó

Politieke vervolging Catalaanse nationalisten in openbaarheid