In 1972 schreef Hugo Claus een pulproman. De vermaarde regisseur Luk Perceval regisseerde in 2016 een toneelbewerking. Een absolute aanrader!

Een vrije liefdesrelatie, typisch een onderwerp voor een pulproman. In Het jaar van de kreeft gaat het over de romance tussen een oudere man, Pierre, en een jonge vrouw, Toni. Hij is getrouwd, zij single. De relatie kent zijn op- en ondergang. De tussenliggende periode wordt opgedeeld in scènes, wat te vergelijken valt met hoofdstukken. Het slot beschrijft niet alleen de liefdesbreuk maar ook de oprukkende, fatale kanker van Toni.

Een wandaad!

Bij verschijning van de roman wisten alle boekenwormen, mensen die zich een boek invreten, dat het gegeven ontleend was aan de relatie van Hugo Claus en de Nederlandse actrice Kitty Courbois. Een pulproman en een sensatiekrant zijn broer en zus. Daarom dat de auteur een interview toestond aan Henk van der Meyden, de societyjournalist van De Telegraaf, de Hollandse versie van Het Laatste Nieuws. Fragmenten van de roman verschenen in twee daarop opeenvolgende dagen in De Telegraaf. Voor puntgave waarheid zorgde het sterrenbeeld van Kitty Courbois, want geboren op 13 juli: Kreeft.

Het interview, een daad die grote ophef maakte in het toenmalig literair milieu. Omgaan met Van der Meyden werd beschouwd als een wandaad. Maar door die zet bracht het boek voor Hugo aardig op. Herdruk op herdruk volgde. De broekzakken van Hugo – die zich graag cash liet betalen – stonden wekenlang bol. Kitty Courbois – intussen uitgegroeid tot een steractrice – was helemaal niet opgezet met de roman. Het heeft enkele jaren geduurd eer er een verzoening kwam.

Luk Perceval, een alleslezer van Hugo Claus, was zeer te spreken over het theatrale aspect van de roman. Toen hij het aanbod kreeg een regie te verzorgen voor het toenmalige Amsterdamse gezelschap Toneelgroep Amsterdam, nu Internationaal Theater Amsterdam [ITA] met als thuishaven de schouwburg van de Nederlandse hoofdstad, zag hij zijn kans schoon en kijk: in 2016 ging de voorstelling Het jaar van de kreeft van start en bleek een schoon in de roos.
De architecturale taal van Claus heeft Perceval behouden. De natuurelementen zijn echter gesneuveld. Alle aandacht in de voorstelling gaat puur naar de natuur van het passiespel. Onder een vijftigtal opblaasbare poppen speelt zich de verhouding af. De poppen zijn man noch vrouw, of beter, ze zijn zowel man als vrouw. De stijve penissen komen niet uit de onderbuik, maar uit de navel. Ze verbeelden zo tevens de navelstreng.
En wat een prachtige dialogen! Maria Kraakman en Gijs Scholten van Aschat draaien, hollen, springen, schreeuwen, fluisteren, zoeken, worstelen, grijpen…, maar lijken elkaar niet echt te kunnen vinden. Nuchter vertaald, gaat dit toneelstuk over de (on)mogelijkheden van de liefde, gebracht in een sober maar schitterend decor en een verfijnde belichting. Wat zelden tot nooit het geval is: de voorstelling is beter dan het boek.

Oorspronkelijke bezetting

Een nieuwe herneming in eigen huis is gepland voor komende week. Dinsdag 13, woensdag 14, vrijdag 16 en zaterdag 17 augustus om 19.30 uur. In de oorspronkelijke bezetting. Bovendien een schitterend decor en een verfijnde belichting. Kortom, een trek naar Amsterdam waard. En is de lezer toevallig in het grootste paaldorp ter wereld, dan kan hij met de voorstelling zijn verblijf laten blinken.
De culturele spion van Doorbraak zal er bij zijn de eerste avond. Zoals een goed boek meer dan eens gelezen kan worden en een goede film meerdere keren kan zien, geldt dat ook voor een voorstelling.

HET JAAR VAN DE KREEFT

Toneelbewerking naar de roman van Hugo Claus
Regisseur Luk Perceval

Voorstelling 13, 14, 16 & 17 augustus 2019
Aanvangsuur > 19u30 – duur 1u45
Productie: ITA

Info & tickets www.ita.nl

Gijs Scholten

Het jaar van de kreeft – herneming