Het spraakmakende proces tegen 51 mannen die Gisèle Pelicot tien jaar lang verkrachtten in haar eigen slaapkamer, binnengelaten door haar echtgenoot, veroorzaakt schokgolven, niet alleen in Frankrijk.

Als het om seks gaat mogen Fransen zich graag vrijgevochten voordoen, maar als het om verkrachting gaat zijn de mannen dat soms een beetje te veel. Om verkrachting te bewijzen ligt de lat aanzienlijk hoger dan in andere Europese landen: wie zwijgt stemt toe, is het motto.

Dat komt de 51 verkrachters van de Franse Gisèle Pelicot die nu voor de rechter staan goed uit: justitie moet zich in alle bochten wringen om hen veroordeeld te krijgen.

‘Zonder dat ze het weet’

De inmiddels 73-jarige gepensioneerde manager met drie kinderen en vijf kleinkinderen werd tussen 2011 en 2020 door tientallen mannen verkracht in haar eigen slaapkamer, terwijl ze buiten bewustzijn was. Haar man, de 72-jarige hoofdverdachte Dominique Pelicot, drogeerde haar en liet de mannen binnen.

Dominique Pelicot liet ze allemaal zonder condoom hun gang gaan, terwijl achteraf een van hen hiv-positief bleek te zijn

Die vond hij via een online chatgroep, genaamd ‘Zonder dat ze het weet’. Er zaten vrachtwagenchauffeurs bij, een soldaat, een postbode, een journalist, een cipier en een gemeenteraadslid. En zelfs een buurman van Gisèle. Dominique Pelicot liet ze allemaal zonder condoom hun gang gaan, terwijl achteraf een van hen hiv-positief bleek te zijn.

Bijna de helft van de verdachten had al een strafblad. Ze kunnen nu allemaal 20 tot 30 jaar krijgen.

Gêne

Normaal gesproken zou dit proces zoals alle verkrachtingszaken in Frankrijk achter gesloten deuren plaatsvinden, maar Gisèle Pelicot koos bewust voor de openbaarheid. Vooral omdat ze vindt dat een verkrachter zich hoort te schamen, en niet het slachtoffer.

Het openbare karakter van dit proces bracht haarfijn aan het licht dat de gêne die veel verkrachte vrouwen ervan weerhoudt aangifte te doen, in Franse rechtszalen nog verder wordt aangewakkerd. De advocaten van de verdachten gedroegen zich soms weerzinwekkend: alles wat Pelicot zei werd in twijfel getrokken en er werden onnodig intieme en vernederende vragen gesteld. Ze probeerden haar voortdurend de schuld in de schoenen te schuiven.

Om nog maar te zwijgen over de verdachten zelf, waarvan er eentje letterlijk zei: ‘Als ik een vrouw had willen verkrachten had ik wel een mooiere uitgezocht.’

Maar ook de burgemeester van het stadje in de Provence waar de Pelicots en sommige verdachten woonden, probeerde de zaak te relativeren: ‘Er zijn tenslotte geen doden bij gevallen’, zei hij tegen de Britse BBC.

Internationale steun

Maar aan dit slachtoffer hadden ze de verkeerde. De negen jaar lang misbruikte en daardoor naar eigen zeggen ‘totaal kapot gemaakte’ Pelicot raakte alleen maar vaster besloten deze zaak te gebruiken om de Franse houding tegenover verkrachting structureel te veranderen.

En dat lijkt te lukken. Terwijl ze dagelijks wordt toegejuicht bij het betreden en verlaten van de rechtbank, lieten zowel de minister van Justitie als president Macron al weten de verkrachtingswet aan Europese normen te zullen aanpassen.

Dat wordt tijd: in 2020 werd in Frankrijk nog 94 procent van de aanklachten wegens verkrachting niet ontvankelijk verklaard.

Gisèle Pelicot is wereldwijd de heldin van de feministes geworden. Iedereen kent inmiddels haar doorgroefde gezicht met de innemende en ietwat verlegen blik in de ogen. Met de slogan ‘La honte doit changer de camp’ – de schaamte moet van kamp veranderen – gingen massa’s Franse vrouwen de straat op. Ook in Brussel, Luik en elders in Europa waren er betogingen. Tot in Australië toe toonden vrouwen hun waardering dat Gisèle Pelicot haar anonimiteit had opgegeven ‘om deze afschuwelijke misdaden aan het licht te brengen’.

Dement

De zaak was overigens niet door haar zelf gaan rollen. Ondanks tal van zowel gynaecologische als neurologische klachten en ernstige slaapproblemen had het slachtoffer geen vermoeden wat er aan de hand was. Achteraf zei ze te veel van de man waarmee ze 50 jaar getrouwd was te hebben gehouden om hem ook maar in het minste te verdenken.

Dominique Pelicot maakte altijd het eten klaar, waar hij slaapmiddelen en medicijnen tegen angststoornissen in fijnmaalde

De gepensioneerde makelaar Dominique Pelicot maakte dan ook altijd het eten klaar, waar hij slaapmiddelen en medicijnen tegen angststoornissen in fijnmaalde. En hij reed haar geduldig naar artsen en ziekenhuizen, als ze zich weer liet onderzoeken voor haar vage, maar pijnlijke klachten.

Pelicot liep uiteindelijk tegen de lamp in een supermarkt waar hij vrouwen onder de rok filmde. De gealarmeerde politie ontdekte dat hij ook de verkrachtingen van zijn bewusteloze vrouw had gefilmd. Op haar verzoek werden die beelden in de rechtbank vertoond. Ze zag zichzelf terug in lingerie die ze niet kende: gekocht door haar man die haar uit- en weer aankleedde terwijl ze bewusteloos was. Gisèle dacht zelfs dat ze dement werd, en haar kinderen overwogen serieus haar op te laten nemen.

Door slijk gehaald

De advocaten van de verdachten boeide dat allemaal niet. Een van hen vroeg naar aanleiding van intieme foto’s die haar man had gemaakt terwijl ze bewusteloos was, of ze soms exhibitioniste was. Ze hielden vol dat Gisèle Pelicot ‘waarschijnlijk gewoon sliep of deed alsof’. En dus had toegestemd.

Normaal gesproken zou dat verweer gezien de lakse Franse verkrachtingswet een redelijke kans maken. Maar nu het proces openbaar en de maatschappelijke opwinding hoog is, pakt het mogelijk anders uit bij de uitspraak die verwacht wordt rond 20 december.

Het slachtoffer verloor maar één keer haar geduld in de rechtbank. Ze zei te begrijpen waarom veel vrouwen niet eens aangifte doen van verkrachting: ‘Je wordt hier alleen maar door het slijk gehaald’.

Niet alleen enge mannen

De zachtaardige maar gedecideerde Gisèle Pelicot is een icoon geworden voor wereldwijde vrouwenbewegingen. Ze wilde laten zien dat iedereen een verkrachter kan zijn. Niet alleen ‘enge mannen op donkere parkeerplaatsen’ zoals ze het uitdrukte, maar ook de buurman. Iedereen bewondert deze uitzonderlijk moedige vrouw. Uit idealistisch motief hield ze zich in de rechtbank van Avignon staande tegenover 50 mannen die haar jarenlang letterlijk hebben verkracht, en hun legertje advocaten dat haar figuurlijk probeerde te verkrachten.

Gisèle Pelicot

Hoe één vrouw Frankrijk het schaamrood op de wangen bezorgde

Wie is de mens van het jaar?

Franse verkrachters: ‘Wie slaapt, stemt toe’