Het nieuws dat Jean-Marie Dedecker (66) terug de nationale politiek zou induiken, was al langer een gerucht. Niet lang terug bevestigde de N-VA-top dit ook officieel. De kersverse burgemeester van Middelkerke zal als onafhankelijke kandidaat de West-Vlaamse N-VA-Kamerlijst duwen. Samen met de nog relatief jonge Sander Loones (40), uit de kustgemeente Koksijde, gaan ze de boer op om als ‘brothers in arms’ de harten van de West-Vlamingen te veroveren. Tijdens het interview krijgt de nieuwe burgemeester het ene telefoontje na het andere. Er waait nu al een nieuwe wind in zijn stadhuis. ‘De vorige burgemeester besliste over de kleuren van de gordijnen, ik geef ons personeel vrijheid en verantwoordelijkheid.’ Loones was eventjes minister van Defensie, wordt de nieuwe lijsttrekker voor de N-VA in West-Vlaanderen. En hij houdt mee de pen vast van het nationale N-VA-verkiezingsprogramma straks.

In West-Vlaanderen huizen al heel wat toppolitici die zich her en der positioneren: John Crombez, Bart Tommelein, Vincent van Quickenborne, Hilde Crevits… Jullie zijn allebei van de kust, hoe gaan jullie het opnemen tegen al die toppers en tegelijk ook inzetten op de centrumsteden in het binnenland?

Sander Loones (SL): ‘Om te beginnen denk ik niet dat onze provincie overbevolkt is met nationale toppolitici. Het klopt zeker dat de andere partijen politieke talenten hebben rondlopen, maar niemand heeft het overwicht. Als je kijkt naar Antwerpen dan huist daar een pak meer politiek talent. In West-Vlaanderen is er juist nog heel wat ruimte onder de zon, en de N-VA staat in het zonlicht. En nu zeker met Jean-Marie die Middelkerke, de kust en zelfs West-Vlaanderen overstijgt. Maar ook in dat binnenland hebben wij als partij burgemeesters en tal van schepenen die wij voluit zullen uitspelen in de campagne.’

Jean-Marie Dedecler (JMDD): ‘De andere partijen hebben niet meer kwalitatieve mensen, ze hebben wel een paar extra ministeriële boegbeelden. De N-VA is in de twee grootsteden van de provincie, Brugge en Kortrijk, wel aan versterking toe.’

De gemeenteraadsverkiezingen in West-Vlaanderen waren niet meteen een succes voor de N-VA. Er zal toch een inhaaloperatie moeten starten om mee de toon te blijven zetten.

SL: ‘Het is een gemengd beeld. In een aantal gemeenten hebben we het wel goed gedaan, in andere niet. Maar we zijn niet alleen, kijk bijvoorbeeld naar de CD&V in Kortrijk, dat is rampzalig voor hen. Onze provincie is een lappendeken geworden voor alle partijen. Als we West-Vlaanderen geel willen kleuren, zullen we vooral onze steden moeten versterken. Het is geen toeval dat we nieuwe mensen in onze steden gaan zoeken zijn zoals Maaike De Vreese uit Brugge of Ingvyld Ingels uit Menen, de Kortrijkse regio. Politieke talenten die jarenlang de knepen van het vak hebben geleerd op de kabinetten van Jan Jambon en Theo Francken. Zo bouwen we aan de toekomst.’

JMDD: ‘Dat is eigenlijk een klassiek probleem van een politieke partij. Je hebt een sterk figuur en als die wegvalt is het over. Of dit nu Geert Bourgeois, Johan Vande Lanotte of Stefaan De Clerck is, dit is inherent aan de politiek. En nu staat de N-VA hier voor zo’n moment. En waar ik scoor, scoort de N-VA niet. Wij zijn communicerende vaten. Nu is het één plus één, en dat kan drie worden. Ik doe dit trouwens ook omdat het een overgangsperiode is om nieuw talent aan te trekken.’

Communicerende vaten

U zegt ‘één plus één is drie’, LDD en N-VA zijn dus communicerende vaten. Mocht u dan onder N-VA-vlag opgekomen zijn in Middelkerke zou u hetzelfde resultaat behaald hebben?

JMDD: ‘Ik denk het wel. Dit is zelfs geen hypothetische vraag. De N-VA heeft me indertijd, met de gemeenteraadsverkiezingen van 2012, geweigerd. Toen werd daar ook al over gesproken, maar dit is niet doorgegaan door de boskabouters.’

SL: ‘Ik denk ook dat Jean-Marie hetzelfde resultaat zou behaald hebben. Zeker bij deze lokale verkiezingen, waar de merknaam van partijen er minder toe deed, maar veeleer de figuren tot de verbeelding spraken. En Jean-Marie is bij uitstek een sterk figuur. Iemand die er staat en een mening heeft. Als kiezer weet je waarvoor je kiest. Ikzelf heb dit ook meegemaakt in Koksijde, ik werd er de stemmenkampioen omdat de mensen vertrouwen hebben dat wij goed kunnen besturen’.

Jullie zullen moeten opboksen tegen een sterke CD&V?

SL: ‘Wat is de grootste uitdaging voor de N-VA in onze provincie? De kiezers moeten ons herkennen als dé centrumrechtse bestuurspartij. Wat willen West-Vlamingen? Die willen dat hun gemeente goed bestuurd wordt, met gezond verstand, zonder gedoe, kordaat en wat strakker in de leer. Bij gemeenteraadsverkiezingen wordt daardoor nog steeds dikwijls voor de CD&V gekozen. De lokale CD&V in West-Vlaanderen is relatief centrumrechts en ze hebben de traditie mee.’

Is de CD&V in West-Vlaanderen anders dan de nationale CD&V?

SL: ‘Absoluut. De lokale West-Vlaamse CD&V en de nationale CD&V, die zijn totaal verschillend. Nationaal is CD&V een centrumlinkse partij is geworden. De partij van Kris Peeters, die elke serieuze hervorming afzwakt en blokkeert. Ze stonden in de regering niet mee op de trappers, maar op de rem en staken zelfs vaak stokken in de wielen. Wie een bestuur op z’n West-Vlaams wil, stemt dan ook best op N-VA. Niet op CD&V, want dan krijg je bestuur op z’n Kris Peeters.

Telkens wanneer er nationale verkiezingen aankomen, zie je dat CD&V ongemakkelijk wordt van de linkse bocht die ze heeft gemaakt. Dan krijgen de Hendrik Bogaerts en Pieter De Crems opnieuw meer spreektijd. Maar wat is de realiteit? Hendrik Bogaert legt in West-Vlaanderen stoere verklaringen af, maar in Brussel stemt hij wel met de PS mee voor het Marrakeshpact. Zo stemt Hendrik voor meer open grenzen. En daar is West-Vlaanderen de dupe van, want de illegale transitmigranten schuiven hier bij ons aan. CD&V probeert dit te verdoelen door hun lijsten vol te plaatsen met hun lokale schepenen en burgemeesters. Het is niet omdat die praten als N-VA’ers dat ze ook N-VA’ers zijn. Het zijn CD&V’ers die N-VA-stemmen willen afsnoepen. Waarom? Om een Kris Peeters-beleid te steunen.’

Zou u, Jean-Marie, apart onder LDD-naam opgekomen zijn, mocht u niet meestappen in het verhaal van de N-VA?

JMDD: ‘Ik heb dat overwogen, want het kriebelde toch wel hard.’

Om uiteindelijk de N-VA ermee pijn te doen.

JMDD: ‘Neen niet om de N-VA pijn te doen. Wel eerder om gewoon terug te zijn, want ik ben al 374 keer afgeschreven geweest. En ik zei tegen mezelf: I’ll be back.’

SL: ‘Ik zou niet spreken in termen als pijn doen of niet, maar als “Jean-Marie die een sterke stem wil zijn in het debat”. (lacht) En serieus, dat is ook juist. Meer zelfs, de debatten die vandaag de dag gevoerd worden dat zijn net dé debatten van Jean-Marie. Gezond verstand, recht voor de raap, hoe bouwen we onze gemeenschap uit, zorgen we voor lagere belastingen, uitstekend onderwijs, een degelijk energiebeleid.’

JMDD: ‘Het Marrakeshdebat is voor mij de teasergeweest. Toen zei ik “verdorie, ik mis de pupiter in het parlement”. Want het is daar dat je het verschil kunt maken.’

U bent toch een realpoliticus die beseft dat u het verschil niet zal maken door wat te speechen vooraan in de Kamer?

JMDD: ‘Toch wel, en zeker in de oppositie. Dat is ook het spel dat je met Villa Politicamoet spelen. Nergens in commissies luistert iemand naar jou, daar heerst de partijtucht. Je kunt daar schreeuwen tegen de wind, maar in de pers maak je wel het verschil. En daarvoor heb je de pupitervan het parlement nodig. Ik heb dit geleerd van Manu Ruys. Ik was één jaar in de Senaat en ik ging ermee stoppen, want de Senaat zat toen al in de palliatieve zorgen. Ik ben toen naar Ruys geweest en die zei me: “Zolang je op de preekstoel kunt staan heb je macht”.’

SL: ‘Wanneer is Kristof Calvo actief in het parlement? Als de camera’s draaien natuurlijk.’

Onafhankelijk

U komt nu op als onafhankelijke in de partijdiscipline van de N-VA. Gaat dat lukken, met uw temperament?

JMDD: ‘Ook na de verkiezingen blijf ik onafhankelijk en zal ik geen deel uitmaken van de fractie. Ik ben een vrij mens, maar loyaal en respectvol. Ik doe mee aan de verkiezingen om als burgemeester ook een rechtstreekse lijn in Brussel te hebben om te kunnen onderhandelen. Als ik bijvoorbeeld niet akkoord ga met het mobiliteitsbeleid van Ben Weyts, en dat gebeurt regelmatig, zeker als hij afkomt met ideeën als rekeningrijden, dan zal ik een onderhoud vragen met Ben zelf, vooraleer ik openlijk kritiek verkondig. Laat ons zeggen: een constructief-kritische houding.’

Zitten er nog messen en hakbijlen in uw rug uit het verleden, ik denk maar aan de korte doortocht bij de N-VA in 2006 vooraleer u weer de deur werd gewezen?

JMDD: ‘De littekens zijn er nog. Maar er is heel wat bijgelegd, en niet alleen met de N-VA. Ik denk ook aan Bart Tommelein waarmee ik momenteel een goede relatie heb. Wat de N-VA betreft, de grootsheid van De Wever heeft de plooien glad gestreken. Ik vind De Wever een van de grootste politici van de naoorlogse periode. De Wever heeft geen sorry gezegd tegen mij, De Wever zei tegen mij “Jean-Marie ik vraag u vergiffenis voor wat ik u heb aangedaan.” Als je dan nog wrokkig blijft dan vind ik jezelf als mens ook geen verzoening waard en dat vind ik groots wat hij op dat moment gedaan heeft, want ik heb heel lang de boot afgehouden. Tegelijk bleef ik wel goede contacten onderhouden met heel wat mensen in de partij en dat is geleidelijk aan verder gegroeid. Zowel met de familie Loones als met Theo bijvoorbeeld. Het verelden is voor mij ook voorbij. Je zou moeten klein zijn als mens om dat niet te aanvaarden. Maar nu op de lijst staan is geen wiedergutmachung, dit heeft er niets mee te zien.’

Sander, u was tot voor kort ondervoorzitter van de N-VA. Er moeten toch afspraken gemaakt zijn binnen de partij over de figuur Jean-Marie Dedecker?

SL: ‘Nee, eigenlijk niet. Het is een verstandshuwelijk met een sterke ideologische fond. Veel van Jean-Marie’s standpunten lopen gelijk met de onze. Er zijn natuurlijk ook een aantal zaken waar verschil opzit, en het feit dat Jean-Marie vrijheid van spreken verdient, daarom zal hij als onafhankelijke op de lijst staan. Maar veel afspraken zijn niet nodig geweest. Je hebt partijen die onafhankelijken lijsttrekker maken, dan wordt er verwacht dat die mensen het partijverhaal brengen. Als je op de kop van een lijst staat, ben je er het beeld van en moet je het volledige verkiezingsprogramma verkopen. Jean-Marie steunt ons als lijstduwer en is net een versterking van onze lijst. En hij behoudt dus zijn onafhankelijkheid. Mochten wij in een regering stappen, dan is het bijvoorbeeld ook Jean-Marie zijn beslissing om te steunen of niet.’

JMDD: ‘Het is een samenlevingscontract, maar we leven gescheiden van tafel en bed. En daarbij, ze kennen mijn standpunten al jaren. Bovendien heeft de N-VA 80% van mijn programma gekaapt. Er zijn vier elementen die me nu bij de N-VA brengen, naast mijn engagement dat natuurlijk ook een stuk te maken heeft met egoïsme. Ik doe dit namelijk in het belang van onze kustgemeente als burgemeester, want alleen staan is maar alleen. Wij zijn een grote gemeente en ik heb 600 mensen in dienst. Er is geen enkele gemeente van 20.000 inwoners in West-Vlaanderen die zoveel personeel heeft.

Migratie is het eerste element: ik sta 100% achter de N-VA en Theo Francken. En ik verdedig Theo ook voluit in zijn beleid. Ten tweede het sociaaleconomische. Toen ik de knieval zag van Charles Michel dwars door zijn linkerknie… Zolang hij maar aan de macht kan blijven, dan gaat hij ook met links in zee. Dus vandaar een heel grote noodlamp die brandt op dit moment. Het derde element is klimaat.’

Doorbraak

Jean-Marie Dedecker: ‘Het klimaat is een religie geworden. En de rest zijn ketters.’

Klimaat

U bent heel recent nochtans een klimaatontkenner genoemd door CD&V-voorzitter Wouter Beke.

JMDD: ‘Maar ze doen niet liever. Net zoals ik antisemiet word genoemd omdat ik de toestand met de Palestijnen niet verdraag. Met het klimaat is het identiek hetzelfde. Ik ben geen klimaatontkenner. Ik vraag gewoon om aan te tonen wat de invloed van CO² is op het klimaat. Bewijs me dit nu eerst wetenschappelijk en dan zal ik mijn standpunt bijstellen. Maar politieke correctheid heeft op dit thema ook toegeslagen net zoals in het migratiedebat. Het is een religie geworden. En dat bestrijd ik allemaal.

Tot slot, het vierde element is het confederalisme. Ik heb indertijd bij de Open Vld op het congres samen met Van Quickenborne het confederalisme ingevoerd. Die vier grote punten zijn voor mij zeer belangrijk.’

SL: ‘En dit overstijgt dus West-Vlaanderen. De keuze voor de kiezer zal nooit zo duidelijk zijn zoals nu: wil je terug naar hoe het vroeger was met de PS, wil je voorzitters en ministers die, zoals Jean-Marie zegt, door hun linkerknie zakken, of juist niet. Deze verkiezingen zullen bepalend zijn en wij leggen onze sterkste troefkaarten op tafel.’

JMDD: ‘Maar je ziet de demonisering toenemen. Ik heb er al zoveel overgeschreven en nu ben ik plots een klimaatontkenner. Het wordt weer gepolitiseerd. Nu is het thema hip aan het worden, een religie, je moet geloven — en de rest zijn ketters.’

Reekmans niet, Freilich wel

Jean-Marie, u hebt een akkoord met Bart De Wever, dat mét u ook Peter Reekmans (LDD-burgemeester met absolute meerderheid in Glabbeek) zou overkomen naar N-VA…

JMDD: (verveeld) ‘Ik had graag gehad dat er rekening werd gehouden met Reekmans, maar dit blijkt niet te lukken. Er is een grote autonomie van de provincie Vlaams-Brabant en ze zien dit niet zitten. Ik vind dit een misrekening van de N-VA.’

SL: ‘Los daarvan, lijstvorming is altijd een moeilijk gegeven. We hebben als partij onze eigen statuten en we beslissen democratisch over de lijstvorming. Daarbij in Vlaams-Brabant loopt er heel wat talent rond binnen de N-VA. We hebben er Theo Francken, Ben Weyts, Lorin Parys en andere parlementsleden die goed scoren. Wat de puzzel niet gemakkelijker maakt.’

In november al hoorde je al van wat ik maar ‘de Joodse lobby’ binnen de N-VA zal noemen ‘als Jean-Marie Dedecker komt, dan stappen wij op’. En nu komt Michael Freilich er bij. Jullie zijn toch water en vuur?

SL: ‘Dat denk ik niet. Het is duidelijk dat we met de N-VA voluit gaan. Dat moet ook. We spelen Bart De Wever uit als kandidaat minister-president en dragen Jan Jambon voor als kandidaat premier, dat is geen spielerei. Wij leggen onze sterkste troeven op tafel om elke stem binnen te halen. En de steun van Jean-Marie is hierbij absoluut geapprecieerd. We bekijken hoe we ons ze breed mogelijk electoraal kunnen inzetten. Want hoe je het nu draait of keert: de stemmen moeten gehaald worden. En uiteraard moet je ervoor zorgen dat er geen spanningsveld in de partij ontstaat. Het is niet zo dat wij het Joods-Palestijns conflict geïmporteerd willen zien in onze partijwerking of het Vlaamse publieke debat.’

Is het niet tegenstrijdig als je als partij een sterk verlichtingsdiscours uitdraagt dat focust op secularisme om dan een orthodoxe Jood als kandidaat op de lijst te plaatsen?

SL: ‘Onze partijlijn is duidelijk en zal ook zo blijven. Er is ruimte voor debat, maar van ons verlichtingsdiscours gaan wij niet afwijken.’

JMDD: ‘Ik begrijp eigenlijk niet zo goed wat het probleem is. Of dit nu Freilich is of niet, een geloofskwestie is toch volledig individueel? En mijn standpunt over de Palestijnen is zelfs het oud standpunt van de Volksunie destijds. En ik zal mijn mening daarover ook niet veranderen.’

SL: ‘En dit is ook de boodschap waarmee Michael Freilich gekomen is op de persconferentie. Freilich staat pal achter eie verlichtingswaarden en het verhaal dat de N-VA brengt: streng, maar rechtvaardig migratiebeleid, confederalisme en de verlichtingswaarden.’

Europa

Sander, u laat Europa nu links liggen. De ervaring van de N-VA valt daar weg. Kunnen we nu zeggen dat het Europees parlement voor de N-VA een vijfde pensioenpijler is?

SL: ‘Ik ben ervan overtuigd dat het nieuw Europees verhaal dat wij schrijven aansluit op wat echt opgang maakt in Europa. Alleen krijg je dit niet verkocht in de Vlaamse media. Voor elk debat over Europa klopt men aan bij Herman Van Rompuy, Karel De Gucht, Guy Verhofsdtadt … Die eigenlijk het oude Europese verhaal brengen. Wij zitten inhoudelijk goed, maar geraken niet door die mediamuur om ons Europees verhaal te brengen. We hopen in de toekomst wel het verschil erin te maken, mede door sterke figuren bovenaan die lijst te plaatsen. Dit gezegd, als je op de Europese tafel wil doorwegen, moet je vooral ook macht hebben in uw nationale democratie. Ik zou graag weer vier Europese parlementsleden hebben, maar ik heb nog liever een pak meer Vlaamse en federale parlementsleden. Hoe je het ook draait en keert, de macht zit nog steeds bij de lidstaten.’

Net als in België is er een steeds duidelijker wordende scheidslijn tussen het noorden en zuiden.

SL: ‘We zouden met Vlaanderen in de club van het Noorden moeten zitten; we zijn daar welkom. Er wordt altijd gezegd dat de Europese Unie de as Berlijn-Parijs is. Maar dat is niet juist. Europa is altijd als een taboeret geweest met drie poten, want ook Londen zat er bij. Met het vertrek van de Britten dreigt dat taboeretje nu om te vallen. Er moet dus een nieuw pootje komen. En dit pootje is zich aan het vormen uit de Noord-Europese landen: Nederland, Denemarken, Finland, Zweden, Ierland. Zij zijn strategisch aan het werken aan een nieuwe alliantie, en wij met Vlaanderen moeten ons daarbij aansluiten. Helaas lukt dat niet want we hebben als land de reputatie van Zuid-Europees te zijn door Wallonië.’

Zal de ECR-fractie waarin de N-VA nu in zetelt, en die Jean-Marie nog mee heeft gesticht, blijven bestaan?

SL: ‘Dat is mogelijk. De overlevingskansen voor de ECR (European Conservatives and Reformists), zonder de Britten, lijken me niet slecht. Er zijn nieuwe mensen en partijen aan het toetreden. De vraag is veeleer: zal de N-VA bij de ECR blijven? Die discussie staat nog open. De Polen, en mogelijks ook de Italianen zullen in de ECR zetelen. Salvini is onlangs op bezoek geweest bij Kaczynski in Warschau, wat zo goed als nooit gebeurd. Er lijkt daar dus misschien iets in de maak te zijn. En wat met Orban? Die zal wel slim genoeg zijn om niet tot de ECR toe te treden, die heeft meer macht bij de Europese Volkspartij (EVP). Bij ALDE (Alliantie van Liberalen en Democraten voor Europa) heb je de mogelijke komst van Macron, en wat een “verrassend” nieuws: Guy Verhofstadt is weer de Europese lijsttrekker. Ze zullen geen vrouwelijke lijsttrekker gevonden hebben in de Open Vld zeker (glimlacht). Maar ik hoor ook van alle kanten dat de kans dat Verhofstadt fractieleider blijft onbestaande is. En de EVP blijft hoogstwaarschijnlijk de machtsfactor. De vraag met de EVP is wie fractieleider zal worden en dat zou Gonzales Pons wel kunnen zijn van de Partido Popular. Die zullen ons niet graag zien komen. Maar ook in andere fracties is het niet ideaal. De kaarten liggen niet makkelijk, maar dat N-VA welkom is in verschillende fracties, is intussen wel duidelijk.’

Forza Flandria

De hypothetische analyse die iedereen nu graag maakt is ‘stel dat Bart De Wever minister-president wordt van Vlaanderen, wie volgt hem op als partijvoorzitter?’ Sander, wie staat er klaar om in de schaduw van De Wever te treden?

SL: ‘Die discussie wordt totaal niet gevoerd in de partij. Dat leeft niet bij ons, we zullen er wel over nadenken als het zover is. Bart is onze kopman en zal dit nog een ganse periode zijn. En die speculaties? Bart heeft mijn naam ook wel eens genoemd. Ik heb dat altijd genomen voor wat het is: een compliment en bedanking voor mijn werk binnen de partij, bij de regeringsonderhandelingen en ons confederalisme-congres (in 2014 – KDr). Maar zelf heb ik geen ambitie om voorzitter te worden, neen.

JMDD: ‘Ik heb een pronostiek: Peter De Roover. Maar ik heb daar natuurlijk niets mee te maken.’

Het gonst van de geruchten over Hendrik Vuye. Hij is volop bezig mensen rond zich te verzamelen en komt misschien op met eigen lijsten. Dissidentie aan de Vlaams-nationale zijde…

Jean-Marie: ‘Het is jammer dat het in Vlaanderen altijd zo is. Je hebt twee Vlamingen en drie meningen en vier partijen en vijf vetes. En dat blijft. Dat zit in ons bloed blijkbaar. Vuye is een uitstekend parlementair. En Veerle Wouters stamt af uit een Vlaam-nationalistisch nest. Jammer dat dit niet kon bijgelegd worden.’

SL: ‘Inderdaad. Heer laat het Prinsenvolk… (niet ondergaan in broedertwist en schande — KDr)’

Het Vlaams Belang scoorde goed met de jongste gemeenteraadsverkiezingen. Het is te verwachten dat N-VA ook in mei stemmen zal verliezen aan het VB. Dries Van Langenhove steekt alvast zijn hand uit voor een Forza Flandria.

JMDD: ‘Als het Vlaams Belang wint is het op basis van misnoegdheid, niet op basis van ideologie.’

SL: ‘Ik zíe ook de uitgestoken hand niet van het Vlaams Belang met zijn Forza Flandria. Ik zie een hand komen en meteen een paar kletsen, dat wel.’

JMDD: ‘Weet je wat vooral mooi is, is dat het weer iedereen tegen de N-VA is. Zelfs Vlaams Belang. Ik sta er nog maar op als onafhankelijke en ik word al geattaqueerd. We gaan samen naar de oorlog.’

SL: ‘En daarbij gaan we voluit voor de overwinning.’

Gonzales Pons

Jean-Marie Dedecker en Sander Loones: ‘We gaan samen naar de oorlog’