Sinds enkele dagen gooien Britse politici niet langer met modder naar elkaar. Ze hebben die ingeruild voor brood, boter, kaas en ham. De bevolking heeft er op zich niks aan. Hoewel…

Angelsaksische politiek en een snelle hap, het is iets. Tijdens de Amerikaanse presidentsverkiezingen dook Donald Trump plots op als werknemer in een McDonald’s-takeaway in Pennsylvania. Het was zijn antwoord op de claim van de Democratische kandidate Kamala Harris dat ze 40 jaar geleden in Californië in een hamburgertent werkte. Ze sprak daar geregeld over tijdens de campagne, om te zeggen dat ze meer begrip heeft voor de zorgen van werkende Amerikanen dan haar rivaal-miljardair. We weten intussen hoe dat allemaal uitpakte. Nu is er ook een Britse variant waarbij de hamburgerhap wordt ingeruild voor ‘a sandwich lunch’.

‘Lunch is voor watjes’

Tory-leider Kemi Badenoch vindt lunchpauzes iets ‘voor watjes’. Dat zei ze in een interview met The Spectator. De politica onthulde dat ze eten meeneemt naar kantoor en eet terwijl ze aan het werk is, omdat ‘er geen tijd is’. Ze citeerde het personage Gordon Gekko uit de film Wall Street, gespeeld door Michael Douglas in de film uit 1987 die zich afspeelt in de wereld van de New Yorkse bedrijfsfinanciën. Badenoch verklaarde ook dat ze niet geloofde dat sandwiches ‘echt voedsel’ waren en dat ze geen brood zou aanraken als het vochtig is. Ze zei: ‘Soms neem ik een biefstuk. Ik ben geen sandwichpersoon’. Het klinkt niet meteen als de meest diepzinnige politieke theorie.

Toch vond premier Keir Starmer het nodig om op de opmerkingen te reageren. ‘Ik ben best tevreden met een sandwichlunch’. Het is ‘een geweldige Britse traditie’, aldus de premier. Nigel Farage, de leider van Reform UK, plaatste op X zijn antwoord: ‘De leider van Zijne Majesteits trouwe oppositie Kemi Badenoch zegt dat lunch voor watjes is. Nou, ik zal je vertellen, ik vind lunch best cool. Maar op drukke dagen blijf ik op kantoor en eet ik een sandwich. Ze vindt zelfs dat sandwiches verkeerd zijn.’

Een opmerkelijk debat dat heel wat aandacht opeist en waarbij Kemi Badenoch wordt weggezet als ‘wereldvreemd’.

‘Open-grenzen-experiment’

De Britse politiek heeft nochtans andere zorgen. Zo publiceerde het Office for National Statistics (ONS) een maand terug de meest recente migratiecijfers. Daaruit bleek dat de netto jaarlijkse migratie in juni 2023 een record van 906.000 bereikte, 166.000 hoger dan eerder geschat. Premier Starmer reageerde erop door migratie te erkennen als een majeur probleem. De Britse economie is ‘hopeloos afhankelijk’ van immigratie, terwijl 2,8 miljoen mensen werkloos zijn vanwege langdurige ziekte en een op de acht jongeren noch werk, noch onderwijs of scholing heeft.

De premier legt de schuld voor de cijfers bij de Conservatieve Partij, die hij beschuldigde van het ‘uitvoeren van een open-grenzenexperiment’ door middel van op de Brexit volgend immigratiebeleid, dat volgens hem ‘opzettelijk werd hervormd om immigratie te liberaliseren’. Toch wel opmerkelijke uitspraken van Sir Keir. Hij voegde er ook nog aan toe: ‘Dit is geen immigratie die met een paar duizend is gestegen. Dit is een bewust beleid onder de vorige regering dat de immigratie tot recordniveaus heeft opgedreven.’

Twee partijleiders die erkennen dat het land heeft gefaald op het gebied van immigratie, maar die beiden even inconsistent zijn over dit onderwerp

In het Lagerhuis bekritiseerde Sir Keir Starmer de inconsistentie van de Tory’s en Kemi Badenoch. Zij leveren kritiek op het immigratiebeleid van de Labourregering, waarop de premier wijst op het vroegere pleidooi van Badenoch voor soepeler immigratieregels – een standpunt dat haaks staat op de huidige publieke vraag naar strengere controles. De premier heeft nu al een paar keer de oppositie op die manier getackeld en de Tory’s komen niet verder dan: ‘We hebben gefaald, maar we hebben nu andere plannen’.

Er komen nog vijf jaar van dit soort confrontaties: twee partijleiders die erkennen dat het land heeft gefaald op het gebied van immigratie, maar die beiden even inconsistent zijn over dit onderwerp. Want, Labour staat niet bepaald bekend als een migratiekritische partij.

Reform UK maakt anderen zenuwachtig

Tegen deze achtergrond groeit Reform UK van Nigel Farage. De onstuitbare opgang van de partij benadrukt alleen maar de kwetsbaarheid van de Conservatieven en de groeiende impopulariteit van Labour. In juli claimden verschillende commentatoren dat het VK de radicaal-rechtse golf die door Europa raasde had ontweken. Het Britse kiessysteem schonk Labour een imposante overwinning, en dat verblindde hen.

Peilingen voor de lokale verkiezingen van mei 2025 geven aan dat de partij van Farage honderden lokale zitjes in de wacht zal slepen. Sinds kort staat Reform hoger in de peilingen dan Labour, met 24 procent tegen 23 procent, terwijl de Tories op 26 procent staan. In de laatste verkiezingen eindigde Reform als tweede in 89 Labour-zetels, voornamelijk in het noorden van Engeland. Het maakt Labour zenuwachtig.

Candy ziet zichzelf overigens als de Britse variant van Elon Musk

Recent overschreed Reform de grens van 100.000 partijleden. Een van hen is een voormalige adviseur van Boris Johnson. Tim Montgomerie werd in de Johnson-jaren vaak omschreven als ‘de belangrijkste Tory die niet aan de regeringstafel zit’. De huisideoloog brengt ervaring en ideeën mee naar Reform. Nick Candy, een vastgoedmagnaat en tot voor kort trouwe sponsor van de Conservatives, is inmiddels aangeduid als de nieuwe schatbewaarder van Reform. Candy ziet zichzelf overigens als de Britse variant van Elon Musk. Dat is interessant, want Nigel Farage is een goede vriend van Donald Trump.

Misschien is Sir Keir Starmer gewoon de Britse variant van Joe Biden en loopt het land één verkiezing achter op de Verenigde Staten. De strijd om de sandwich is daarom belangrijker dan wij vermoeden.

Gordon Gekko

Strijd om de sandwich