Onmacht en verontwaardiging voel ik bij de dood van Xabier Rey, een politieke gevangene uit Irunea (Pamplona). Rey, wegkwijnend in een Spaanse cel in Cadiz op meer dan 1.000 kilometer van huis, pleegde zelfmoord.

Politieke gevangenen

Regelmatig bekijk ik de voorpagina van de Baskische krant Gara. Niet voor de weersvoorspellingen of de prestaties van Athletic Bilbao, maar om na te gaan hoeveel politieke gevangenen Baskenland telt. De redactie houdt immers nauwkeurig het aantal bij. Het is haar bescheiden bijdrage voor een duurzame en menswaardige oplossing van het gevangenenprobleem. Rechtsboven de voorpagina las ik vandaag: 290.

Gisteren waren er nog 291 Basken die om politieke redenen worden opgesloten. Het overlijden van een van hen gaat snel rond in deze kleine regio. Daarnaast is de solidariteit met de groep politieke gevangenen en hun familie groot geworden. Niet enkel bij militante Basken leeft het gevoel dat hun opsluiting onrechtvaardig en onmenselijk is. Ook een overgroot deel van de Baskische samenleving vindt dat deze gevangenen dichtbij huis moeten opgesloten worden en dat de 21 terminaal zieken onder hen moeten worden vrijgelaten. Daarnaast worden ze regelmatig naar andere gevangenissen overgebracht en is het haast onmogelijk om Baskische medegevangenen te ontmoeten. Rey, die vandaag zelfmoord pleegde, werd van Madrid naar Salamanca verhuisd om uiteindelijk in het verre Cadiz aan zijn einde te komen.

Onmenselijk gevangenisregime nekt Xabier Rey

Tal van internationale prominenten (Kofi Annan bv.), mensenrechtenorganisaties en heel wat collega’s in het Europees Parlement steunen de eis voor een aanpassing van het omstreden gevangenisregime dat de Spaanse en Franse overheid hanteren. Die geïsoleerde en verspreide opsluiting druist in tegen internationaal recht en VN-aanbevelingen die stellen dat gevangenen op een redelijke afstand tot hun woonplaats moeten worden opgesloten. De psychische druk op de gevangene is in deze omstandigheden erg zwaar en maakt velen van hen ziek. Net dat is het kwaadaardige opzet dat schuilgaat achter het gevangenisregime van de Spaanse en Franse overheid. Door onbereikbaar te zijn voor familie en vrienden wil men de gevangenen kraken en nieuwe activisten ontmoedigen.

Rey was niet lichamelijk ziek. Sinds zijn arrestatie en veroordeling in 2008 keek hij echter aan tegen een straf van 28 jaar. Dat vooruitzicht en de combinatie met de dagelijkse schendingen van zijn rechten kon hij dus niet langer aan. Dramatisch! Zeker omdat er vandaag – meer dan ooit – hoop is.

Hoop

Begin dit jaar besliste de Franse overheid om op korte termijn haar controversiële spreidingsplan af te bouwen. Parijs verhuist nu de eerste politieke gevangen naar gevangenissen dichtbij Baskenland. In hoeverre Madrid dit voorbeeld zal volgen is echter koffiedik kijken. Alle Baskische politieke gevangenen worden er immers als terroristen beschouwd, ongeacht het misdrijf waarvoor ze werden veroordeeld. Zij hebben deze gevangenen nodig om aan te tonen dat Spanje nog steeds strijd voert tegen radicale militanten die de eenheid en ondeelbaarheid van het land bedreigen. Daarnaast beseffen politieke leiders in Spanje dat een milde houding tegenover de opgesloten Basken hen vooral stemmen kost in de andere Spaanse regio’s.

Om de juiste temperatuur in Spanje te meten, wil ik een bezoek brengen aan Gorka Fraile, een terminaal zieke gevangene. Volgens internationaal – en Spaans – recht – had Gorka al lang vrij moeten zijn. Hij zit echter opgesloten in de gevangenis van Badajoz, op de grens met Portugal en ook al op vele honderden kilometers van huis. Ik stuurde alle nodige documenten om toegang te krijgen tot de gevangenis tijdig naar de verschillende Spaanse instanties. Het lijkt me vanzelfsprekend dat een Europees Parlementslid of een andere volksvertegenwoordiger toegang krijgt tot een strafinstelling. Helaas leren eerdere pogingen om gevangenen te bezoeken dat enig realisme op z’n plaats is. Ik zal pas tevreden zijn wanneer de gevangenispoort in Badajoz binnenkort effectief voor me opengaat. Dat zou een eerste signaal van dooi zijn in het strenge Spaanse gevangenisregime.

Helaas zal die dooi te laat komen voor Xabier Rey en vele anderen die hem voorgingen en mijlenver van ouders, partners en kinderen stierven.

Gorka Fraile

Onmenselijk Spaans regime jaagt Baskische gevangene de dood in