Een diepgelovige, diepchristelijke man bekent de gruwelijke moord op juf Mieke. Daarmee kopte HLN het nieuws. Was het relevant om Gunter Uwents als diepgelovige man te presenteren?

Moreel gehalte

Wordt door HLN verondersteld dat gelovigen moreel gezien hoger staan dan niet-gelovigen? Of wordt er net van uitgegaan dat gelovigen een bende hypocrieten zijn en dus moreel gezien lager staan?

HLN schrijft op 14 maart: ‘Een man die voorbeden leest in de wekelijkse mis en zich vanuit zijn diepchristelijk geloof het lot van kansarmen en daklozen aantrekt. Dat is Gunter U. (37) uit Berchem.’ Deze man wordt getypeerd op basis van zijn geloof. In een artikel op 15 maart lezen we dat hij wordt neergezet als een diepgelovige.

Misschien hebben de redacteurs gedacht: je verwacht een moord niet van zo iemand. Maar… verwachten de redactieleden van HLN dan dat een niet-gelovige man eerder een moord zou plegen? Indien dat zo is, volgt de vraag of geloven een mens moreel beter maakt dan niet geloven. Onze pluralistische samenleving zal dit zeker niet beamen.

Of misschien is het andersom en wordt er gealludeerd op de gedachte dat het weer eens iemand is die naar de kerk gaat en een misdaad pleegt. Daarmee wordt dan de gedachte gevoed dat gelovigen hypocrieten zijn. Indien dat zo is, volgt de vraag of geloven een mens moreel minder maakt dan niet geloven. Ook dit kan onze pluralistische samenleving niet beamen.

Indien we dus veronderstellen dat gelovigen niet per definitie moreel gezien hoger of lager staan dan niet-gelovigen, dan vervalt de reden om te vermelden dat de man gelovig is. Het is dan namelijk even logisch om in andere gevallen te koppen: ‘Niet-gelovige man bekent schuld’. Of: ‘Humanistische professor aan Vlaamse universiteit beschuldigd van grensoverschrijdend gedrag’. Dat soort krantenkoppen heb ik tot dusver nog niet zien verschijnen.

Geloof als motief

Een tweede reden om te vermelden dat Gunter Uwents gelovig is, zou kunnen zijn dat geloof het motief voor de misdaad is. In dat geval zou een vermelding terecht zijn. Eind februari werd ontdekt dat een 14-jarige Turnhoutse jongen al twee maanden dood thuis lag. De vader betrok bij monde van zijn advocaat de Bijbel erbij. Hoe vreemd het ook was dat het christelijk geloof een reden zou zijn om een dode niet te begraven, het is begrijpelijk dat dit door de media opgepikt wordt.

In het geval van Uwents echter is er geen enkele aanwijzing dat geloof het motief zou zijn. Sterker nog, HLN publiceert ook op 15 maart een artikel waarin staat dat het motief nog onduidelijk is, maar wellicht te herleiden tot een incident in het tweede leerjaar. Geloof als motief voor de moord kan dus evenmin reden geweest zijn om te vermelden dat Uwents gelovig is.

Clickbait

Wat er overblijft aan redenen, is clickbait. Geloof en misdaad vormen een nieuwsgierigheidwekkende cocktail. Dat wijst mogelijk toch weer richting het verondersteld moreel gehalte. Je verwacht het niet, een christelijke moordenaar, klikken maar! Of andersom: ‘Weeral iemand die naar de kerk gaat en een misdaad pleegt’. Lekker hypocriet. Klikken maar! Of dat geloof er iets toe doet, maakt dan niets uit.

Het gebruik van de woorden ‘diepchristelijk’ en ‘diepgelovig’ passen hier perfect bij. Het hoeft niet te verbazen dat, net als bij Gunter Uwents, ook in de berichtgeving rond de Turnhoutse jongen het woord ‘diepgelovig’ in de kop gebruikt werd. Toen was dat Het Nieuwsblad. Wat betekent ‘diepchristelijk’ of ‘diepgelovig’ überhaupt? Vanaf wanneer kleef je dat etiket op iemand? Wie beslist of Uwents of de vader van de Turnhoutse jongen daadwerkelijk ‘diepgelovig’ zijn? Is hun geloof diepgaand of slechts een oppervlakkig sausje? HLN noch het Nieuwsblad stellen zich deze vragen. Dat hoeft ook niet, zolang er maar geklikt wordt.

Geloof geframed

Het mag duidelijk zijn dat ‘diepgelovig’ hier gebruikt wordt in de context van misdaden. Het gevolg is dat geloven (on)bewust negatief geframed wordt. Framing wordt door KUL-professor Baldwin Van Gorp gedefinieerd als ‘het kader dat de vorm van een fiets of een huis bepaalt’ (Tertio, 10 april 2019). ‘Het frame, het dragend kader, is een manier om een issue te bekijken en zodoende betekenis te geven aan feiten.’

Gunter Uwents zette zich in binnen de katholieke kerk. De feiten zijn daar. Aan die feiten gaf HLN echter betekenis door ze zonder goede reden te benoemen als ‘diepgelovig’ én te koppelen aan de moordzaak. Het issue van ‘geloof’ werd op die manier eens te meer in een negatief frame geplaatst. En dat is, naar mijn mening, bijzonder betreurenswaardig.

Naschrift: Bovenstaande reactie werd, quasi integraal, eerst aan HLN gestuurd. Tot dusver bleef de mail onbeantwoord.

Gunter Uwents

Waarom wordt ‘diepgelovig man’ negatief geframed?