Het succeswoord discriminatie bekt zo lekker omdat er ‘crimi’ inzit. Zonder dat men er je op kan pakken, suggereer je met het woord discriminatie al onmiddellijk dat er crimineel gedrag in het spel is.

Het begin van alles is hier een slechte vertaling uit het Engels. ‘To discriminate’ betekent in de eerste plaats: onderscheid maken. En ‘discriminating’: oordeelkundig, scherpzinnig of kieskeurig. Als een Engelsman zegt: ‘You have a discriminating taste’, is dat een compliment: ‘U heeft een fijne smaak’.

Door manipulatief taalgebruik is discriminatie een negatief geladen containerbegrip geworden. ‘Discriminatie is het ongelijk of oneerlijk behandelen van een andere persoon op basis van persoonlijke kenmerken’, zegt het Interfederaal Gelijkekansencentrum UNIA. Opvallend dat ‘ongelijke’ en ‘oneerlijke’ behandelingen hier zonder meer worden gelijkgesteld als discriminerend. Er wordt wel toegegeven dat er ‘soms’ ruimte is voor een uitzondering…

Absurde definitie, absurde gevolgen

Laat ons even overgaan tot een reductio ad absurdum om duidelijk te maken op welk gevaarlijk, totalitair pad we hier mogelijk zouden kunnen terechtkomen. Veronderstel even dat de hele regering morgen uit Uniaten zou bestaan die het ‘ongelijk behandelen op basis van persoonlijke kenmerken’ grondig willen uitroeien. De absurditeit is niet te overzien. Gynaecologie en ouderenzorg zouden als eersten moeten worden afgeschaft.

In schoenwinkels wordt alleen nog maat 36 verkocht. ‘Excuseer, persoon, met uw persoonlijke kenmerken mogen wij geen rekening meer houden’. In modeboetieks hebben ze alleen nog XXXL. Bij de kapper word je volledig kaalgeschoren, het enige kapsel dat geen rekening houdt met persoonlijke kenmerken. Afschaffing van leeftijdsgrenzen, overal. Kindhuwelijken en al de rest zijn het gevolg.

Afgelopen met vrouwentennis en mannentennis. Nog slechts één competitie in alle sporten. In het voetbal moet een elftal nu worden samengesteld uit vijf vrouwen, vijf mannen, plus een aseksueel. Examens? Discriminerend! Iedereen geslaagd of iedereen gezakt. De lonen moeten uiteraard voor iedereen gelijk zijn, van manager tot loopjongen/meisje.

Of verkiezingen: neen toch, meteen terug naar de loting zoals in het oude Athene gebruikelijk was voor de parlementszetels, de volksrechtbank en haast alle magistraten.

Is kiezen gelijk aan discrimineren?

Toen Gunter Sachs in 1966 met Brigitte Bardot trouwde, vroeg een journalist aan de Duitser: ‘Beseft u dat u nu alle Fransen discrimineert?’ Algemeen gelach. (Mocht toen nog). Maar zo is het: iedere keuze, van een huwelijkspartner, een werknemer, een huurder enz., is discriminerend voor de ‘niet-gekozenen’. Want het is een ongelijke behandeling op basis van persoonlijke kenmerken.

Prof. dr. Chris Van Sumere (1929-2018), geneticus en biochemicus aan de UGent, stelde ooit op een debatavond over ‘maatschappelijke ongelijkheid’ de retorische vraag: ‘Bij wie moet je reclameren als je de verkeerde genen hebt meegekregen?’ En zijn besluit was: ‘Wie geen ongelijkheid meer verdraagt, verdraagt het leven niet meer’.

UNIA heeft het in zijn bepaling van ‘discriminatie’ ook over het oneerlijk behandelen van een andere persoon op basis van persoonlijke kenmerken. Dat is een heel andere norm dan ‘ongelijkheid’. Hier gaat het over rechtvaardigheid en persoonlijke integriteit, over het weren van leugens en bedrog.

Leg dus niet in mijn mond dat discriminatie niet bestaat. De échte discriminatie is die waarbij het niet over een keuze gaat, maar precies over de onmogelijkheid te kiezen. In het recente verleden hebben we in België zo drie massadiscriminaties gekend. Telkens werd minstens de helft van de Belgische bevolking getroffen.

De drie grote, échte discriminaties

De eerste breed opgezette discriminatie was de militaire dienstplicht alleen voor mannen. Toen de Zuidelijke Nederlanden in 1795 door Frankrijk werden geannexeerd, volgde de verplichte militaire dienst. Alle mannen tussen 20 en 25 jaar werden gedwongen tot dienst in het Franse leger. Sindsdien werd de dienstplicht in verschillende vormen gehandhaafd, maar altijd alleen voor mannen. Pas in 1995 zwaaiden in België de laatste dienstplichtigen af.

Een van de gevolgen van deze discriminatie was de dood van 36 000 mannelijke soldaten in de Eerste Wereldoorlog en nog eens 12 000 in de Tweede.

De tweede grootschalige discriminatie was het ontbrekende stemrecht voor vrouwen. Voor en na 1830 golden diverse vormen van beperkt stemrecht maar altijd uitsluitend voor mannen. Pas in 1891 overwoog het parlement de invoering van algemeen stemrecht. De katholieke premier August Beernaert wilde dit ook voor vrouwen. De liberalen waren tegen vrouwenstemrecht. De socialisten waren in principe voor, maar in de praktijk tegen. Ze vonden dat vrouwen te sterk onder invloed van de Kerk stonden. Hen stemrecht geven, zou de Katholieke Partij versterken. En dus hielden ze de discriminatie mee in stand.

In 1919 werd het algemeen enkelvoudig stemrecht voor mannen aangenomen. Bij de vrouwen kregen alleen niet-hertrouwde weduwen (!) en moeders van gesneuvelden stemrecht. Voor de gemeenteraadsverkiezingen werd in 1920 stemrecht ingevoerd voor vrouwen, met uitzondering van geregistreerde prostituees en veroordeelde overspelige vrouwen… Het zou tot 1949 duren voor vrouwen bij parlementsverkiezingen daadwerkelijk konden stemmen.

De derde discriminatie, de omvangrijkste van allemaal, was en is er een waarvan alle Vlamingen het voorwerp zijn. Ze begon al in 1830. Vier dagen na de ‘onafhankelijkheid’ verscheen in de Moniteur belge een besluit dat het Frans tot enige officiële taal maakte in de overheidsadministratie, het gerecht, het leger en het onderwijs. Hoe dat evolueerde na meer dan 100 jaar strijd is bekend. En dat discriminatie op basis van taal nu nog altijd harde realiteit is eveneens. Wie eraan twijfelt, moet maar eens een tijdje in Brussel gaan wonen.

De electorale en financiële discriminatie van Vlaanderen

Naast de taaldiscriminatie hebben we te maken met een voortdurende electorale en financiële discriminatie van alle Vlamingen. De jaarlijkse miljardentransfers van Vlaanderen naar Franstalig België zijn berucht. Minder bekend is dat Vlaanderen altijd al verhoudingsgewijs te veel heeft betaald aan de Belgische schatkist. En dat de ‘omgekeerde transfers’ (Wallonië zou in de 19de eeuw Vlaanderen hebben gefinancierd) een verzinsel zijn. Dat werd perfect aangetoond door prof. dr. Juul Hannes in zijn boeken De prijs van België was altijd hoog (2001) en De mythe van de omgekeerde transfers tussen Vlaanderen en Wallonië sinds 1830 (2007).

Dat laatste boek wordt nu heruitgegeven in een geactualiseerde versie. Ik kan me inbeelden dat iemand een discriminatieklacht indient bij UNIA op basis van dit boek. Het wordt de best gedocumenteerde klacht ooit.

Ten tijde van de eerste twee discriminaties (mannelijke dienstplicht, geen vrouwenstemrecht), bestond UNIA nog niet. Maar de derde, de discriminatie van de Vlamingen, de discriminatie op grond van taal, daar heeft UNIA zich nooit tegen verzet. Hun argument is steevast dat UNIA voor het criterium taal van de wetgever geen specifieke bevoegdheid kreeg.

Bevoegdheidsuitbreiding

Dat klopt. En daar ligt nu juist het euvel. Van het Centrum voor Gelijkheid van Kansen en voor Racismebestrijding (het ‘Centrum Leman’) tot het hedendaagse UNIA zochten deze instellingen voortdurend naar bevoegdheidsuitbreiding. En kregen die ook. De voortdurende discriminatie op grond van taal stond als een olifant in de kamer, maar hier hadden ze geen zin in bevoegdheidsuitbreiding. Aan middelen ontbrak het niet, dat kan niet de oorzaak zijn. Bij UNIA werken dik 100 personeelsleden. In 2019 kreeg het € 8.479.000 subsidies.[1]

Wat is dan nog de bestaansreden van UNIA? De Vlaamse Regering stopte in 2019 de samenwerking met UNIA. Maar de federale subsidiëring loopt ongestoord verder. Is het ethisch verantwoord dat wij met z’n allen een instelling financieren die de allergrootste discriminatie in dit land niet kan aanpakken? En dat, tot bewijs van het tegendeel, ook niet wil. Neen toch. UNIA opdoeken is de enige logische oplossing.

Parallelle justitie

En de discriminatie de vrije loop laten?… Neen, helemaal niet. Voor de grote discriminatie, die van de Vlamingen, is UNIA nutteloos. Alleen een drastische politieke ingreep kan hier soelaas bieden. Voor de andere vormen van discriminatie is de oplossing bijzonder eenvoudig. Hebben we te maken met een wetsovertreding? Dan zijn de rechtbanken bevoegd. Gaat het niet om een wetsovertreding? Dan doet de Vlaamse Regering er goed aan géén nieuwe UNIA-imitatie op te zetten. De deur naar mogelijke parallelle justitie moet op slot blijven.

Nu beschikt UNIA over een mogelijkheid tot burgerlijke partijstelling. Dat geeft he centrum de mogelijkheid tot inzage van het dossier, aanstelling van een advocaat, tussenkomst in de debatten enz. Allemaal er ver over. Beter een gewoon meldpunt, naar het voorbeeld van de Zelfmoordlijn. Die kan dan psychologische begeleiding bieden aan wie zich het voorwerp van discriminatie voelt. Efficiënt en duidelijk.

UNIA kunnen we best volledig opdoeken.

[1] UNIA boekte in 2019 een verlies van € 423.000. Het gecumuleerde verlies wordt niet gepubliceerd. Daar zou iemand best eens een parlementaire vraag over stellen.

Gunters Sachs

UNIA opdoeken, nu