Halverwege de jaren zeventig van de vorige eeuw beslisten de voetbalbonzen van weleer om het voetbal in de hoogste afdeling van de competitie te professionaliseren. Kort daarna volgden ook andere ploegsporten. Ze wilden zich wel als professionelen laten percipiëren, maar wilden zich niet onderwerpen aan de wetten en regels van bedrijven of professionelen.

Onverantwoorde staatssteun

Voor hun professionalisering zochten en kregen ze privileges van politici. Het begon met een quasi vrijstelling van RSZ, daarna volgde een speciaal fiscaal voordeel rond pensioenplannen en begin deze eeuw een vrijstelling van betaling van 80% van de bedrijfsvoorheffing. Daarbij komt nog het miljoeneninfuus van lokale of regionale overheden in infrastructuur met ridicuul goedkope huur, leningscontracten en borgstellingen zonder vergoedingen.

Denk maar aan de Ghelamco Arena, de Versluys Dôme, het Stade du Pays de Charleroi, de Lotto Arena, de Tomabelhal, … om er maar enkele te noemen. Maar desondanks al deze illegale staatsteun – want nooit werd deze genereuze staatsteun aangemeld bij Europa – hadden alle clubs samen begin deze eeuw een RSZ-schuld van 2 miljoen euro en in het voetbalseizoen 2019-2020 waren nauwelijks 5 van de 18 clubs uit de Jupiler Pro League uit de rode cijfers. Ze hadden in bovenvermeld seizoen een gecumuleerd verlies van 91,3 miljoen euro.

Een wereld van schandaalrecidivisten

Het moet gezegd dat sportbobo’s zich wel graag als professionelen bestempelen, maar zich niet graag als bedrijven willen gedragen. Ze wanen zich, gesteund door supportergekke politici, steeds in een aparte bevoordeelde wereld. Een wereld niet onderhevig aan wetten en regels die gelden voor andere bedrijven.

Het blijft dan ook schandalen regenen. Het zwartgeldcircuit in de jaren tachtig blootgelegd door onderzoeksrechter Guy Bellemans, de arbeidsmisbruiken rond mensenhandel – eufemistisch transferts genoemd – veroordeeld in het Bosmanarrest, het gok en omkoopschandaal rond gokchinees Zheyun Ye en nu recent het schandaal rond spelersmakelaars Dejan Veljkovic en Mogi Bayat. (Een niet-limitatieve opsomming van de ergste schandalen.)

Fuck de zijlijn

De politiek kijkt weg en sommige parlementairen schreeuwen moord en brand, terwijl ze ook hand in eigen boezem dienen te steken. Populaire sporten zijn electorale magneten en worden door politici mis- of gebruikt of erger nog ze worden er door clubs mee gechanteerd.

Voor de vorming van de huidige Vivaldi-regering legden Vivaldisten Joris Vandenbroucke (Vooruit), Egbert Lachaert (Open Vld) en Servais Verherstraeten (CD&V) wetsvoorstellen neer om paal en perk te stellen aan alle exuberante voordelen voor sportbedrijven. Ze brulden als leeuwen langs de zijlijn maar eenmaal op het veld piepen ze als muisjes. Kristof Calvo had gelijk toen het zij schreef ‘fuck de zijlijn’, want wat opportunistisch langs de zijlijn wordt geschreeuwd is vaak, zo niet altijd, populistische verkiezingspraat.

Procrastinatieregering

Wat piept de Vivaldi-regering nu nadat ze bij de machtig voetballobby op de koffie ging? We krijgen een minuscule daling van 5% van de korting op bedrijfsvoorheffing, (van 80% korting naar 75% korting) een herschikking van de RSZ-korting via sportbonussen, een afschaffing van de pensioenvoordelen en een halvering van de makelaarsbijdragen die in de praktijk makkelijk verdubbeld kunnen worden.

Niets is 100% concreet, want deze procrastinatieregering stelt elk delicaat dossier uit. Pas in maart 2020 zullen we alle voorwaarden van de sportbonus en de RSZ-korting kennen. Intussen worden politici met lobbywerk gemasseerd en geboetseerd.

Surrealistische hypocrisie

Het summum van de hypocrisie kwam toen Joris Vandenbroucke na de goedkeuring in de commissie, in de plenaire vergadering kwam Calimerojanken dat hij teleurgesteld was in zijn eigen Vooruit-minister Frank Vandenbroucke en CD&V-minister Van Peteghem. Beide excellentie kregen van een vanop de achterbanken jeremiërend meerderheidsparlementslid het verwijt dat ze niet voldoende sneden in de exuberante voordelen voor sportbedrijven.

Participopposition van teleurgestelden is de nieuwe politiek cultuur. We zitten in de regering. We hebben het voor het zeggen. Maar we zijn teleurgesteld omdat we zo slecht onderhandelden dat we ons gedacht niet kregen. Magritte, help! Het surrealisme wordt realiteit.

Staatssteun

Professionele sportverenigingen zijn bedrijven waarvoor een fiscale uitzonderingsregeling omwille van hun sociaal, maatschappelijk en gezondheidsaspect te verantwoorden valt. Er gelden immers ook verschillende uitzonderingsregelingen voor andere sectoren. Denk aan koopvaardij, baggervaart, sleepvaart, onderzoek en ontwikkeling, zeevisserij, nacht- en ploegenwerk en startende ondernemingen.

Al werden deze, in tegenstelling tot de fiscale voordelen voor sportbedrijven, wel aangemeld en goedgekeurd door de Europese Commissie. Waarom voor hen wel en niet voor sportbedrijven is hier de hamvraag. Blijkbaar besliste de ministerraad dat de beslissingen deze keer wel voorgelegd worden aan de Europese Commissie. Of men 75% korting op de bedrijfsvoorheffing aanvaarden zal, lijkt mij toch bedenkelijk. Hoewel, met politici weet je nooit. Ook met Europese niet.

Equal level playing field

Ik ben van mening dat wij op zoek moeten gaan naar een oplossing op Europees niveau. Immers het is bij sportploegen vooral te doen om de lucratieve Europese competitie(s). In het voetbal, bijvoorbeeld, is de Europese prijzenpot voor de Champions League alleen al twee miljard euro. Er moet dus een gelijk speelveld komen op Europees niveau of we moeten Europese competities afschaffen. Ik zie het laatste niet onmiddellijk gebeuren. Vandaar.

Om een gelijkschakeling te bekomen omtrent fiscale en andere overheidsvoordelen moeten we op Europees niveau een aparte verplichte ondernemingsvorm voor sportbedrijven creëren – noem het simpelweg een SC: een ‘sport company’. Deze SC’s kunnen dan onderhevig zijn aan fiscale, arbeidstechnische, sociale en andere uitzonderingen die op Europees niveau voor alle clubs gelden. En zo een makkelijk te controleren equal level playing field creëert.

In de tijd gespreide hervorming

In België opereren sportbedrijven nu een halve eeuw volgens een economisch model gebaseerd op fiscale gunstregimes verkregen via de politiek. Wie deze regimes wil terugschroeven mag dat niet abrupt doen, maar moet de sector de kans geven om zich een nieuw economisch model aan te meten. Daarom hervorm je best gaandeweg over een periode van pakweg tien jaar.

Om de sportbedrijven juridisch, arbeidstechnisch, financieel en organisatorisch daarop voor te bereiden stel ik voor dit met ingang van het seizoen 2023-2024 te doen. Tegen 2034 hebben we dan een aanvaardbare eerlijke fiscaliteit zonder sociale en economische drama’s en een equal level playing field op Europees niveau.

Guy Bellemans

Voetbal is het Sodom en Gomorra in een ballenbad van geldzieke profiteurs