Het komende jaar 2015 is de 200ste verjaardag van de oprichting van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden (VKN) en van de troonsbestijging van koning Willem I als koning der Nederlanden. De stad Gent heeft als cultureel en historisch project voor 2015 gekozen voor ‘Gent kleurt Oranje’ om zo het ontstaan van dat VKN (1815-1830) en de invloed voor Gent te herdenken. De Arteveldestad was een bolwerk van het orangisme in de beginjaren van het koninkrijk België, en dat orangisme mag dan wel historisch gezien rond 1842 ter ziele zijn gegaan, Gent is haar ‘vree wijze Willem’ nooit echt vergeten.

‘Geen enkele vorst in onze hele geschiedenis heeft op zo’n korte tijd (15 jaar: van 1815 tot 1830) zoveel voor het Zuiden en vooral dan voor Gent gedaan als koning Willem I’, deelt het Comité mee. Willem I, investeerde in zijn vijftien jarig bewind als koning over onze gewesten sterk in het onderwijs, werkgelegenheid en de Gentse haven. Het Comité laat niet na te wijzen op de verdiensten van het beleid van de Nederlanders.

Onderwijs in de eigen taal

De Gentse universiteit (‘Koninglyke Hooge-School’) dankt haar ontstaan aan de oranjevorst. Ze werd opgericht bij koninklijk besluit van 25 september 1816 en plechtig geopend op 9 oktober 1817. Ze was samengesteld uit vier faculteiten: ‘Rechts-Geleerdheyd, Geneeskunde, Wis- en natuerkundige wetenschappen en Bespiegelende wysbegeerte en letteren’. Het belangrijkste openbaar bouwwerk van deze periode is het ‘universitair paleis’ – vandaag bekend als de Aula – in de Volderstraat.

Willem I drukte ook zijn stempel door de invoering van het openbaar onderwijs, dik tegen de zin van de dominante Katholieke Kerk. De koning dwong de gemeenten op de begroting uitgaven in te schrijven die voor het openbaar onderwijs noodzakelijk werden geacht. Gent telde talrijke openbare scholen opgericht door de Nederlandse overheid. De onderwijspolitiek werd grondig gedwarsboomd door de Franse bisschop van Gent, Maurice de Broglie. Willem was voor godsdienstvrijheid, maar de Kerk stond op haar monopolie. Ook vanuit liberale hoek kwam niet altijd de volle steun, omdat schoolplicht naar verluidt de menselijke vrijheid zou aantasten.

Textiel en Floraliën

Vooral de textielindustrie had enorm veel aan Willem en zijn politiek te danken. De goedkope katoentjes voor den Oost, de Nederlandse koloniën in het huidige Indonesië, werden massaal te Gent vervaardigd. Planten- en bloementeelt werden bevorderd. Het bescheiden initiatief van 1808 aan de Coupure werd in 1818 door Willem tot Koninklijke Floraliën omgedoopt en gepromoot. Al deze nieuwe tewerkstellingsinitiatieven hadden tot gevolg dat het bevolkingscijfer spectaculair steeg.

Bloeiende haven

Gent had in haar verleden al een uitweg naar zee gezocht via het 13^de-eeuwse Lievekanaal naar het Zwin en de 16^de-eeuwse Sassevaart naar de Westerschelde. Nu kreeg de stad door het Kanaal van Terneuzen (1825-1827) de verwezenlijking van haar oude droom, zeehaven te worden. De regering stond in voor de financiering van het kanaal. Het stadsbestuur voltooide dit grootse project met de bouw van het Handelsdok (1828). Daarnaast werd nog een heel netwerk van afwateringskanalen en steenwegen op het getouw gezet.

Een ‘vree wijs gedacht’

200 jaar na de oprichting van het VKN aan de congresbanketten in Wenen zorgt het Comité 1815-2015: Willem, Bedankt! voor het ontwerp en de productie van een bronzen standbeeld met de bedoeling het te schenken aan de Gentenaars. Schepen van Openbare Werken Filip Watteeuw liet namens het College van Burgemeester en Schepenen van de stad Gent weten dat het heeft beslist het standbeeld te aanvaarden. Hiermee geeft het stadsbestuur aan het belang van Willem I te erkennen. Het stadsbestuur wil het beeld plaatsen op de nog te vernieuwen site van de Reep/Bisdomkaai – project Nederschelde. De diensten van Gent onderzoeken momenteel wat daar de beste locatie is. Het beeld zal klaar zijn in september 2015 maar wegens de vertraging bij de werken aan het openleggen van de Nederschelde zal het waarschijnlijk niet onmiddellijk kunnen worden geplaatst.

Het beeld werd ontworpen door kunstenaar Guy Du Cheyne (Wingene) en zal in brons worden gegoten door Kunstbronsgieterij De Groeve te Merelbeke. Nu de beslissing tot plaatsing is gevallen kan het Comité 1815-2015: Willem, Bedankt! beginnen met de publieke fondsenwerving. Het Comité moet voor dit project nog 30.000 euro verzamelen.

Een bronzen beeld van Willem aan het bisschoppelijke paleis. Had monseigneur de Broglie dat geweten…

Meer informatie over het project is te vinden op de webstek http://willembedankt.org .

Guy Du Cheyne

Wij Willen Wijze Willem Weer